تاریخ انتشار: ۴ اردیبهشت ۱۳۸۹ • چاپ کنید    
با ترانه‌سرایان

اگر بر من نتابی

محمود خوشنام

در میان ترانه‌سرایان کسانی بوده‌اند که از یک‌سو گویش‌های بومی را وارد حوزه‌ی ترانه‌های شهری کرده‌اند و از سوی دیگر روی آهنگ‌های بومی، متن‌های شهری گذاشته‌اند.

Download it Here!

کارشناسان موسیقی بومی، چنین تلفیقی را مناسب نمی‌دانند و آن را گزندی برای اصالت موسیقی بومی به‌شمار می‌آورند.

به‌عقیده‌ی آن‌ها، ترانه‌های بومی بیشتر خود‌انگیخته به وجود آمده‌اند و نام آهنگ‌ساز و شاعری بر آن‌ها نیست. شعری که ترانه‌سرایان روی آهنگ‌های بومی می‌گذارند، اصالت‌ها و مشخصه‌های بنیادین آن‌ها را از میان می‌برد و این اتفاق، حتی در زمانی افتاده که شاعر سعی می‌کند از گویش محلی نیز در شعر خود بهره ببرد.

با این همه در ایران، از بزرگ تا کوچک، از این شیوه استفاده کرده‌اند. در دنیایی که همه‌‌چیز به‌سرعت تلفیقی می‌شود و خلوص و اصالت، به افسانه‌ها می‌پیوندد، این حرف‌ها و نکته‌ها شنیده و یا پذیرفته نمی‌شوند.

تا به امروز کارهای چند تن از ترانه‌سرایانی که به‌اصطلاح «شبه‌بومی‌سرایی» کرده‌اند با استقبال عمومی مواجه شده‌اند. یکی از آن شمار، سیروس آرین‌پور نام دارد. متن بیشتر ترانه‌های شبه‌بومی‌ای که با صدای ویگن پخش شده، از او است.

شناسنامه‌ی آرین‌پور را در دست نداریم ولی ترانه‌های او را می‌شناسیم. مهم‌ترین آن‌‌ها «پرستو» و «بارون‌بارون» نام دارد. اولی شعری شهری بر برداشتی از آهنگی بلوچی، و دومی شعری با گویش محلی بر آهنگی کردی است.

هر دو ترانه را عطا‌الله خرم، آهنگساز قدیمی تنظیم کرده است: اولی را منوچهر و دومی را ویگن خوانده است. تکه‌ای از ترانه‌ی دوم چنین است:

بارون بارونه زمینا تر می‌شه
گل‌نسا جونم کارا بهتر می‌شه


بیژن سمندر

یکی دیگر از این ترانه‌سرایان موفق، بیژن سمندر نام دارد. او زاده‌ی شیراز است و نخستین ترانه‌های خود را به گویش شیرازی سروده است. نخستین مجموعه‌ی شعری او در سال ١٣٥٥ با عنوان «شعر شیراز» و دومین مجموعه در سال ١٣٥٦ با عنوان «شعر شهر» انتشار یافته است.

سمندر پس از انقلاب ١٣٥٧، به آمریکا رفت و در آن‌جا به فعالیت هنری خود ادامه داد. او گزیده‌ترانه‌هایی با مضمون عاشقانه‌ی شهری نیز در کارنامه‌ی هنری خود دارد و سروده‌های او را به ویژه خوانندگان سنتی مقیم لس‌آنجلس با میل تمام می‌خوانند.

سمندر بر آهنگ‌هایی از ناصر چشم‌آذر، عطا‌الله خرم، محمد حیدری و انوشیروان روحانی متن نهاده که بعضی از آن‌ها با استقبال خوبی روبه‌رو شده است.

در میان بهترین ترانه‌های او شاید «گل‌سنگ» در مقام اول بنشیند. این ترانه، یکی از تاثیر‌گذارترین تنظیم‌ها و ساز‌آرایی‌ها را دارد که توسط انوشیروان روحانی انجام شده است. این نوای دلنشین، با صدای شیرین و پاکیزه‌ی هایده جلا خورده است.

در ترانه «گل سنگ»، درد دل گلی را می‌شنویم که از دل یک سنگ روییده و دل‌تنگ آفتاب است؛ آفتابی که اگر بر او نتابد از دست خواهد رفت:

گل سـنگم گل سنگم
چی بـگم از دل تـنـگم
مثل آفتاب اگـه بـر من
نتابی سردم و بیرنگم
گل سـنگم گل سنگم
چی بـگم از دل تـنـگم
مثل آفتاب اگـه بـر من
نتابی سردم و بیرنگم
هـمـه آهـم همه دردم
مـثـل طـوفـان پر گردم

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

یاد ویگن و کارهای خوبش و بخصوص این ترانه نازنین به خیر!

چه کار خوبی است که زمانه ما را با این هنرمندان خوب و کمتر شناخته شده آشنا می کند.

-- master muzaki ، Apr 25, 2010

ممنون آقای دکتر. بسیار کوتاه و مفید ، مانند همیشه. شاد باشید و سلامت

-- هومن خلعتبری از اطریش ، Apr 25, 2010

با سلام
یه درخواست داشتم.میخواستم اگه براتون امکان داره در برنامه موسیقی پاپ ایرانی ترانه های سنتی ماندگار ایرانی رو در کنار ترانه های پاپ ایرانی پخش کنید.میدونم کار نسبتا سختیه ولی شما همیشه ثابت کردید که سختی برای شما معنا نداره.اگر در آرشیوتون موجود هست که هیچی وگرنه آدرس یک سایت بی مانند رو که نمیدونم متعلق به چه انسان شریفی هستش رو بهتون میدم تا ازش دانلود کنید.چنانچه مایل باشید من هم چند تایی از اونا را براتون میل میکنم.فقط آدرس ایمیلتون رو نمیدونم.
http://www.asheghane.blogspot.com

ما ایرانیان باید پاسدار هنر بی همتای هنرمندان و علی الخصوص خوانندگان خوش صدای گذشته مان باشیم که ترانه هایشان نسل به نسل در دهان افراد چرخیده است.براستی جای چنین خوانندگانی را چه کسانی میتوانند پر کنند؟؟خوانندگان امروزی که بدون اسلوب و بی قاعده هر صدای ناهنجاری رو از ته حلقشون بیرون میدن با ترانه های بی محتوا و هجویات مسخره اونم با دم و دستگاههای پیشرفته که صدای اصلی خودشون توی اون گم میشه!!!!
نباید بگذاریم که این آثار گرانبها که به نظر من مختص ایرانیان است و بس به نابودی کشیده شود.در جامعه فعلی ایران که به شدت بسته و خفقان در آن موج می زند نمیتوان این ترانه ها را از جایی پخش کرد تا همگان با این آثار آشنا بشوند.
با سپاس فراوان و به امید آزادی ایران زمین عزیز و موفقیت روزافزون شما که جایگاه ویژه ای در بین کاربران اینترنتی پیدا کردید.

-- فریبرز ، Apr 25, 2010

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)