«نشانه‌هایی از حضور القاعده در هند وجود دارد»

فرنگیس محبی

پاکستان روز جمعه هر گونه اتهام ارتباط داشتن با حملات افراد مسلح به شهر مومبای (بمبئی) هند را تکذیب کرده و رسانه‌های پاکستان هم به هند هشدار داده‌اند تا اتهامات خود را نسبت به پاکستان متوقف کند.

این در حالی است که مقامات هند می‌گویند تروریست‌ها از پاکستان به هند وارد شده‌اند. در گفت‌ و گو با دکتر علیرضا نوری‌زاده، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسایل سیاسی از او درباره‌ی نقش کشور پاکستان در این حملات تروریستی پرسیده‌ام.

امکان این‌که این‌ها از پاکستان به هند رفته باشند، بسیار زیاد است. به هر حال به دلیل ضعف دولت پاکستان در برخورد با این گروها، این کشور را تبدیل به سرزمینی کرده است که گروه‌های مختلف اسلامی با هدف‌های مختلف، زمین واحدی را پیدا کرده‌اند که روی آن باشند.

تحولاتی که پاکستان در ماه‌های اخیر دچار آن شد از هیبت دولت کاست. کنار رفتن پرویز مشرف که تا حدودی موفق شده بود کنترلی را بر بعضی مناطق، مثل بخش‌هایی از وزیرستان اعمال بکند، به گروه‌های تندرو فرصت دیگری برای عرض اندام داده است.

ممکن است بعضی از این گروه‌ها در گذشته مورد حمایت سازمان‌ اطلاعات نظامی پاکستان بوده باشند مثل گروه‌های آزاد‌ کشمیر یا مجاهدین کشمیر یا گروهایی از این قبیل.

نمی‌توان گفت دولت پاکستان در این امر مسوول است. اما می‌توان این احتمال را داد که بعضی از ارگان‌ها یا بعضی از ژنرال‌های بازنشسته‌ در گذشته، ارتباط تنگاتنگ با گروه‌های تندرویی که هند را هدف قرار دادند، داشته‌ باشند.

به نظر من، این‌که پاکستان اعلام کرده رییس سازمان اطلاعات نظامی خود را به هند می‌فرستد، اقدام بسیار مناسب و به جایی است.

در عین حال از نگرانی‌های هند می‌کاهد که مبادا این ماجرا زمینه‌ی یک سلسله عملیاتی باشد که از سوی بعضی از منابع در پاکستان تغذیه شود.

ولی در هر حال، پاکستان هم قربانی ترور تندروهای اسلامی است. این‌ که رییس‌ جمهوری پاکستان، عاصف‌علی ‌زرداری در پیامش اشاره می‌کند که خود او در گذشته‌ای نه چندان دور، عزیز‌ترین فردش یعنی همسرش خانم بی‌نظیر بوتو را در یک عمل تروریستی از دست داده، نشان‌دهنده‌ی اوضاع پاکستان هم است.

بنابراین هند و پاکستان به جای این‌که بر سر اتهام‌زنی‌ها با هم درگیر شوند، موقعیت مناسبی دارند تا یک تصمیم مشترک بگیرند که با آن پدیده‌ی بسیار خطرناک که هر دو کشور را هدف قرار داده است به صورت جدی مبارزه بکنند.

این دو کشور می‌توانند آن کسانی را که احتمالاً در درون دستگاه حکومتی یا در حاشیه‌ی دستگاه حکومتی در پاکستان به این نوع اعمال دامن می‌زنند، معرفی بکنند و در مقابل آن‌ها بایستند.

علیرضا نوری‌زاده، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسایل سیاسی

آقای نوری‌زاده، این حملات کاملاً سازماندهی شده بود، کسانی هم که حمله کرده بودند آموزش‌های حرفه‌ای دیده‌بودند و کاملاً هم به اوضاع محل و موقعیت ‌جاهایی که حمله می‌کردند وارد بودند. آیا این می‌تواند نمایان‌گر آن باشد که آن‌ها در داخل هند هم شبکه‌ها یا عواملی دارند.

بدون شک لجستیک این کار و همان‌طور که شما اشاره کردید، سرعتی که در انجام این عملیات نشان دادند طبیعتاً نشان‌دهنده‌ی یک برنامه‌ریزی درازمدت و خیلی دقیق بوده است.

مراقبت از حصار امنیتی هند و استفاده از آن روزنی که امکان ورود از آنجا بوده مورد بحث است. مثلاً صحبت از این است که اینان با قایق‌های ماهیگیری یا بازرگانی از راه دریا وارد بمبئی شدند.

این نشان‌دهنده‌ی این است که اقدامات هند علی‌رغم تلاش‌های زیاد در سال‌های اخیر برای مبارزه با تروریست‌هایی از مذاهب و طوایف مختلف ناکافی بوده است.

هند فقط با یک گروه تندروی مسلمان روبه‌رو نیست. بنابراین این نشان‌دهنده‌ی برنامه‌ریزی و مراقبت این گروه‌هاست. احتمالاً از درون نیروهای امنیتی یا پلیس، هم‌دستانی داشتند که با این‌ها همکاری می‌کردند.

اگر نقشه‌ی این عملیات را در برابر خود قرار دهید، دقیقاً به یک سلسله مسایل بسیار پیچیده و تکنیکی برخورد می‌کنید که کمتر در عملیات تروریستی مثلاً در عراق با آن برخورد می‌کنید.

این نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی خیلی دقیق بوده است و همین جاست که من بر این باورم پای القاعده در این میان باید بررسی شود، چون نشانه‌هایی از حضور القاعده است.

این تروریست‌ها آماده‌ی کشته شدن بودند. مثل عملیاتی نبوده که در گذشته مثلاً سیک‌ها یا گروه‌های تندروی دیگر عده‌ای را گروگان می‌گرفتند و خواستار آزادی دوستانشان بودند یا باج می‌خواستند.

در این عملیات، افرادی حضور پیدا کردند با علم به این‌که کشته می‌شوند و تلاش برای زدن بالاترین ضربه و وارد کردن بیشترین خسارت‌ها.

این‌ها همه نشانه‌هایی از القاعده دارد. مگر این‌که فکر کنیم یک گروه دیگری با تقلید از القاعده دست به این کار زده که من آن را بعید می‌دانم.

شما فکر می‌کنید این واقعه در نهایت روابط هند و پاکستان را خراب‌تر از این که است، می‌کند؟ در واقع شاید این همان قصدی است که تروریست‌ها دارند.

موضوع این است، چون یهودیان هم مورد هدف قرار گرفتند در نتیجه به طور طبیعی می‌تواند پای اسراییل را نیز به این مسأله بکشاند. به خصوص که اسراییلی‌ها تا امروز از برخورد مستقیم با مسلمانان در دیگر نقاط جهان پرهیز کردند.

ولی این مسأله که هویت یهودی داشتن عاملی است که شما حتا در هند آسوده خاطر نباشید، هندی که مرکز تساهل و تسامح مذهبی و نژادی و ایدئولوژیک است، می‌تواند خیلی خطرناک باشد.

چرا که اسراییلی‌ها تا امروز مثلاً از این‌که پاکستان یک قدرت اتمی‌ است چندان ابراز نگرانی نکرده‌اند، ولی اگر فردا شهروندان پاکستانی در تعقیب یهودیان عالم باشند، آن‌ها هم نگرانند.

اگر پاکستان شفاف عمل کند، فکر می‌کنم این ماجرای تراژیک می‌تواند به نزدیکی دو کشور هند و پاکستان کمک کند.

ولی اگر پاکستانی‌ها باز هم در چارچوب مصالح تنگ‌نظرانه‌ی خودشان و یا فشارهای دستگاه‌های اطلاعاتی، نظامی و یا ارتش از ضعف و رنج بردن هندی‌ها چندان نگران و ناراحت نیستند، می‌تواند ماجرا را بحرانی‌تر بکند.

از یاد نمی‌بریم جنگ‌هایی هم که بین هند و پاکستان رخ داد، زمینه‌هایی از این قبیل داشت و عملیات تروریستی به بعضی از آن‌ها دامن زد.