تهران و روز جهانی مبارزه با ایدز

گزارش همایش روز جهانی ایدز را از این‌جا بشنوید.

‌ ‌

به مناسبت اول دسامبر، روز جهانی مبارزه با ایدز، در بسیاری از کشورها مراسم و سمینارهایی برگزار شد. سازمان ملل متحد می‌گوید با وجود پیشرفت‌های قابل توجه در پیش‌گیری از این بیماری و کاهش آمار مبتلایان نسبت به سال گذشته در مجموعه جهان، در برخی مناطق به ویژه در آسیای میانه و اروپا این بیماری رو به گسترش بوده است.

در ایران نیز روز جمعه به مناسبت روز جهانی مبارزه با ایدز سخنرانی‌ها و سمینارهایی برگزار شد. از جمله در منطقه‌ی پنج تهران با تدارک و سازمان‌دهی یک نهاد غیردولتی به نام «انجمن تلاش‌گران سلامت» و با همکاری شهرداری منطقه‌ی پنج، همایشی برگزار شد و در آن تعدادی از پزشکان و پژوهش‌گران بیماری ایدز، همچنین فعالان عرصه‌ی پیش‌گیری و نیز تعدادی از مبتلایان به این بیماری شرکت کردند و از نزدیک در مورد زمینه‌ها و نحوه‌ی پیش‌گیری از این بیماری با مردم سخن گفتند.

دکتر شروین آثاری، پزشک و پژوهش‌گر در زمینه‌ی ایدز و اعتیاد درباره‌ی موضوع سخنرانی خود در این همایش به رادیو زمانه می‌گوید:

من در دو حیطه صحبت کردم. یکی ارائه آمار مختصری راجع به ایدز در ایران، به اضافه‌ی این که صحبتی هم کردم درباره‌ی آمار ابتلا به ایدز در جهان و راه‌های انتقال ایدز از طریق معتادان در سراسر دنیا.

آیا الگوی انتقال ویروس ایدز در ایران مانند گذشته بیشتر از طریق معتادان تزریقی است و یا از طریق ارتباطات جنسی هم گسترش یافته است؟

این دو از هم جدا نیستند. یعنی شایع‌ترین علت در کشور، انتقال از طریق اعتیاد تزریقی است؛ ولی آن معتاد تزریقی که از این راه «اچ‌آی‌وی مثبت» شده، می‌تواند از طریق روابط جنسی، ویروس ایدز را منتقل بکند و این در آمار به سادگی قابل محاسبه نیست. یعنی نمی‌توان گفت که یک معتاد تزریقی مبتلا به ایدز، حتماً از طریق اعتیاد به این بیماری مبتلا شده است. ممکن است که با یک معتاد تزریقی رابطه‌ی جنسی داشته باشد؛ ولی در آمار از طریق اعتیاد گزارش می‌شود.

آمارهای رسمی و غیررسمی در مورد تعداد مبتلایان در ایران گاه بسیار متفاوت است. یعنی بین ۱۶ هزار تا ۷۰ هزار گزارش شده است. آیا اکنون می‌شود که از یک آمار نسبتاً دقیق صحبت کرد؟

معمولاً در کشورهایی که سیستم غربال‌گری ندارند و در کشورهایی که تشخیص ایدز در آن‌ها تازه اتفاق می‌افتد، این قضیه مانند کوه یخی‌ است که بخش قابل توجهی از آن زیر آب است. ولی مسلماً آمار مبتلایان به ایدز در ایران بیش از آمار اعلام شده توسط وزارت بهداشت است. ولی این را که آیا 50 درصد بیشتر است، دو برابر است و یا خیلی بیشتر است، آینده مشخص می‌کند و مراکز تحقیقاتی‌ای مثل مرکز تحقیقات ایدز این موضوع را می‌سنجد.

در بسیاری از کشورها آزمایش «اچ‌آی‌وی» قبل از ازدواج الزامی است. آیا در ایران چنین چیزی هست و یا چشم‌انداز الزامی شدن آن وجود دارد؟

در مسأله‌ی ایدز کشور ما می‌تواند ده‌ها قدم بردارد. مشکل اصلی ایدز در کشور برای کسانی است که اصلاً ازدواج نمی‌کنند و نکرده‌اند. یعنی این مسأله که قبل از ازدواج یک تست «اچ‌آی‌وی» داده شود، اما به دلیل آن «ویندو پریود» و فاصله‌ای که شخص مثبت شده، این در تست شش ماه اول نشان ندهد، این معضل اصلی مملکت ما نیست.

معضل اصلی مملکت ما نحوه نگرش و میزان آگاهی و اطلاعات در زمینه‌ی بیماری ایدز است. یعنی یک مریض مبتلا به ایدز باید در سیستم بهداشتی و درمانی، جایگاه خودش را داشته باشد و کسی از ارائه‌ی خدمات به او نترسد. از آن طرف هم وقتی مبتلایان ایدز به پزشک یا دندان‌پزشک مراجعه می‌کنند، (باید) بگویند که مبتلا هستند و بگویند که مثلاً کار من را بگذارید آخر.

به هر حال اقداماتی که در کشور لازم است، خیلی بیشتر از این است که یک آزمایش «اچ‌آی‌وی» قبل از ازدواج انجام شود. در مدارس و محیط کارمندی و در درون جامعه باید اطلاع‌رسانی شود و کل جامعه باید ارتقای آگاهی در زمینه‌ی ایدز پیدا بکند.

بنا بر آن‌چه گفتید، آیا در مقایسه با سال‌های گذشته که این بیماری و علائم آن در ایران انکار می‌شده است، آیا اکنون رسانه‌های ملی به ویژه رادیو و تلویزیون و نهادهای دولتی، در امر آموزش و اطلاع‌رسانی آمادگی بیشتری از خود نشان می‌دهند؟

همیشه متصدیان از بازگو کردن مشکل به صورت واقعی طفره می‌روند. بنابراین، این که منتظر باشیم بهترین آمار منتشر شود و در کشور همه بخواهند تلاش بکنند که آمار دقیق را اعلام بکنند، این خیلی واقعی نیست. نه فقط در کشور ما، که هیچ کجا هم اتفاق نمی‌افتد.

در زمینه‌ی آموزش چه طور؟

مهم‌ترین بخشی که می‌شود انتظار داشت آموزش و پرورش است. یعنی این که یا در کتب درسی آورده شود یا درهای آموزش و پرورش به روی کسانی که می‌خواهند کار کنند و ارتقای آموزش بدهند، باز شود.

مثلاً ستاد مبارزه با مواد مخدر متولی مسأله‌ی اعتیاد است. ولی متأسفانه آموزش و پرورش چنین اجازه‌ای را به ستاد نمی‌دهد که خیلی راحت بتواند کار کند. قضیه‌ی ایدز هم همین طور است. متأسفانه درهای آموزش و پرورش فقط برای مسئولین خود آموزش و پرورش باز است. در صورتی که ۴۰ سال آینده کشور در آن‌جا دارد رقم می‌خورد.

برگزارکنندگان همایش ایدز و اعتیاد در منطقه‌ی پنج تهران، انجمن تلاش‌گران سلامت با همکاری شهرداری این منطقه بودند. رضوان مقدم، دبیر این انجمن درباره‌ی فعالیت‌های تا کنونی این نهاد غیردولتی و میزان استقبال مردم از چنین همایش‌هایی می‌گوید:

انجمن تلاش‌گران سلامت تاکنون هفت همایش در رابطه با ایدز برگزار کرده که پنج همایش آن سالنی و دو همایش دیگر خیابانی بوده که با همکاری افراد مبتلا به ایدز و نیز همکاری انجمن‌های همسو برگزار شده است. همایش فعلی با همکاری معاونت اجتماعی شهرداری منطقه‌ی 5 تهران برگزار شده، که این اولین بار است که شهرداری در این رابطه با ما همکاری می‌کند.

آیا نهادهای مدنی دیگری هم در این ارتباط فعال هستند؟

در این برنامه‌ای که ما امروز داشتیم، اعضای رنگین‌کمان صلح با ما همکاری کردند که سال‌های قبل هم در برگزاری همایش‌ها با ما همکاری داشتند. در سال‌های قبل هم دانشکده‌ی توان‌بخشی ما را حمایت کرده و مکان در اختیار ما گذاشته و با ما همکاری داشته است.

استقبال جوانان و به طور کلی مردم از این همایش چگونه است؟

در سال‌های قبل استقبال خیلی خوب بوده است. حتی بیش از انتظار و تصور ما بوده است. به خصوص سال اول که استقبال زیاد بود و ۶۰۰ نفر در همایش شرکت کردند. در سال‌های بعد استقبال کمتر بود که متأسفانه دلیل آن‌ را نفهمیدیم.

ولی در مجموع استقبال‌ خوبی شده است؛ به خصوص از همایش‌های خیابانی ما و جوانان زیادی در آن‌ها شرکت کرده‌اند و این همایش‌ها را متفاوت از همایش‌های رسمی می‌دانند. به این خاطر که رودررو می‌توانند با افراد مبتلا به ایدز گفتگو داشته باشند و اطلاعات علمی دقیق هم در اختیارشان قرار داده می‌شود.

فکر می‌کنم چون پیش‌گیری بسیار ساده‌تر و آسان‌تر از درمان است، باید سرمایه‌گذاری در این قسمت بیشتر باشد. می‌دانیم که امروزه تجارت سکس، اسلحه و مواد مخدر، سودآورترین تجارت‌ها در دنیاست. بنابراین ما این را به عنوان یک زنگ خطری هم برای خانواده‌ها و هم برای مسئولین حکومت می‌دانیم و توقع داریم که در رابطه با پیش‌گیری به صورت خیلی جدی‌تری توجه شود.

و اما در همایش روز جمعه در تهران به مناسبت روز جهانی مبارزه با ایدز، گروهی از مبتلایان به ایدز نیز شرکت کرده و تجربه‌ی خود در ابتلا به این بیماری و چگونگی مبارزه با آن را با مردم در میان گذاشتند. یکی از این مبتلایان، درباره‌ی تأثیر آموزش از نزدیک و رودررو با مردم به رادیو زمانه می‌گوید:

من در رابطه با این بیماری مشکلم یک مقدار کمتر بوده است. چون زیاد به برچسبی که می‌زنند، توجه نمی‌کنم و راحت صحبت می‌کنم و این توسط مردم خیلی مورد استقبال قرار می‌گیرد. به خاطر این‌که از نزدیک می‌بینند و این را درک می‌کنند که افراد مبتلا به ایدز هم واقعاً مثل آن‌ها هستند. یعنی به همان اندازه فعال و سالم هستند و می‌توانند فعالیت کنند و زندگی روزمره‌شان را داشته باشند.

هدف من هم از صحبت رو در رو درواقع همین است. یعنی اگر من نوعی را نگاه می‌کنند، باید بدانند که افرادی که با مبتلایان به ایدز زندگی می‌کنند، به همین شکل است و مبتلایان هیچ فرقی با من ندارند. حالا من به نمایندگی از آن‌ها می‌توانم صحبت بکنم و صحبت می‌کنم.

ولی هدف اصلی همه ما و خود من این است که این را به جامعه ثابت بکنیم که این افراد نه فقط در قرنطینه نیستند و شکل و ظاهر خاصی ندارند و ناتوان نیستند؛ بلکه خیلی هم می‌توانند سالم و فعال باشند. به نظر من خیلی مفید است که این افراد از نزدیک دیده شوند و فکر می‌کنم همیشه بعد از جلسات گفتگوی رودررو، تأثیرگذاری خیلی بیشتر بوده است.