Jun 2010

شکل جدلی پوپولیسم

رامتین کریمی: ممکن است که راجع به نقد و نظریه‌ی مغرب‌زمین در یونان باستان، عصر روشن‌گری، دوران مدرن و زمان خود ما هم تکلیف را مشخص کرده باشد؟ ممکن است نویسنده‌ی آن کتاب غیر از مسائل مربوط به نقد ادبی، از علل تشتت فرهنگی مملکت‌مان هم پرسش کند و فورن پاسخ‌هایی یک خطی پیش روی‌مان قرار دهد؟ در نهایت آیا ممکن است که چنین کتابی ۲۳۰ صفحه باشد؟ آری؛ حافظ موسوی چنین کاری کرده است.

ستون‌نویسی و ادبیات

رامتین کریمی: روزنامه‌ی شرق هر روز صفحه‌ای به نام ادبیات دارد. انگار ادبیات در حوزه‌ی عمومی اهمیتی به اندازه‌ی اقتصاد، سیاست و یا ورزش دارد. انگار واقعن اتفاقی دارد می‌افتد که می‌بایست هر روز راجع به آن حرف زد و صفحه‌ای برای خواننده‌های روزنامه تدارک دید. صفحه‌ی آخر روزنامه هر روز باید پیشنهادی به خواننده‌های‌اش برای خواندن کتابی، یا تماشای فیلمی مهیا کند.

چریک غمگین هلندی

ترجمه‌ی ونداد زمانی: «تانیا نیگمی‌یر» دختر ۳۲ ساله‌ای است که در یکی از روستاهای جنوب هلند متولد شده و فارغ‌التحصل زبان اسپانیایی است. او در سال ۲۰۰۲ در حین تدریس در یکی از شهرهای کلمبیا با یکی از اعضاء «ارتش انقلابی کلمبیا» آشنا می‌گردد و بعد از آموزش‌های اولیه به درون جنگل می‌رود تا در کنار چریک‌ها بجنگد. هفته‌ی گذشته یکی از شبکه‌های تلویریونی هلند، فیلم مستدی را درباره‌ی تانیا پخش کرد. فرازهایی از خاطرات تانیا را می‌خوانیم.

«کلاغ و گل سرخ» و پایان قهر با کتاب

ناصر غیاثی: «کلاغ و گل سرخ» نوشته‌ی مهدی اصلانی در خارج از ایران، در جایی که به دلیل پراکندگی ایرانیان و مشکلات توزیع کتاب و هزینه‌های سرسام‌آور پست، تیراژ کتاب اصولاً، صرف‌نظر از نوع و محتوایش به دشواری به پانصد نسخه می‌رسد، به چاپ دوم رسیده و چاپ سوم این کتاب هم در دست تهیه است. لذا باید بگوییم خوشبختانه استقبال خوانندگان از این کتاب بی‌سابقه بوده است. سراغ مهدی اصلانی رفتیم و دلیل اقبال خوانندگان به «کلاغ و گل سرخ» را از او پرسیدیم.

نویسندگان عامه‌پسند، دیگران ادبیات

سید مصطفی رضیئی: در بازارِ کتاب ما جای خالی مجموعه‌ای از گفت‌وگو با نویسندگان عامه‌پسند ایرانی همان‌قدر خالی مانده بود،‌ که نبود نقدها و مرورهایی بر این کتاب‌ها هنوز هم احساس می‌شود. یوسف علیخانی کمر به همت این کار بسته و با چهارده نویسنده مشهور این ژانر محبوب مصاحبه انجام داده،‌ در ابتدای هر گفت‌وگو یادداشتی کوتاه به همراه یک عکس از نویسنده‌ی موردنظر قرار داده و کل مجموعه را در کتابی با جلد قرمز به بازار فرستاده است.

نویسنده‌ای که عاشق «تشویش افکار عمومی» بود

الهه نجفی: هنری میلر در طول زندگانی آثار زیادی پدید آورد. آثار او اما همواره به زندگی‌نامه‌ی خودنوشته‌‌ی یک نویسنده‌ی یاغی شباهت دارد. نویسنده‌ای که از مادر اغتشاش متولد شده و عاشق «تشویش افکارعمومی» است. مجموعه‌ای درهم و متنوع از تن‌کامی‌ها و ماجراهای رختخوابی، عشق به زندگی، روانکاوی شخصیت‌ها و نقد اجتماعی. در این میان ساختار این آثار از نظر هنر نویسندگی در اغلب آثار میلر به خاطر جهش‌های فکری یک ساختار نامنظم و آشفته است.

پریشان‌گویی‌های یک ذهن متوهم

ناصر غیاثی: «تماماً مخصوص» آخرین اثر عباس معروفی، رمانی است روایت شده از منظر اول شخص مفرد (عباس ایرانی) و در چهارصد صفحه که سال گذشته توسط انتشارات گردون در برلین منتشر شده است. معروفی می‌گوید، هفت سال روی این رمان کار کرده است. عباس ایرانی، شخصیت اصلی رمان چهل و چهار سال دارد، در ایران دانشجوی فیزیک بود و «به موازات درس و دانشگاه چیزهایی هم در مطبوعات» می‌نوشت.

دهن‌کجی شکسپیر به صاحبان قدرت

ونداد زمانی: توجه همیشگی برای به چالش کشیدن موضوعاتی چون تقدیر، سلسله مراتب قدرت، تاریخ و عشق کور، انگیزه‌بخش نوشتن ده‌ها نمایشنامه‌ای بوده است که شکسپیر در طول ۲۰ سال زندگی فعال هنری‌اش از خود به جای گذاشته است. در این میان سوژه‌ی «ازدواج» یکی از اتفاقاتی است که در بسیاری از نمایشنامه‌های او تکرار می‌شود. شکسپیر به گونه‌ای اختصاصی در «رومئو و ژولیت» و «رؤیای شب تابستانی» به ازدواج اجباری و پیامدهای ناگوار آن پرداخته است.

جام جهانی و داستان‌های فوتبالی در آرژانتین

ترجمه‌ی ناصر غیاثی: بیش از چند روز به آغاز جام جهانی فوتبال در آفریقای جنوبی نمانده است. آرژانتین، کشور بورخس، سرزمین مارادونا، این اعجوبه‌ی فوتبال جهان هم هست؛ از ادبیات به فوتبال یا از فوتبال به ادبیات؟ پاول اینگندای نویسنده‌ی روزنامه‌ی فرانکفورته آلگماینه در مقاله‌ی زیر به ادبیات و فوتبال در آرژانتین می‌پردازد. در آرژانتین فوتبال تنها یک ورزش نیست بل‌که جانشین سیاست، ارتش، دین و اسطوره هم هست. مدت‌هاست ژانر ادبی متناسب با آن را نیز می‌نویسند: داستان‌های فوتبالی.

مخاطبان ناهم‌زبان

رامین مستقیم: داستان «سانسور یک داستان عاشقانه» را شهریار مندنی‌پور در آمریکا نوشته است؛ البته به فارسی برای مخاطبان انگلیسی‌زبان آمریکایی. سارا خلیلی از عهده ترجمه برآمده است اما جلبِ نظر مخاطبان ناهمزبان که پیشینه‌ی فرهنگی مشترکی ندارند، کار بسیار دشواری است. افسوس که توده‌ی کتابخوان غربی برای دردهای فرهنگی ما تره هم خُرد نمی‌کند تا چه رسد به درک آنها. این توده یک فیلم موجزگوی ایرانی را به خواندن این کتاب ترجیح می‌دهد.