تاریخ انتشار: ۲ مرداد ۱۳۸۶ • چاپ کنید    
گفت‌وگو با رمضان حاجی‌مشهدی، حقوقدان و وکیل دادگستری

«اعدام آسیب‌دیدگان اجتماعی مبارزه با معلول است»

حسین علوی

سعید مرتضوی دادستان تهران از اجرای حکم اعدام دوازده نفر از محکومانی که آن‌ها را «اراذل و اوباش» می‌نامید، خبر داد. او گفت که چهار نفر نیز طی روزهای گذشته اعدام شده‌اند و برای هفده نفر دیگر نیز درخواست اعدام شده که پرونده‌ی آن‌ها در دست رسیدگی‌ست. دادستان تهران در مورد هویت و مشخصات دقیق این اعدام‌شدگان و اینکه آیا آن‌ها از وکیل مدافع و شرایط حقوقی لازم در محاکمات برخوردار بوده اند یا نه، ذکری به میان نیاورد.

این گفت‌و‌گو را بشنوید.

در همین ارتباط گفت‌وگویی داشتم با رمضان حاجی‌مشهدی، حقوقدان و وکیل دادگستری در تهران و در مورد الزامات حقوقی و قضایی این اعدام‌ها جویا شدم:

از منظر یک حقوقدان با اعدام شهروندان مخالف هستم و معتقدم که این مجازاتی‌ست خشن که هیچ مسأله و آسیب اجتماعی را برطرف نمی‌کند، بلکه به مشکلات دامن می‌زند. دلیلش هم وجود اعدام‌های متعددی‌ست که در سراسر جهان و از جمله در ایران انجام می‌شود و این نوع جرایم را هم در واقع کاهش نداده است. از طرفی هم به‌عنوان یک حقوقدان که ملتزم به قوانین موجود و قوانین موضوعه هستم، باید این عمل در واقع با دقت و احتیاط لازم صورت بگیرد. معلوم نیست با این سرعتی که این محاکمات انجام شده است، آیا این‌ها از امکان داشتن وکیل مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی و اعلامیه جهانی حقوق بشر و کنوانسیون‌ها و میثاق‌های بین‌المللی برخوردار بوده‌اند یا نبوده‌اند با این سرعت. چون هیچ‌وقت عدالت نباید فدای سرعت رسیدگی بشود.
ضمن اینکه در قانون مجازات اسلامی یا مجازات عمومی سابق هم عنوان اتهامی چون «اراذل و اوباش» نداریم. حالا ممکن است که برهم‌زنندگان نظم عمومی را بتوان با عنوان یک نامگذاری مجرمانه آن‌ها را تحت پوشش قرار داد، ولی به‌طور کلی «اراذل و اوباش» یک پدیده و آسیب اجتماعی‌ست که مولود سال‌های اخیر است.

به‌هرحال انتظار می‌رود که سیستم با اصلاح بنیادهای اجتماعی این قربانیان و مجرومان اجتماع را اصلاح کند و خیلی از حکیمان علم حقوق معتقدند که مجازات‌های سریع چون اعدام، اگر اشتباهی در آن رخ بدهد، به‌قول معروف سری که به اشتباه بریده بشود دیگر سبز نخواهد شد. به همین دلیل احتیاط واجبی را می‌طلبد که در واقع قضات و دست‌اندرکاران اهل قضا به آن توجه کنند و با این کار به‌صورت شتابزده عمل نکنند، چون ممکن است پیامدهای به مراتب بدتری از خود این آسیب اجتماعی داشته باشد.

به نظر می‌آید امسال اولین باری باشد که طرح مشخصی به نام «مقابله با اراذل و اوباش»‌ به این صورت و به شدت اجرا می‌شود و این طرح هم همزمان بوده با همان «طرح امنیت اجتماعی» که در چارچوب آن برخورد با مسایلی مثل «بدحجابی» و «بدپوششی» و از این قبیل هم وجود داشته است. توام بودن این مسایل با همدیگر ضمن اینکه نگرانی‌هایی را برمی‌انگیزد، این سوال را مطرح می‌کند که در سال‌های گذشته مبارزه با افراد شرور به چه شکل صورت می‌گرفته ‌است؟

در گذشته هم با این افراد مقابله می‌شده، ولی به‌طور کلی از منظر یک حقوقدان این‌ها را آسیب اجتماعی تلقی می‌کنند و آسیب هم معلول است و با معلول نمی‌توان مبارزه کرد. با علت العلل پدیده‌های اجتماعی که در واقع ریشه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دارد، با آن‌ها باید مقابله کرد. مبارزه با معلول چیزی را حل نمی‌کند. شدت این نوع مجازات‌ها هم باعث تلاطم جامعه خواهد شد و بر وحشت و ارعاب اضافه خواهد کرد و مسلما جامعه برای اینکه فضای لازم و کافی برای اقتصاد و فعالیت‌های سودمند و سازنده داشته باشد، نیاز به آرامش و امنیت دارد و طبعا کسی با برهم‌زنندگان امنیت و آسایش همدلی و رفاقتی ندارد. ولی به ‌هرحال این‌ها آسیب و معلول‌های اجتماعی هستند که باید با علل آن مبارزه کرد.

ایران از کشورهایی‌ست که به دلیل تعداد زیاد اعدام‌ها مورد انتقاد نهادهای مدافع حقوق بشر است. آیا این مسأله کلا در نهادهای قضایی کشور مورد توجه قرار گرفته‌، و آیا چاره‌اندیشی برای این مسأله مطرح هست؟

ریاست محترم قوه قضاییه در ایران از افکار و نیات توام با سعه صدر و انعطاف برخوردارند و معمولا هم به واحدهای تحت مدیریت خودشان دستوراتی برای چاره‌جویی و مقابله با این پدیده‌ها و ناهنجاری‌ها می‌دهند. ولی به‌طور کلی این کارنامه‌ی مثبتی نیست. خود ایشان هم همیشه سعی می‌کنند این اعدام‌ها را به عقب بیندازند یا به هرحال با بعضی از مجازات‌های دیگری که وجود دارند، برای آن‌ها مجازات‌های جایگزین ایجاد بکنند و به‌طور کلی طرفدار حبس زدایی و حتا قضازادیی هستند که جامعه را از آرامش بیشتری برخوردار کنند. ولی این نیاز به یک صلح اجتماعی دارد، نیاز به گسترش دموکراسی دارد و اجازه دادن به گروه‌ها و نحله‌های فکری مختلف که بتوانند در چارچوب قانون اساسی و اعلامیه جهانی حقوق بشر فعالیت آزادنه‌ خودشان را بکنند، اما اگر مرتکب جرایمی شدند، یک دادگاه صالح و بی‌طرف به تخلفاتشان رسیدگی بکند.

-------------------------
مرتبط:

«ارتقای امنیت اجتماعی» یا نقض حقوق شهروندی

جشن خشونت

دادستان تهران: ۱۶نفر اعدام شدند

Share/Save/Bookmark
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.

نظرهای خوانندگان

اين كه در لا به لاي اين اعدام ها نيتي ديگر و بعضن سياسي نهفته است را بر راقم اين سطور آگاهي نيست .
ميگويند اعدام تا كنون باعث كاهش ارتكاب به جرم نشده است. من ميگويم بنا بر كدام آمار مستند و نيمه مستند و از كجا در كشوري چون ايران و شهري چون تهران كه ملقمه فرهنگي است اگر اين واهمه نبود جنايتها بيشتر نميشد؟ قانون و حقوق بشر از انسان و براي زيست سرفرازانه انسان است و براي سنجيدن با اين گز بايد شراط محيطي و فرهنگي و اقتصادي و چندين "و" ديگر را در نظر گرفت و الا حامعه ايران و فرانسه و آنگولا و... را به يك چشم ديدن خلط مبحث است.
براي من ناگوار ترين چيز اين است كه انساني انسان ديگر را چه به ابزار قانون و چه به عنف از حق زيست محروم كند. ولي لحظه اي كه قرباني ميبيند تيغه چاقو دارد در نسج قليش پيش ميرود و يا دختري كبود شده از كتك مورد تحاوز فردي يا گروهي قرار ميگيرد را پيش خود تجسم كرده ايد؟
براي جامعه اي كه لبالب از نياز هاي سركوفته جنسي و طبقاتي است و از دير باز در برخي از اقشار آن " ضامندار دسته زنجاني" نشان "قدرت" است شايد هنوز زود باشد كه چشم بسته و به پيروي از تز عدم خشونت حكم بر بطلان اعدام دهيم كه اين خود شايد شريك جرم شدن ما در جنايت هاي آتي باشد.

-- اميد پايدار ، Jul 24, 2007

اینطور که مشخص است دولت مهرورزی تصمیم گرفته که از چین هم جلو بزند و سکوی اول را فتح کند!
www.freedomisnotfree.blogfa.com

-- ازادی بی بها نیست ، Jul 24, 2007

بايد به اطلاع آقاي رمضان حاج مشهدي برسانم كه اگر همين آسيب ديدگان اجتماعي مادر - خواهر و..... شما را هم به زور مي بردند و ....... باز هم مي گفتي با اعدام مخالفم شايد هم ........؟ بستگي دارد به .......

-- اميد نادري ، Jul 25, 2007

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)