کاربرد موسیقی در درمان بیماری‌های روانی

محمود خوشنام

پیشینیان ما بدون این‌که دسترسی به شیوه‌های مدرن پژوهشی امروز داشته باشند، به‌خوبی از تاثیرات روان‌ درمانی موسیقی آگاه بودند.

نتیجه‌ی پژوهش‌های امروز، باورهای دیروز آن‌ها را تایید می‌کند. تفاوت البته در آن است که آن‌چه امروز به‌عنوان اختلالات عصبی یا سرخوردگی‌های روانی و عصبی شناخته می‌شود، از نظر دیروزی‌ها نتیجه‌ی دخالت جن و پری و یا دگرگون شدن عناصر طبیعی به‌شمار می‌آمد.

به‌هرحال هم دیروز و هم امروز، موسیقی در درمان بیماری‌های روانی و عصبی به‌کار برده می‌شد و می‌شود و نتایج خوبی نیز به دست می‌آمد و می‌آید. در بسیاری از قبایل کهن این نوع موسیقی حتی جنبه‌ی تقدس پیدا کرده و به یک آیین فراگیر تبدیل شده است. از جمله می‌توان به موسیقی معروف به «زار»، در نواحی جنوبی ایران اشاره کرد که ترکیبی از ریتم‌های آفریقایی، نشید‌های عربی و آوازهای بلوچی و هندی است. باور عمومی بر این است که ارواح خبیثه، معمولاً به شکل باد، در جسم و جان آدمی وارد می‌شوند و سلامت آن‌ها را مختل می‌کنند. راه نجات نیز تنها در خواندن آوازهای زار است.

هرکدام از آوازهای زار، مربوط به یکی از بادها است. تنها ‌آیین‌گذاران که بابا و مامای زار نامیده می‌شوند، می‌دانند با کدام ضرب و آواز می‌توانند کدام باد را از جان بیمار بیرون بکشند.

ضرب و آوازی که آوازهای صوفیانه را به‌ذهن می‌آورد. «مست قلندر»، مربوط به یکی از این آوازهای زار و متعلق به منطقه‌ی میناب در جنوب ایران است.

تا به‌حال خوانندگان ایتالیایی، بهترین مفسرهای آثار اپرانویسان میهن خود به شمار می‌آمدند، ولی مثل این‌که این انحصار هم نمی‌تواند همیشگی باشد و رفته‌رفته غیر ایتالیایی‌ها نیز می‌توانند با ایتالیایی‌ها رقابت کنند. یکی از خوانندگانی که چندسالی است با موفقیت وارد این گود شده است، خوزه کورا نام دارد و اهل آرژانتین است.

او در سال ۱۹۶۲ در شهر سانتافه زاده شده، کار موسیقی را با نواختن گیتار آغاز کرده، مدتی در گروه‌های آواز جمعی کار کرده و سرانجام از سال ۱۹۹۱ که در اروپا اقامت گزیده به آوازخوانی اپرایی روی آورده است.

او خیلی زود به مراکز اپرایی ایتالیا، مثل ورونا و جنوا راه یافته و از سال ۲۰۰۰ که سال وردی نامیده شده بود با شرکت در اپراهای معتبر او شهرت فراگیر یافته است.

کورا به‌مناسبت فرارسیدن صدمین سالگرد جوزف په‌پردی، آریاهایی از اپراهای معروف او را بازخوانده است. به تکه‌ای کوتاه به یکی از آریاهای زیبای او از اپرای مکبث گوش می‌کنیم.