آتش‌سوزی جنگل‌ها و بی‌مهری با مادر طبیعت

حسین علوی

آتش‌سوزی در پارک ملی گلستان واقع در شمال شرقی ایران که از شنبه‌ گذشته آغاز شده بود، صبح دوشنبه مهار شد. این پارک ملی یکی از قدیمی‌ترین پارک‌های ایران است و نخستین پارک ملی ثبت شده در سازمان جهانی یونسکوست.

درباره‌ی این آتش‌سوزی و اهمیت ملی این پارک جنگلی با اسماعیل کهرام، کارشناس محیط زیست در تهران گفت و گو کردم:

تا آن‌جا که ما به یاد داریم هر یک و یا دو سالی، قسمتی از پارک ملی گلستان دچار حریق شده. اولاً من بگویم که الان فصل شکار نیست. الان فصل زاد و ولد است و بچه‌ی چهارپایان روی پا هستند و دوم این‌که در داخل پارک ملی اساساً شکار قدغن است.

ما پارک ملی را تاسیس می‌کنیم، به خاطر این‌که در اختیار مادر مهربان طبیعت بگذاریم. یعنی ما قبول می‌کنیم که مادر طبیعت بهتر از ما از خود فرزندانش یعنی خود طبیعت بهره‌برداری ‌‌و از آن‌ها محافظت می‌کند، بنابراین دراختیارش می‌گذاریم. پس اگر شکاری هم انجام می‌گیرد، که با کمال تاسف گاه صورت می‌گیرد؛ این شکار خلاف و طرف متخلف است و باید اتومبیل، تفنگ او ضبط بشود و خود او هم طبق قانون مجازات بشود.

ولی این‌که شما فرمودید در اثر بی‌احتیاطی، کاملاً درست است. الان فصل سفر است و مردمی که به مسافرت می‌روند، میل دارند از مواهب طبیعی استفاده کنند.

منتها بعضی از ما مثل این‌که راه آن را بلد نیستیم، آتش‌ها‌ را‌ رها می‌کنیم که با کوچک‌ترین نسیمی این آتش پراکنده می‌شود و قسمتی از جنگل‌های سه و نیم میلیون ساله‌ی ما را غارت می‌کند.

علاوه بر این‌ها ما می‌بینیم که آتش‌سوزی، بر جمعیت حیات وحش هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. آن‌هایی که می‌توانند، فرار می‌کنند. مثلاً ‌پستانداران، گربه‌های وحشی، پستانداران بزرگ مثل فوک‌ها یا گوزن فرار می‌کنند.

ولیکن آن‌هایی که نمی‌توانند، مثلاً مثل خزنده‌ها، دوزیست‌ها و یا جانورانی دیگر؛ این‌ها در دام آتش گرفتار می‌شوند و جان‌شان را از دست می‌دهند. شاید خود گیاه‌ها در درجه‌ی اول باشند؛ این گیاهانی که گاه تا ۶۰ سال از عمر آن‌ها می‌گذرد و هنوز هم می‌توانند زندگی بکنند، متاسفانه قربانی آتش می‌شوند.

آتش‌سوزی در پارک ملی گلستان، خسارات زیادی به جنگل وارد کرد

امکانات نهادها و سازمان‌های نگهبان جنگل‌ها و مراتع در ایران، برای مقابله با این آتش‌سوزی‌ها تا چه حد هست؟

اولاً مهار آتش حتی اگر شما امکانات هم داشته باشیدU به این سادگی‌‌ها نیست. در کالیفرنیا وقتی که آتشی ایجاد می‌شود، با وجود آن هواپیماهای تانکر که آب می‌ریزند و با وجود این که صدها نفر از استان‌های مختلف می‌روند؛ کاری از پیش نمی‌برند.

به خاطر این که آتش دست نسیم است و جهت باد وقتی که عوض بشود به مناطق خشک می‌رود.

دوم این که الان متاسفانه فصل گرماست و سطح جنگل پوشیده شده از برگ‌های خشک و شاخه‌های خشک و درختان خشکی وجود دارند که این‌ها آتش می‌گیرند. ولی از نظر امکانات، وجود ندارد. ما متاسفانه از نظر تجهیزات فقیر هستیم. مثلاً هواپیماهای تانکر یا هلی‌کوپترهایی که بتوانند آب روی آتش بریزند، خیلی نداریم و لذا لطمه در این مناطق خیلی شدیدتر هست.

پارک طبیعی گلستان‌، در مقایسه با پارک‌های طبیعی دیگر در منطقه از چه جنبه‌هایی دارای اهمیت محیط زیستی است‌؟

پارک ملی گلستان بیش از نود هزار هکتار وسعت دارد و وسعت آن قابل توجه است. دوم این‌که اولین پارک ملی ایران بود که تاسیس شد و ‌‌قدمت آن برمی‌گردد به زمان زندیه.

در این پارک انواع ریگ‌زار‌ها موجود است. از ریگ‌زارهای بیابان‌های استان سمنان گرفته تا کوه‌های مرتفع و بیش از حدود ۲۵۰۰ متر، بالاخره دره‌ها و دشت‌های بسیار زیبا که من‌جمله میرزابایدو که از آن نوع هستند.

این پارک واقعاً جواهری است در منطقه و در تمام ایران عزیز ما. بنده خودم دیدم خارجی‌هایی که می‌آیند، افتخار می‌کنند که یک شب در تنگه راه و یا تنگه گل اطراق کردند.

بنابراین از نظر پوشش گیاهی بی‌نظیر است و ۱۴۰۰ گونه گیاه متفاوت در آن‌جا هست. از نظر جانوران هم آن‌چه ‌ما در ایران جانور و پستاندار داریم، در این پارک پیدا می‌شود. ‌‌روزگاری بوده که پلنگ، یوزپلنگ و حتی گورخر هم در این پارک جنگلی دیده می‌شد. البته الان نیست. گربه‌های جنگلی و گوزن‌ها همین‌طور.

به هرحال یک مجموعه‌ی بی‌نظیر و زیباست که واقعاً حیف است که به این صورت طعمه‌ی حریق و عدم توجه ما و غفلت ما بشود.