«سوریه می‌خواهد بر سر ایران، از اسراییل امتیاز بگیرد»

حسین علوی

بشار اسد، رییس جمهوری سوریه برای دیدار با رهبر و رییس جمهوری اسلامی ایران امروز وارد تهران شد. گفته می‌شود مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب از مهم‌ترین مسایل مورد بحث و گفت و گو در این دیدار خواهد بود.

ماه پیش و در جریان برگزاری اجلاس موسوم به اتحاد کشورهای حاشیه‌ی مدیترانه در پاریس، نیکولا سارکوزی، رییس جمهور فرانسه از بشار اسد خواسته بود که از روابط گرم خود با تهران برای حل مناقشه‌ی هسته‌ای ایران استفاده کند.

در گفت و گویی با دکتر حسن هاشمیان، تحلیل‌گر مسائل منطقه، تاثیر واقعه‌ی چنین دیداری را در مذاکرات هسته‌ای ایران جویا شدم؟

یک ضرب‌المثل خیلی معروف ایرانی می‌گوید که فرد را به ده راه نمی‌دادند، سراغ خانه‌ی کدخدا را می‌گرفت. الان با توجه به آن گرایشاتی که در مذاکرات صلح با اسراییل جناب آقای بشار اسد و همین‌طور کشور سوریه پیدا کرده، ایرانی‌ها به شکلی از این گرایش دلخور هستند.

علاوه بر این دلخوری که وجود دارد، حالا سر بحثی که ایران به هیچ‌وجه حاضر نیست در آن کوتاه بیاید، یعنی تعلیق غنی‌سازی؛ آمده بر سر این مساله وساطت کند.

بنابراین این‌جا آقای بشار اسد دو تا پوئن منفی دارد و به اعتقاد من نه فقط ایرانی‌ها پاسخ مثبتی به او نخواهند داد، بلکه دلخوری خودشان را هم از روند مذاکرات، از شکلی که به مذاکرات داده و همینطور از این فرصتی که به این شکل به غربی‌ها دارد می‌دهد، که غربی‌ها تمام برگ‌های لازم را در مورد ایران به کار می‌گیرند و جناب آقای بشار اسد که ادعای دوستی با ایران را دارد به عنوان یک برگه در برابر ایران ارائه می‌دهند؛ نشان خواهند داد.

تنها چیز مثبت که به شکلی در این میان وجود دارد آن فضای زمانی که این سفر برای ایران از نظر موضوع مهلک غربی‌ها و از نظر پاسخ دادن به بسته‌ی پیشنهادی غربی‌ها مطرح می‌شود.

شما فکر می‌کنید سفر آقای بشار اسد و اعلام نتیجه‌ی آن به کشورهای اروپایی به‌ویژه به فرانسه مهلت چند روزه‌ی دیگری را حداقل به ایران خواهد داد که بر سر بسته‌ی پینشهادی در حقیقت پاسخش را به تاخیر بیندازد؟

من معتقد هستم که مشکلات و سروصداها و آن تهدیدها و مسائلی که در غرب الان مطرح می‌شود از آغاز هفته‌ی آینده آغاز می‌شود. حالا در این میان آقای بشار اسد می‌خواهد بگوید که خب بگذارید که ایرانی‌ها فکر کنند، گفتند که می‌خواهیم فکر کنیم و می‌خواهیم جواب بدهیم.

گمانه‌های مختلفی درباره‌ی هدف دیدار بشار اسد و احمدی‌نژاد زده شده است

به نظر من چنین پرسش‌هایی دیگر در حال حاضر مطرح نیست. ولی در پروسه‌ی این سفر یک چیزی که بدست غربی‌ها می‌افتد این است که آخرین برگه‌هایی که بایستی برای ایران بکار گرفت، بکار گرفته شد.

یعنی به عبارت دیگر مهمترین دوست ایران، یعنی سوریه آمد و گفت آقا غنی‌سازی را متوقف کنید و آخرین برگه‌ها را هم در مورد ایران به‌کار بردند.

من معتقد هستم که این کار بشار اسد به هیچ درد ایران نمی‌خورد. یک خود شیرینی جدیدی از سوی ایشان برای دنیای غرب است که الان تازگی‌ها به‌سوی آن دارد حرکت می‌کند و یک امتیازگیری هست که به شکلی بگوید ما روابط‌مان با ایران خوب است و در رابطه موضوع مذاکره با اسراییل،‌ امتیازاتی بگیرد.

درواقع سوری‌ها همیشه ایران و آن مراکز پیرامون ایران را برای منافع خودش به‌کار برده و الان هم داریم این را به این شکل می‌بینیم. من معتقد نیستم که آقای بشار اسد بتواند کاری در زمینه‌ی پرونده‌ی اتمی ایران انجام بدهد.

‌اگر ایرانی‌ها می‌خواهند امتیاز بدهند نیازی نیست که به بشار اسد امتیاز بدهند. به ترکیه می‌توانند امتیاز بدهند. می‌توانند به کشورهای دیگر یا خود آمریکا امتیاز بدهند. بنابراین در این میان چیزی گیر ایرانی‌ها نخواهد آمد.

شما اشاره کردید به مخالفت ایران با روندی که سوریه در مذاکرات با اسراییل دنبال می‌کند. ولی از سوی دیگر آقای احمدی‌نژاد از چند هفته‌ی پیش به این طرف احتمال نزدیک‌شدن به غرب و مذاکره با آمریکا را بیش از گذشته مطرح کردند.

فکر می‌کنید این سیاست سوریه در قبال اسراییل آنقدر مخالفت‌برانگیز باشد که روابط ایران و سوریه را دچار تیرگی بکند؟

برای سه دهه استراتژی ایران در منطقه‌ی خاورمیانه بر پایه‌ی ساختی بنا شده بود که یکی از پایه‌های این ساخت، سوریه بود.

در ماه‌های اخیر این پایه تغییر شکل داد. تغییر جهت داد و به‌سوی اسراییل رفت و الان دارد این فرآیند را ادامه می‌دهد و در بعد از آگوست ما خواهیم دید که سوری‌ها هم مستقیماً با اسراییلی‌ها مذاکره خواهند کرد و آمریکایی‌ها و فرانسوی‌ها هم در فرآیند این مذاکرات وارد خواهند شد.

بنابراین الان بهترین استراتژی که ایران می‌تواند با چنین تغییراتی که در سوریه اتفاق افتاده بگیرد چیست؟ یکی از این مسائل بازگشایی یا باز کردن درها بسوی غرب است. همان‌طور که ما شاهد بودیم تغییری که در لحن ایران نسبت به آمریکا صورت گرفته، نسبت به بازکردن دفتر حفظ منافع آمریکا در ایران صورت گرفت.

خیلی از متغیرهای دیگر اتفاق افتاد در مورد عراق بحث جدیدی مطرح شد، در مورد افغانستان و خیلی از مسائل دیگر. بنابراین ایران مایل است که یک استراتژی جدیدی بنا کند که این استراتژی با توجه به از دست دادن پایه‌ی سوریه و اطراف سوریه باید بنا بشود.

بنابراین زیاد تعجب ندارد که ما الان می‌بینیم که احمدی‌نژاد صحبت از درهای باز با غرب می‌کند و اگر بتواند آن مانع عمده که الان بین این بازگشایی جدید ایران نسبت به غرب مانع ایجاد کرده، یعنی موضوع غنی‌سازی، بتواند به شکلی این مساله را حل کند به اعتقاد من صد در صد می‌رود، طرف استراتژی جدید به سوی غرب.

سوری‌ها نشان دادند که زیاد قابل اعتماد نیستند و برگه‌هایی که ایران تاکنون پروراندند در مقابل سوریه آن‌ها را به نفع خودش به‌کار برده، نه به نفع منافع ملی ایران.