Nov 2006

حماقت چيست؟

انسان می‌تواند بسیار بداند، یعنی در کاری یا کارهایی مهارت داشته و دانسته‌های فراوانی را در مغز خود گنجانده باشد، اما دست کم در موردی ویژه که در زمینه‌ی آن بسیار آموخته و حتا در مقام آموزگار آموزانده، مرتکب حماقت شود و قضاوتی کند از سر نادانی.

دانایی و داوری

آنگاه که در می‌یابیم سیب بر زمین می‌افتد، یا فراتر از این، سیب به دلیل نیروی جاذبه بر زمین می‌افتد، نیروی معرفتیِ فهممان را به کار انداخته‌ایم. آنگاه که زنهاردهنده قضاوت می‌کنیم «اگر ز باغ رعیت مَلِک خورد سیبی، برآورند غلامان او درخت از بیخ»، از خِرَدِ قضاوت‌گرمان بهره می‌گیریم.

دانایی و بسیاردانی

از هراکلیت آموخته‌ایم که «بسیار دانی دانایی نیست». دانایی در نیروی داوری نمود می‌یابد، یعنی در قدرت تشخیص راست از ناراست و خوب از بد. لازمه‌ی آن، همچنان‌که از زبان هراکلیت شنیده‌ایم، بسیاردانی نیست، زیرا بوده‌اند بسیاردانانی که قضاوتهای بسیار غلطی داشته‌اند و خطاهای بسیار وحشتناکی را مرتکب شده‌اند.

در نقد پوزیتیویسم

اریک اشمیت، رئیس ماشینِ جستجو و آرشیوِ اینترنتیِ گوگل، اعلام کرده است که به زودی نرم‌افزاری ابداع خواهد شد که با استفاده از اطلاعاتِ انباشته در اینترنت به یاد ما خواهد آورد سیاستمداران، پیش از کسب قدرت، چه وعده‌هایی داده اند که به آنها عمل نکرده اند. آقای اشمیت معتقد است که این نرم‌افزار تحولِ بزرگی در دنیای سیاست ایجاد خواهد کرد.

جانبداری و همه‌جانبگی

رئیس شرکت اینترنی گوگل پیش‌بینی کرده است که به زودی نرم‌افزار دروغ‌سنجی ابداع می شود که با استفاده از آرشیو عظیم اینترنت، مشت سیاستمداران دروغگو را باز خواهد کرد. اما آیا این نرم افزار می تواند بهتر یا بدتر شدن اوضاع را در دوران‌ این سیاستمداران مشخص کند؟

جانبداری و نگرش انتقادی

اریک اشمیت (Eric Schmidt) رئیسِ شرکتِ نام‌آورِ گوگل، که یکی از مهمترین بازیگرانِ صحنه‌ی اینترنت است، اخیراً ادعا کرده است که به زودی انتخاب‌کنندگان می‌توانند پیش از رأی دادن درستی یا نادرستیِ سخنان و وعده‌های سیاستمداران را دریابند. به پندار او در ظرفِ پنج سالِ آینده نرم‌افزاری تهیه خواهد شد که با فشارِ یک تکمه به ما خواهد گفت که به وعده‌های انتخاباتی یک حزب یا سیاستمدار باور کنیم یا نه.