از «خروس لاری» تا «الهه ناز»

محمود خوشنام

پیش از این اشاره کردیم که برخی از ترانه‌سرایان اولیه از طنزپردازان و فکاهی‌نویسان روزنامه‌ای بودند که پس از تعطیل‌شدن روزنامه‌ی «امید» به جمع نویسندگان روزنامه‌ی «توفیق» پیوستند. حتی رهی معیری ترانه‌سرای معروف کار نوشتن و سرودن را از همین پایگاه‌های فکاهی آغاز کرده بود.

در این برنامه از دو تن دیگر از آنان یاد می‌کنیم که یکی گاه از عرصه‌ی طنز و فکاهی سرکی به قلمرو ترانه کشیده، و دیگری به کلی جایگاه خود را تغییر داده و به یکی از پرکارترین ترانه‌سرایان تبدیل شده است. پرویز خطیبی و کریم فکور.

پرویز خطیبی نخستین متن را در سال ۱۳۱۸ بر روی آهنگی از نصرالله زرین پنجه نهاده و ثابت کرده است که توانایی سروردن شعر جدی را نیز دارد. دستاورد این همکاری ترانه‌ای شده به نام «بهار عشق» که ۱۲ سال بعد، یعنی در سال ۱۳۳۰، با صدای غلامحسین بنان از رادیو پخش شده است.

آشنایی و نزدیکی خطیبی با مهدی خالدی ساخت و پرداخت شماری ترانه را از سال ۱۳۲۷ به بعد ببار آورده که همه‌ی آن‌ها با صدای دلکش پخش شده است.

با آن که پرویز خطیبی بیشترین همکاری ترانه‌ای را با مهدی خالدی داشت، ولی معروف‌ترین متن ترانه‌ای او «بردی از یادم» نام دارد که در مایه‌ی اصفهان با موسیقی ناصر زرآبادی درآمیخته است. البته روایت دیگر می‌گوید که آهنگ از آن خود دلکش است و زرآبادی آن را روی کاغذ آورده و تنظیم کرده است.

به هرحال ترانه‌ایی است که مدتها ورد زبان همگان بود. تکه‌ای از آن را با بازخوانی فائزه خواننده‌ی مقیم آمریکا می‌توانید از فایل صوتی برنامه بشنوید.

و اما کریم فکور نیز، همان طور که گفتیم، از عرصه‌ی طنز و فکاهی وارد ترانه‌سرایی شد. او در سال ۱۳۰۴ در مشهد به دنیا آمد و تحصیلات خود را در دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران گذرانید.

فکور همزمان با تحصیل در روزنامه‌ی توفیق کار می‌کرد و در همان‌جا با پرویز خطیبی آشنا شد و پس از برپایی روزنامه‌ی «حاجی بابا» به عضویت هیأت تحریریه‌ی آن درآمد و شعرهای طنزآمیز خود را به نام‌های «خروس لاری» و «فتنه» منتشر می‌کرد.

چندی بعد فکور علاقه به شعر و ترانه‌ی جدی نیز پیدا کرد و حمید قنبری عاشقانه‌های او را در برنامه‌ی رادیویی خود می‌خواند و راه را برای ورود او به عرصه‌ی ترانه‌سرایی هموار می‌کرد.

کریم فکور با آهنگسازان مختلف که به شیوه‌های مختلف کار می‌کردند همکاری داشت. از روح‌اله خالقی گرفته تا مجید وفادار و از اکبر محسنی تا جواد لشگری.

فکور در سال ۱۳۷۵ در تهران درگذشت. در میان ترانه‌های او «گلنار»، «الهه‌ی ناز» و «غوغای ستارگان» در دوره‌های مختلف در جامعه فراگیر شده است.