آن‌هایی که در زندان مانده اند اغتشاش گرند نه معترض

اردوان روزبه

شادی صدر، وکیل دادگستری و فعال جنبش زنان که در مسیر رفتن به نماز جمعه‏ی دو هفته‏ی پیش بازداشت شده بود، با قرار کفالت، از زندان آزاد شده است.
هم‏چنین، آیت الله شاهرودی، رییس قوه‏ی قضاییه، روز گذشته به دادستان تهران، سعید مرتضوی، دستور داد که ظرف یک هفته تکلیف بازداشت شدگان حوادث اخیر روشن شود.

در ارتباط با آزادی شادی صدر و سرنوشت دیگر بازداشت شدگان، با محمد مصطفایی، وکیل دادگستری گفت‏گویی انجام داده‏ام، در ابتدا پیرامون دستگیری شادی صدر چنین اظهار کرد:

بعد از آن که اعلام شد که روز جمعه، بیست و ششم تیرماه، آقای رفسنجانی خطیب نماز جمعه است، خانم صدر با چند نفر از دوستانش قرار گذاشتند که در نماز جمعه شرکت کنند. هنگامی که ایشان همراه دوستانش در راه رفتن به نماز جمعه بود، او را در بلوار کشاور شناسایی می‏کنند. چند مامور جلوی خانم صدر را می‏گیرند و به طرز خیلی نامناسبی دستگیر و به زندان اوین منتقل می‏کنند.
بنا به گفته‏ی خانم صدر، ایشان پنج بار بازجویی می‏شود. بازجویی‏ها به صورتی بوده که او بازجو را نمی‏دیده است و از چشم‏بند هم استفاده می‏شده است.

خانم صدر سه روز اول بازداشت، در زندان انفرادی به سر برده است و بعد از آن به سلو‏ل‏های سه چهار نفره انتقال داده شده است.

از همان ابتدای امر که به اتهام «اقدام علیه امنیت کشور» تفهیم اتهام شده است، بهانه این بود که ایشان در اغتشاشات شرکت کرده و به این دلیل دستگیر شده است. ولی، بازجویی‏هایی که از ایشان می‏شده، ارتباطی با شرکت در اغتشاشات و یا شرکت در نماز جمعه نداشته است و در بازجویی‏ها، مکرراً سوالاتی غیر از موضوع دستگیری‏اش، از او پرسیده می‏شده است.

بعد از تفهیم اتهام، برای ایشان قرار کفالت صادر شد. به این شکل که خانم صدر می‏توانست کسانی را معرفی کند که قرار وکالت را تودیع و یا ضمانت او را تقبل کنند و ایشان بتواند زودتر از این‏ها از زندان آزاد شود.

ولی متاسفانه، این کار انجام نشد. تا این که امروز من به بازپرسی امنیت مراجعه کردم. آن‏جا اعلام کردند که قرار کفالت صادر شده و یک نفر باید ضامن شود. پدر خانم صدر ضمانت آزادی ایشان را به عهده گرفت و ساعت دو بعدازظهر امروز (سه شنبه ششم خرداد)، خانم صدر از زندان اوین آزاد شد.

موکل دیگر شما، آقای دادخواه، یکی دیگر از فعالان مدنی و حقوقی کشورمان نیز چندی است دستگیر شده است. از شرایط ایشان چه خبر و یا توضیحی برایمان دارید؟

آقای دادخواه، چند هفته پیش و قبل از خانم صدر، در دفتر کارش بازداشت شده است و هنوز هم با وجود گذشت چند هفته از زمان بازداشت آقای دادخواه، هیچ اطلاعی از وضعیت ایشان نداریم. نه می‏دانیم که در کجا نگاه‏داری می‏شود، اطلاعی نداریم که آیا در سلول انفرادی است یا خیر. نمی‏دانیم اتهام ایشان و دلایل منتسب به او در ارتباط با این اتهام چیست.
منتها با پی‏گیری‏ای که کردم، متوجه شدم پرونده‏ی آقای دادخواده، با توجه به این که ایشان از زندان، به قرار بازداشت موقت خود اعتراض کرده بود، به شعبه‏ی بیست و هشت دادگاه انقلاب احضار شده است. به آن‏جا مراجعه کردم و در دفتر شعبه گفته شد که قرار بازداشت موقت ایشان، توسط قاضی شعبه‏ی بیست و هشت تایید شده است.

با این وجود، در حال حاضر، آن‏چه که برای ما مسلم شده، این است که قرار بازداشت موقت برای ایشان صادر شده و آزادی‏اش موکول به این است که معاون امنیت دادستان، قرار بازداشت موقت را فک و به قرار دیگری تبدیل کند.

با توجه به این که آقای دادخواه موکلین زیادی دارد که بعضی از آن‏ها در زندان هستند و برخی دیگر بیرون زندان منتظر محاکمات خود هستند، این احتمال وجود دارد که اگر ایشان زودتر آزاد نشود، ضربات جبران ناپذیری به پرونده‏های آنان وارد بیاید و به زیان موکلین‏اش، حکمی صادر شود.

فعالیت آقای دادخواه در دوران کاری‏اش و خدمات او به این موکلین به صورت کاملا رایگان بوده و همیشه حتا به کارآموزان خود سفارش کرده است که پا از قانون فراتر نگذارند و به قانون پای‏بند باشند. واقعیت این است که برای همه‏ی ما وکلای دادگستری ابن ابهام وجود دارد که چرا آقای دادخواه باید این همه مدت در زندان بماند.

امیدوارم هرچه زودتر هم ایشان و هم دیگر فعالان مدنی از زندان آزاد شوند.

آقای شاهرودی اعلام کرده است که ظرف یک هفته باید وضعیت دستگیرشدگان روشن شود. فکر می‏کنید در شرایط موجود این کار عملی است و احتمال دارد تکلیف دستگیر شدگان در فرصت یک هفته‏ای معلوم شود؟


اگر دستگاه قضایی و سیستم دادرسی و کسانی که مسئول هستند، بخواهند که حتا در زمانی کم‏تر از یک هفته هم تکلیف بازداشت شده‏ها را روشن کنند، می‏توانند این کار را انجام بدهند.

چرا که خیلی از این‏ها، قریب به اتفاق‏شان، بی‏‏گناه هستند. زمانی که خود من در بازداشت بودم، چهار زندانی دیگر با من هم‏بند بودند و وقتی به عنوان یک وکیل دادگستری، اظهارات و دلایل آن‏ها را می‏شنیدم، همه بی‏گناه بودند. به نظر من، شاید در کم‏تر از یک هفته هم بشود این زندانی‏ها را آزاد کرد و آن‏ها بتوانند به آغوش خانواده‏شان برگردند.

اما، آقای مرتضوی اعلام کرده است، هر کس دیگری که در زندان مانده است، اغتشاش‏گر به حساب می‏آید. فکر می‏کنید معترضین و اغتشاش‏گران نسبت به هم قابل تفکیک هستند؟

اول باید ببینیم، وقتی یک نفر را دستگیر می‏کنیم، برای دستگیری او چه دلایل و مدارکی وجود دارد که بر مبنای آن‏ها، بتوانیم اتهامی را متوجه او بکنیم.
اگر دلایل و مدارک برای اثبات جرم یک نفر کافی باشد، قانون‏گذار راه‏هایی را برایش در نظر گرفته است؛ می‏توان قرار وثیقه یا کفالت برایش صادر کرد تا شخص بتواند در فرصت مناسبی، با به وجود آمدن یک دادرسی عادلانه، از خود دفاع کند.

در ارتباط با مسایلی که پیش آمده‏، باید این را هم در نظر بگیریم که اگر انتخاباتی وجود نداشت، این اتفاقات هم نمی‏افتاد. اگر مسایلی پشت پرده نبود، این اتفاقات هم پیش نمی‏آمد.

حال انتخاباتی برگزار شده، احتمال دارد عده‏ای از نحوه‏ی برگزاری و نتایج آن ناراضی و عده‏ی دیگری راضی باشند. قانون‏گذار هم حق تجمعات و برگزاری راه‏پیمایی را برای افراد آزاد گذاشته است.

ما نباید کسانی را که به قول خودشان «اغتشاش‏گر» هستند و یا قصد و سوءنیت مجرمانه دارند، با افراد دیگری خلط کنیم. کسی که امنیت کشور را واقعا به خطر بیاندازد و برای خانواده‏ها مزاحمت ایجاد کند، اگر دلایل و مدارکی وجود داشته باشد مبنی بر این که ایشان مرتکب این اعمال شده است، قانون‏گذار راه‏هایی را گذاشته و تشریفاتی را در نظر گرفته که بتوانند مجازاتی که قانون تعیین کرده و دست قاضی است که اعمال کند را برای شخص تعیین کنند و در نهایت، اگر واقعا مجرم باشد، به مجازات برسد.

این مسایل و تشریفات در قانون آیین دادرسی ما، به صراحت آمده است. در حقوق شهروندی، آیین دادرسی کیفری، در قانون تشکیل دادگاه‏های عمومی و انقلاب، تمام این موارد ذکر شده است.

نظرم این است که اگر مرجع قضایی بخواهد کسی را بازداشت کند، باید بر اساس قانون باشد، بخواهد بازجویی کند، باید بر اساس قانون باشد و محاکماتی که انجام می‏دهد، باید تماما بر اساس آن‏چه که در قانون آمده است، باشد. نه این که بخواهند سلیقه‏ای عمل کنند.