محتوای «مشوق‌های جدید» چیست؟

حسین علوی

وزرای خارجه کشورهای عضو دایم شورای امنیت به علاوه آلمان روز جمعه در نشستی در لندن بر سر ارایه مشوق‌های جدید به ایران برای توقف غنی‌سازی اورانیوم به توافق رسیدند.

در گفت و گو با مهران براتی، تحلیل‌گر سیاسی مقیم آلمان ابتدا این مسأله را در میان گذاشتم که این مشوق‌ها اساساً حاوی چه پیشنهادات جدیدی می‌تواند باشد؟

‌بر اساس آن صحبتی که آقای جلیلی دبیر شورای عالی در این مورد در مسکو کرده بود و آقای متکی هم گفته بودند که ما یک طرح فراگیر در رابطه با صلح و امنیت جهانی می‌دهیم؛ در آن طرح سه نکته بوده، یکی مساله امنیت منطقه‌ای، یکی مساله تسلیحات و سومی مربوط می‌شده به همین مساله اتمی ایران.

درحقیقت کلیه آن چیزهایی که در پیشنهاد ۵+۱ وجود داشت به تمام این نکات برخورد کرده بود، ولی به نظر می رسید که ایران در آن‌جا تضمین‌های اجرایی ندیده و این را به عنوان یک پیشنهادی دیده که در سطح عمومی مطرح شده، ولی نمی‌توانسته ایران را قانع بکند.

حالا به احتمال قوی آن پیشنهاد ۵+۱ در سال ۲۰۰۶، الان در اشکال خیلی مشخص‌تری مطرح شده‌اند، ولی متن این پیشنهادات جدید هنوز منتشر نشده است.

ولی دو تا نکته مهم در آن هست. یکی این‌که هیچگونه قید زمانی در این طرح وجود ندارد که مثلاً اگر ایران تا فلان زمان جواب ندهد، آن وقت ما فلان و بهمان خواهیم کرد.

دوم این است که همان‌طور که اطلاع دارید، تنها چیزی که به بیرون گفته شده این است که از ایران خواسته شده برای مدتی که مذاکره انجام می‌گیرد، غنی‌سازی را قطع بکند و خواست این‌که به کلی قطع بکند، اینجا دیگر مطرح نیست.

در مجموع معنی این گفت وگوها، به عنوان یک طرح محرمانه به ایران داده شده و متن آن منتشر نشده، نشان از این دارد که به ایران این شانس و امکان را می‌دهند که راساً پیشنهادات تغییر در این طرح را مطرح کند. حالا اینکه غرب یا شورای امنیت یا ۵+۱ قبول بکنند یا نه، مساله دیگری است. اما به هر حال در این‌جا به ایران، این امکان داده شده است.

‌آقای متکی، وزیر خارجه در تازه‌ترین اظهار‌نظر پیرامون این پیشنهاد گفته که کشورهای ۵+۱ در بسته خودشان یا در پیشنهادات خودشان وارد مرزهای ممنوعه نشوند و روشن است که منظور ایشان پیشنهاد توقف غنی‌سازی اورانیوم است. آیا این توصیه می‌تواند شامل توقف موقت هم بشود. چون اگر به این ترتیب باشد پیشنهادات جدید ۵+۱‌ از هم اکنون با بن‌بست برخورد کرده است. ارزیابی شما چیست؟

بله، این موضع گیری‌ها را گروه ۵+۱ می‌دانسته است. به همین دلیل هم در طرح از تعلیق موقت صحبت نکرده، بلکه از تعلیق برای مدت مذاکره صحبت کرده است. حالا این مدت مذاکره می‌تواند یک ماه، دو ماه، سه ماه، چهار ماه یا شش ماه باشد و به این بستگی دارد که توافق حاصل بشود یا نه.

درحقیقت حالا مساله در آن متنی که ما محتوای آن را نمی‌شناسیم این است که آیا در آن‌جا برای آن حالتی که هیچ نوع توافقی حاصل نشود، گام‌های تنبیهی هم در نظر گرفته شده یا نه. قاعدتاً در این مرحله از گفت وگو نباید چنین چیزی بوده باشد.

احتمالاً گروه ۵+۱ درباره‌ی مطالبی صحبت کرده‌اند و طرحی را هم تصویب کرده‌اند برای آن حالت که با جواب کاملاً منفی ایران روبرو بشوند. ولی آن نکات حتماً در این طرح پیشنهادی وجود ندارد.

بسته پیشنهادی که ایران گفته که ارایه خواهد کرد، هنوز به‌طور مشخص منتشر نشده است. آیا موارد مشترکی می‌تواند وجود داشته باشد که مذاکرات بر سر پیشنهادات جدید گروه ۵+۱ درحقیقت بسته پیشنهادی ایران را هم در بر بگیرد؟

بله، ابتدا صحبت از این بود که آقای جلیلی و آقای متکی این بسته گسترده طرح امنیت و صلح ایران را از طریق روسیه به دیگر اعضای شورای امنیت منتقل بکنند.

ولی وزیران خارجه این کشورها همین دیروز اعلام کردند که چنین طرحی تا به حال به دست آن‌ها نرسیده و آن‌ها هم از جزییات چنین چیزی خبر ندارند. ولی گفتند در صحبت‌هایی که آقای جلیلی و آقای متکی با افراد گوناگون و دیپلمات‌های روسی کرده‌اند، در حقیقت طرح ایران در مقابل آن طرح پیشنهادی ۵+۱، یعنی شورای امنیت و آلمان است که یک به یک نکاتی را مقابل آن قرار داده‌اند.

در آن پیشنهادات ۵+۱، همان‌طور که می‌دانید یک قسمت مربوط می‌شده به طرح امنیت؛ امنیت هم از نظر مساله حاکمیت ملی که مورد نظر ایران است و هم از نظر امنیت منطقه‌ای که این قسمت مربوط می‌شده به همکاری‌های اقتصادی تجاری و صنعتی و یک قسمت مربوط می‌شده به نگرانی‌های مربوط به تسلیحات کشتار جمعی در منطقه و نکته آخر مربوط می‌شده به مساله غنی‌سازی در ایران.

گویا ایران در آن طرحی که قرار است بدهد یا نکاتی از آن را تا‌کنون مطرح کرده، یک به یک درمقابل این پیشنهادات؛ نظریات متقابلی را عرضه کرده است.