رویگردانی از احمدی نژاد، شانس انتخاباتی اصلاح‌طلبان است

باآنکه کمتر از چهارماه به انتخابات مجلس هشتم در ایران باقی‌ست، اما به نظر می‌رسد مقوله‌ی انتخابات در جمهوری اسلامی ایران هیچگاه به اندازه‌ی امروز تحت تاثیر عوامل ثانوی و در پرده‌ای از ابهام و بلاتکلیفی نبوده است. در این میان هم پیامدهای مناقشه‌‌ی هسته‌ای ایران و هم افزایش تنش بین جناح‌های درون نظام، سهم مهمی در این ابهام و ناروشنی دارد. در گفت‌وگویی با دکتر فاطمه حقیقت‌جو، نماینده‌ی اصلاح‌طلب مجلس ششم که اکنون در دانشگاه ایالتی کانه تیکت در آمریکا در گروه مطالعات زنان به تدریس اشتغال دارد، عوامل موثر درسرنوشت انتخابات مجلس هشتم را در میان گذاشتم:

شنیدن گفت‌وگو

فاطمه حقیقت‌جو: طبیعی‌ست که در حال حاضر یکی از مهم‌ترین مسایل در داخل کشور بحث مذاکرات یا مناقشات هسته‌ای‌ست که طبیعتا این بحث بشدت موضوع انتخابات را تحت تاثیر قرار خواهد داد و باز طبیعی‌ست که طرفین موضوع بخواهند از این مسئله به‌خوبی در رقابتهای انتخاباتی استفاده بکنند. همانطور که می‌بینیم از حالا هم بعضی از شعارها و بحث‌های انتخابات پیرامون همین مسئله شکل گرفته و ائتلافی بین میانه‌روها و اصلاح‌طلبهای سابق حکومتی با نام «نجات مملکت» شکل گرفته است که بیشتر نگاهشان به پیشگیری از حملات احتمالی آمریکا هست و خودبخود این می‌تواند داستان انتخابات را تحت تاثیر قرار بدهد. اما اگر یک شرایط خاص بحرانی، مثل حمله، قبل از پایان اسفند که انتخابات مجلس هست اتفاق نیفتد، فکر می‌کنم که دولت نمی‌تواند فضا را بسته‌تر از این بکند و بنابراین یک رقابت حداقلی شکل خواهد گرفت و بالاخره مجلس هشتم مجلسی خواهد بود که یکی از شرایط شکل‌گیری‌اش متاثر از فضای بحران هسته‌ای‌ست.

چه ائتلاف اصلاح‌طلبان و یا چه ائتلاف میانه‌روها و اصلاح‌طلبان، در مجموع به دلیل اینکه طی سالهای گذشته برنامه‌ی مدونی برای اصلاحات ندادند، یعنی چارچوب اصلاحات را تعریف نکردند و از آن مهم‌تر عمل سیاسی چشمگیری نداشتند که ایجاد جاذبه سیاسی بکند، فکر می‌کنید بر فرض تعیین صلاحیت نسبی کاندیداهای این ائتلاف از سوی شورای نگهبان، چه میزان استقبال از طرف جامعه خواهد بود، برای پشتیبانی از آنها و شرکت در انتخابات؟

فکر می‌کنم که استقبال نسبی اتفاق خواهد افتاد. نه صرفا به دلیل بحران هسته‌ای. بلکه بحران هسته‌ای گره می‌خورد به بحران داخلی که سوء مدیریت دولت احمدی‌نژاد آن را فراهم کرده است. گرچه احمدی‌نژاد با شعار «مهرورزی و آوردن پول نفت بر سر سفره‌ی مردم» بعنوان یک چهره‌ی کاملا ناشناخته سر کار آمد، اما درواقع نه تنها خبری از «مهرورزی» نبود، بلکه حداقل امنیت روانی مردم، امنیت شغلی مردم، امنیت جانی‌شان و حداقل آزادی‌های اجتماعی که در طول دوران اصلاحات وجود داشته، تمام این امنیت‌ها از جامعه در دولت آقای احمدی‌نژاد رخت بسته و عملا مردم احساس امنیت نمی‌کنند. مثلا ما نمی‌دانیم این کسانی که به‌نام «اراذل و اوباش» در جامعه اعدام شدند، در بین اینها چندتاشان از فعالان جامعه‌ی مدنی بوده اند. همچنین می‌بینیم که در رسانه‌ها اصلاح‌طلبان کم‌وبیش سخن از این می‌گویند که دچار بحران مدیریت هستیم و دولت احمدی‌نژاد تمام مدیران کارآمد قبلی را کنار گذاشته است. اما من می‌خواهم بگویم اتفاق خیلی وسیع‌تر از این است. نه تنها دولت احمدی‌نژاد مدیران را کنار گذاشته است، بلکه حتا رحم به کارمندان ساده نکرده است. کارمندان ساده صرفا به دلیل احتمال هواداری از اصلاح‌طلبان برکنار و اخراج شده‌اند و قراردادهایشان تمدید نشده است. بحران اقتصادی و مالی و بحث بنزین بر اوضاع تاثیر گذاشته و بحث بحران مسکن نیز بحرانی است که در این یکی دوسال اخیر اتفاق افتاده است. من فکرمی‌کنم مردم بشدت از این همه ناامنی خسته شده‌اند و ولو اینکه اصلا‌ح‌طلبان برنامه‌ی ایجابی هم ندهند، همین که بنا را می‌گذارند بر پیشگیری از جنگ، که این هم یکی از دغدغه‌های بسیار مهم مردم ماست، خودبخود تمام این عوامل داخلی و خارجی دست به دست هم می‌دهد که شانس آنها را در مجلس هشتم بالا ببرد.

یعنی در حقیقت رویگردانی جامعه از سیاست‌های دولت آقای احمدی‌نژاد است که باعث روی‌آوری نسبی جامعه به ائتلاف اصلاح‌طلبان و میانه‌روها خواهد شد؟

کاملا همینطور است.

یک نکته‌ی دیگر. می‌دانیم که در ایران آزادی احزاب و به طریق اولی آزادی انتخابات به معنای واقعی‌اش وجود ندارد و فقط نوعی از تعامل و تحمل بین جناح‌های و گرایش‌های درون نظام انتخابات را شکل می‌دهد. با این حال اخیرا با تلاش بعضی از مدافعان حقوق بشر و فعالان سیاسی انجمنی به‌نام «کانون دفاع از آزادی انتخابات» شکل گرفته است. فکر می‌کنید برای موثربودن تلاش این کانون چقدر در حال حاضر امکانات کار وجود دارد؟

من فکر می‌کنم هرچه تشکل و انجمن شکل بگیرد که مدافع حقوق مردم باشد، اینها کارهایی خوب و برجسته است. اما عملا فکر نمی‌کنم که این کانون بتواند کاری از پیش ببرد. به دلیل اینکه اصولا محافظه‌کاران که الان قدرت کامل هم در اختیارشان هست، گوششان به حرف جامعه مدنی باز نیست و توجهی به حرفهای جامعه‌ مدنی ندارند و فکر نمی‌کنم این تشکل بتواند تاثیر چندانی در بازکردن فضای نسبی برای انتخابات آزاد داشته باشد.