«جمهوری اسلامی اصلاً به نظام بین‌المللی اعتقاد ندارد»

حسین علوی

محمود احمدی‌نژاد، رییس جمهوری اسلامی ایران پس از دیدار با بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه در تهران و در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک اعلام داشت که ایران در مذاکرات هسته‌ای خود جدی است؛ اما در این باره حاضر به ذره‌ای عقب‌نشینی نخواهد بود.

در گفت و گویی با دکتر مهران براتی، تحلیل‌گر مسائل ایران و اروپا، ابتدا این مسأله را در میان گذاشتم که با توجه به این‌که در بین کشورهای اروپا، آلمان تا کنون ملایم‌ترین لحن در برخورد با مناقشه‌ی هسته‌ای ایران را داشته، آیا هشدار جدی کنونی وزیر خارجه این کشور، پیام متفاوتی را برای مقامات جمهوری اسلامی ایران دارد؟

محمود احمدی‌نژاد و بشار اسد، رؤسای جمهور ایران و سوریه

ناراحتی و عصبانیت آقای اشتاین‌مایر و نه فقط ایشان، از این جهت است که در همین دو سه هفته‌ی گذشته، افراد مسئول حکومت در حد معاون وزیر هم از وزارت خارجه، هم از وزارتخانه‌های دیگر به اروپا آمدند و در صحبت‌هایشان علایمی نشان دادند مبنی بر این‌که ایران تصمیم گرفته که به نحوی با شورای امنیت و گروه ۱+۵ در یافتن یک راه حلی که مورد قبول دو طرف باشد، کنار بیاید و حتی صحبت از این بود که ایران پیشنهاد ایجاد یک کنسرسیوم برای غنی سازی در ابعاد صنعتی در کشور ثالث را می‌پذیرد و در ایران این کار را انجام نخواهد داد.

ولی آن‌چه که در عمل انجام گرفته، کاملاً معکوس است و به همین دلیل هم فکر می‌کنم این فقط مربوط به آلمان نباشد؛ بلکه مربوط به فرانسه و به همین نحو یکی دو کشور دیگر اروپایی هم هست. چون به نوعی خودشان را مسخره‌شده می‌بینند.

به این معنا که وقتی که یک سیاستمدار برجسته‌ی حکومتی می‌آید و صحبت‌هایی در این جهت می‌کند و آن وقت رفتار حکومتی این است، دیگر معلوم نیست در این مملکت به حرف چه کسی می‌شود اعتماد کرد.

آیا سیاست ایران روز به روز عوض می‌شود یا هفته به هفته به عوض می‌شود و اصلاً بر چه مبنایی می شود با ایران مذاکره کرد.

این عصبانیت خیلی جدی‌تر از گذشته است و به همین دلیل هم فکر می‌کنم تصمیمات آتی شدیدتر از گذشته خواهد بود.

نکته‌ی دیگر، هم‌زمان بودن هشدار آلمان به ایران با سفر آقای بشار اسد و ملاقات ایشان از جمله با آقای احمدی‌نژاد است و کنفرانس مطبوعاتی مشترک این پیام را داشته که ایران ذره‌ای از مواضع هسته‌ای عقب‌نشینی نخواهد کرد و آقای بشار اسد هم گفته که مأموریت ویژه‌ای در ارتباط با مناقشه‌ی هسته‌ای ایران نداشته است. آیا این به این معنا است که این سفر و این گفت و گو که به توصیه‌ی فرانسه مطرح بوده، با شکست مواجه شده است؟

البته من فکر نمی‌کنم آقای بشار اسد برای آوردن پیغام رییس‌جمهور فرانسه در زمینه‌ی اتمی به ایران آمده باشد. ایشان خیال آمدن به ایران را داشتند؛ حالا این مسأله و این پیام هم به اهداف دیگر سفر ایشان احتمالاً اضافه شده؛ ولی هدف اصلی سفرشان نباشد.

آمدن ایشان به ایران بیشتر در رابطه با مذاکراتی است که به هر صورت الان میان آمریکا و اسراییل و سوریه در حال انجام گرفتن است و نوعی نگرانی در ایران پیدا شده بود که سوریه به عنوان تنها متحد ایران در دنیای عربی، از دست برود و احتمالاً سوریه در زمینه‌های بین‌المللی هم همراه سیاست غرب در مورد ایران بشود.

بیشتر برای رفع یک چنین تصویری و تصوری به ایران آمده بودند که البته مسأله‌ی پیغام رییس‌جمهوری فرانسه هم در این مورد که الان اوضاع حادی است و ایران دیگر نمی‌تواند مانند گذشته روی تسامح کشورهای اروپایی حساب بکند، این هم همراه بوده که به احتمال، در این مورد این پیغام، نتیجه‌ای نداشته است.

بسیاری از تحلیل‌گران همواره بر این نظر بودند که ایران تلاش دارد در ارتباط با مناقشه‌ی هسته‌ای، به خصوص بین اتحادیه اروپا و آمریکا فاصله ایجاد بکند و از انزوای سیاسی در حقیقت کناره‌گیری کند. ولی عدم انعطاف ایران در سیاست هسته‌ای همواره این هدف ایران را با مشکل مواجه کرده است. اکنون فکر می‌کنید که ایران دیگر شانسی برای این نمی‌بیند که بتواند روی اختلاف نظر کشورهای ۱+۵ سرمایه‌گذاری کند؟

سرمایه‌گذاری کردن روی یک چنین اختلافی از ابتدا اشتباه بوده است. اروپایی ها هیچ گاه در اصل مسأله با آمریکایی‌ها اختلافی نداشتند که ایران نباید به سلاح اتمی دست پیدا بکند. در این نظر همیشه با آمریکا موافق بودند.

در مورد روش برخورد با ایران و چگونگی سیاست‌ها یا ابعاد تحریم‌ها با آمریکا اختلاف نظری بوده؛ ولی این اختلاف نظر، یک اختلاف نظر اصولی نبوده است.

الان اروپایی‌ها هم به این اعتقاد پیدا کرده‌اند که تحریم‌هایی که تا کنون انجام گرفته، آن چنان کارساز نبودند که ایران را مجبور به مصالحه کند و به همین دلیل باید الان ابعاد تحریم‌ها آن‌چنان باشد که ایران در این چنین وضعی قرار بگیرد و مجبور به سازش بشود.

این بار هم فکر می‌کنم که واقعاً این تصمیم، یک تصمیم خیلی جدی است که البته همراه با گسترش تحریم‌ها، هنوز آن خطر احتمالی حمله‌ی نظامی اسراییل به ایران کما فی‌السابق جدی است که در یک چنین شرایطی حتماً پای آمریکا هم در یک مداخله‌ی نظامی باز خواهد شد و این خطر بسیار جدی‌تر از گذشته است.

جمهوری اسلامی اصلاً به نظام بین‌المللی اعتقاد ندارد و فکر می‌کند با انقلاب ایران، زمان آن فرا رسیده که نظام بین‌المللی به کل تغییر پیدا بکند و ایران جای ویژه‌ای در این نظام جدید داشته باشد.

فعلاً دنیا حاضر به پذیرش چنین جایی برای ایران نیست. در آینده می‌تواند این طور باشد؛ ولی فعلاً نیست و ایران به هر صورت، دیگر نمی‌تواند روی این بازی که تا به حال میان اروپا و آمریکا انجام داده، سرمایه‌گذاری بکند و این بازی را تا ابد ادامه بدهد.

به نظر می‌رسد که حوصله‌ی همه از جمله چین و روسیه هم به پایان رسیده باشد.