نمی‌خواهیم حادثه‌ی قم تکرار شود

اردوان روزبه

صدا را از «اینجا» بشنوید.

سال گذشته در مهرماه، قطب دراویش نعمت‌الهی گنابادی یعنی نورعلی تابنده گنابادی که اصالتاً نیز اهل این شهر است، از سوی فرمانداری گناباد در ایام ماه رمضان موظف به ترک این شهر شد. وی از جمله نیروهای ملی—مذهبی نیز به شمار می‌رود و دارای تحصيلات حقوقی در سطح دکتراست. و تأليفاتی در مسائل عرفانی و همچنين حقوقی دارد.

مریدان وی او را «مجذوب عليشاه» می‌خوانند. این بزرگ سلسله‌ی دراويش نعمت‌اللهی گنابادی در تهران سکونت دارد اما بنابر برنامه‌ای ساليانه، ماه رمضان را در «بيدخت» در نزديکی گناباد می‌گذراند. در آن زمان فرمانداری گناباد به او اعلام کرده بود که بايد تا ساعت هشت سه‌شنبه شب هيجدهم مهر اين شهرستان را ترک گويد. این موضوع با واکنش دراویش و طرفداران وی مواجه شد که در نهایت با توجه به مذاکرات بین او و مسؤولان امنیتی و انتظامی این شهرستان، دکتر نورعلی تابنده زادگاه خود را ترک کرد و به تهران بازگشت. برخی معتقدند این توافق به دلیل درگیری چند ماه قبل و مشکلاتی که دراویش این سلسله در قم با آن مواجه شده‌اند، بوده است. هشت ماه قبل از این تاریخ نیز در اثر درگیری بین این دراویش و عوامل انتظامی و امنیتی در شهر قم بر سر تخریب یکی از حسینيه‌های آنان، بیش یکصد نفر بازداشت شده و 52 تن از آنان به جرم "اخلال در نظم عمومی و سرکشی از دستور پليس" به شلاق و حبس تعزيری و پرداخت جريمه نقدی محکوم شدند.


همچنین دو تن از وکيلانی که دفاع آنها را در دادگاه به عهده گرفتنده بودند، تحت پيگرد قضائی قرار گرفته و به حبس، جريمه‌ی نقدی و پنج سال محروميت از شغل وکالت محکوم شدند. در آن زمان برخی از روحانیان نظیر آیت‌الله منتظری و حجت‌الاسلام کروبی هم به شیوه‌ی عملکرد مسؤولان اعتراض کردند.

به هر صورت در آن زمان بسیاری از این دراویش که به شریعت نزدیک‌ترین موقعیت را دارند با توجه به مشکلات از ادامه‌ی بحث بر سر این جریان خودداری کردند. اینک این رهبر طریقت دراویش نعمت‌اللهی گنابادی مجدداً به زادگاه خود در بیدخت بازگشته و در حسینيه «سلطانی» این شهر مستقر است. آن‌هم در آستانه‌ی سالگرد تولدش که تعداد زیادی از دراویش این فرقه به دیدارش می‌آیند. از سویی دیگر چندیست شایعه شده بزودی وی حسینیه‌ای را در مشهد افتتاح خواهد کرد و این باعث شده که بار دیگر مسأله‌ی بازگرداندن وی به تهران مطرح شود.

روزنامه‌ی اعتماد روز پنجشنبه در ستون «پیدا و پنهان» خود به این شکل به موضوع اشاره کرد: «گفته می‌شود اداره‌ی اطلاعات مشهد از دکتر نورعلی تابنده، قطب دراويش گنابادی، که هفته‌ی پيش به بيدخت گناباد مسافرت کرد، خواسته است تا چند روز ديگر اين شهرستان را ترک کند. شنيده‌ها حاکی است علت اين موضوع مسافرت شمار کثيری از دراويش به سمت گناباد برای ملاقات وی است.» به این ترتیب تنها رسانه‌ای که به این موضوع پرداخت با رعایت خطوط قرمز فقط به شنیده‌ها بسنده کرد و به این ترتیب ماندن نورعلی تابنده گنابادی در «مزار سلطانی» بار دیگر موضوع مورد بحث پیرامون این سلسله دراویش شد.

«مزار سلطانی» کجاست؟

این مزار در «بيدخت» در نزدیکی شهرستان گناباد است كه یکی از شهرهای باستانی ايران نیز محسوب می‌شود. اين شهر محل تولد و دفن ملا سلطان محمد گنابادی، «سلطانعلی شاه»، قطب سلسله‌ی نعمت‌اللهی در اواخر قرن سيزدهم و اوايل قرن چهاردهم هجری قمری است و از همان زمان مورد توجه دراویش این فرقه قرار گرفت.
ساخت بنای مزار سلطانی بيدخت در محل دفن وی در بيدخت گناباد توسط جانشين‌اش، ملا علی نورعليشاه ثانی، شروع شد. اما تکمیل و تجهیز این بنا به واسطه‌ی جانشینان و مریدان این فرقه و به تدريج انجام گرفت که به مرور مبدل به یک مجموعه از حسينيه، كتابخانه و مهمانسرا برای این دراویش شد. بنای سلطانی محل دفن دیگر جانشینان ملا سلطان محمد گنابادی مانند محمدحسن صالح عليشاه، سلطان حسين تابنده «رضا عليشاه» و علی تابنده «محبوب عليشاه» هم هست.

ما نزدیک‌ترین به شریعت هستیم

غلام‌رضا هرسینی

غلام‌رضا هرسینی، یکی از وکلای این دراویش و یکی از مریدان دکتر نورعلی تابنده، است. او با اشاره به مسائل به وجود آمده در جریان تخریب حسینیه‌ی آنها در قم می‌گوید: «ما در جریان حسینیه در قم به معنای واقعی کلمه قانون‌مندی را نشان دادیم. در آن زمان حدود 1200 نفر در حسینیه بودند و حدود 6هزار نفر در بیرون که به دلیل عدم امکان ورود در بیرون تجمع کرده بودند. آنها به چشمشان می‌دیدند که برادران و خواهران‌شان چگونه مورد حمله قرار گرفته‌اند اما اتوبوس جلویشان بود و آتش نزدند. فاصله تا فیضیه صد متر بود کاری نکردند. انتشارات راه حق متعلق به آقا ناصر مکارم شیرازی هم چسبیده به حسینیه بود و این‌ها هم می‌دانستند که این حمله هم بر اساس فتوایی بوده که ایشان داده. حتی آن را هم آتش نزدند. اگر به آنها حمله نمی‌کردند، آنها به کسی آزاری نمی‌رساندند.

دراویش از روز چهارم تا بیست‌ودوم در جلوی این حسینیه تحصن کردند، یک تخلف، حادثه و یا تصادف هم آنجا ديده نشد. یعنی این‌ها خود حافظ امنیت بودند. یکی از مسؤولان نیامد به حرف‌های آنها گوش بدهد. مگر مدتی که این حسینیه از طرف شهرداری پلمب بود کسی اعتراض کرد؟ گفتند لابد مقررات است اما وقتی بدون هیچ دلیلی این حسینیه را واگذار به اشخاصی می‌کنند که اصلاً مشخص نیست که هستند، چه باید کرد؟ هنوز که من در محضر شما هستم پرونده‌ی این حسینیه در دیوان عالی است و حکمی برای آن صادر نشده، پس چگونه می‌تواند اداره‌ی اوقاف آنرا تصرف کند؟ تازه این واگذاری با نیت واقف نیز انجام نگرفته است. واقف در متن وقف‌نامه به وحدانیت خدا اقرار کرده است، به نبوت محمد و امامت و اظهار کرده که من منتظر ظهور حضرت حجت هستم.

فقط به چه علت مخالفت شده؟ به این علت که کسی روزی از اینجا رد بشود و بگوید: این حسینیه درویش‌ها است. در مملکت که ما به سلیقه‌ی اشخاص زندگی نمی کنیم. اگر جایی منع قانونی داریم که دراویش حسینیه داشته باشند که هیچ، اما اگر نداریم اصلاً قبیح است که بیایند این کار را بکنند. امروز که می‌خواهد حکومت علی پیاده شود، ما هم که جز مدح علی چیزی نگفته‌ایم. ما که نه کاندیدای شورای شهر شده‌ایم و نه مجلس. ما فقط می‌خواهیم عبادت و بندگی مان را بکنیم.»

امام خمینی برای گورباچف توضیح‌المسائل نفرستاد

هرسينی در ادامه به اشتراکات با اهل شریعت اشاره می‌کند و می‌گوید: «ما که تمام نکات دینی‌مان یکی است، حالا ما می‌گویم برای توجه همیشه به خداوند یک ذکر و فکر قلبی داریم، حتی آمار شهدای دراویش در جنگ تحمیلی گواه این مسأله است.»

این وکیل دراویش گنابادی با اشاره به برخی از مسائلی که برای آنها بوجود آمده، اضافه می‌کند: «ما ترجیح می‌دهیم اگر بحثی وجود دارد بیایند با هم به مناظره بنشینیم و در محضر مراجع و بزرگان حاضر شویم و به نتیجه‌ی کلی برسیم. برخی از کتب ما، مانند تفسیر قرآن مورد تأیید آیت‌الله خمینی نیز بوده است. ما فکر می‌کنیم طریقت به همراه شریعت به منزله‌ی دو بال است. شما بیایید ببینید امام خمینی برای هدایت‌نامه‌ای که به رهبر شوروی سابق، گورباچف، می‌نویسد از احکام «طهارت» می‌گوید یا از عرفان اسلامی؟ تحریرالوسیله و توضیح‌المسائل می‌فرستد یا کتبی از عرفان اسلامی؟ پس وقتی می‌توانیم این‌ها را ارائه کنیم بهتر است حمایت‌شان کنیم.»

هرسینی در خصوص مطرح شدن خروج نورعلی تابنده گنابادی از بیدخت اشاره می‌کند: «برادران اطلاعات اعلام کرده‌اند که مجوزی که این آقا برای خروج گرفته، سه چهار روز بوده و اینک بیشتر شده و محل را باید ترک کند. با توجه به مشکلاتی که مطرح شده است ایشان گفته‌اند در چند روز آینده تصمیم می‌گیرند که بروند یا بمانند. چون اینجا زادگاه این شخص است.»

او افتتاح هر حسینیه‌ای را در مشهد تکذیب کرد و اشاره کرد که بر خلاف شایعاتی که مطرح شده فقط قرار است که یک طبقه از ساختمانی را که اینجا داشته‌اند در اختیار برگزاری مجالس بگذارند و نمی‌خواهند کاری که در قم به‌وجود آمده در مشهد هم تکرار شود.

اینک تا زمان ارسال این گزارش هنوز دکتر نورعلی تابنده گنابادی در زادگاهش، بیدخت، است و ظاهراً هنوز دستگاه‌های امنیتی و انتظامی نیز با این موضوع مشکلی نداشته‌اند.