خواننده کیوسک: کولی‌ها، نزدیک‌ترین آدم‌ها به ما هستند

کیوان ایزدمهر

«باغ وحش جهانی» نام جدیدترین آلبوم گروه کیوسک است که به طور رسمی از بیست و سوم آبان توسط تهیه‌کننده آن یعنی شرکت «بم آهنگ» وارد بازار شد.

به مناسبت انتشار این آلبوم با آرش سبحانی گفت و گو کردم.

چرا باغ وحش جهانی؟

باغ وحش جهانی برداشت ما از داستان دهکده جهانی بود یعنی بحث‌هایی می‌شود که دنیا را به دهکده تشبیه می‌کنند که به نظر ما بیشتر شبیه باغ وحش است که به جای کدخدا‌، حیوانات آن را اداره می‌کنند.

با این فرق که آزادی جنگل هم در این دهکده وجود ندارد، ابتدا می‌خواستیم اسم آلبوم را جنگل جهانی بگذاریم ولی متاسفانه دیدیم این مجموعه یک جای بسته است که به باغ وحش بیشتر می‌خورد.

آرش سبحانی، گیتاریست و خواننده‌ی گروه کیوسک

با توجه به این‌که چند سالی است از جامعه ایرانی دور هستی و آن دغدغه‌ها و درگیری‌های داخل ایران را نداری، به نظر خودت هنوز این این دغدغه‌ها و درگیری‌ها در آلبوم جدید وحود دارد؟

ببینید، به نظر من زیر این بحث در ایران بودن یا نبودن یک لایه زیرین وجود داردکه اسمش «ایرانی بودن» است. چیزی که همیشه با تو خواهد بود.

خیلی از آهنگ‌های آلبوم اول و دوم زمانی ساخته شد که ما در ایران بودیم و این فضا را از نزدیک لمس می‌کردیم‌. الان هم ناظر و بیننده مشکلات، همان آدم است منتها از یک جای بیرون‌تر‌، دغدغه‌ها همان است و عوض نشده است.

البته وقتی داخل آن فضا هستی، جزییاتی می‌بینی که در فضای بیرون از این جزییات بی‌خبر خواهی بود و اگر به آن‌ها اشاره کنی دروغ خواهد بود.

درگیر آن‌ها نیستی ولی کلیات همان است و عوض نشده است. البته چند آهنگ است که کل دنیا را در بر می‌گیرد و ایران هم یکی از قفس‌های این باغ وحش جهانی است.

کنسرت کیوسک

در آلبوم‌های قبلی، اکثریت آهنگ‌ها با سبک راک بود ولی در این آلبوم کمتر از راک استفاده می‌شود بیشتر سبک‌های دیگر، به‌خصوص سبکی که آن را جاز کولی‌ها اسم گذاشتی استفاده شده است. نظرت در این مورد چیست؟

به صورت خودآگاه و ناخودآگاه از موسیقی راک دور شدیم و موسیقی کولی‌ها خیلی روی ما اثر گذاشت‌. یعنی آن حرف‌ها و ترانه‌هایی را که می‌شد با راک بیان کرد، انجام دادیم.

فضای ذهنی ما طی این مدت عوض شد، از طرفی فکر می‌کردیم سبک‌های جدیدی را که با زبان فارسی همخوانی داشته باشد، تجربه کنیم و همه این‌ها برای ما جاذبه داشت.

در واقع حتی این را در نوع سازهای مورد استفاده هم می‌شود دید. مثلاً گیتار آکوستیک به جای گیتار برقی یا سازی مثل آکورئون که به ساز مهاجرین‌ معروف است.

دقیقاً. خوشحالم که متوجه این مورد شدی. ما سعی کردیم از سازهای آکوستیک استفاده کنیم‌. فکر می‌کنم نزدیک‌ترین آدم‌ها به حس و حال ما همین کولی‌ها باشند.

نه به خاطر رنگ مو یا پوست و نه به خاطر خصوصیاتشان بیشتر به خاطر این‌که ما به عنوان ایرانی در کشوری به دنیا آمده‌ایم که حق بودن در آن را نداشتیم‌.

تو در کشوری به دنیا آمدی و زندگی کردی و به زبانش حرف زدی که شهروند درجه دوم حساب می‌شوی و حق بودن در آنجا و یا ابراز وجود را نداری٬ در خارج هم که تکلیفت معلوم است.

کولی‌ها، انسان‌هایی هستند که از جایی رانده شده‌اند و در جای دیگر حق داشتن زمین و سکونت را ندارند. این همیشه در سفر بودن، روحیه و طرز نگاهی در آن‌ها به وجود آورده که به نظر من خیلی شبیه به نگاه مهاجرین ایرانی است‌.

نگاه یک آدم بی‌وطن. البته به نظر من تعداد این آدم‌ها در کل دنیا به خاطر شرایط موجود بیشتر می‌شود. به خاطر همه این علت‌ها، احساس کردم با این نوع موسیقی ارتباط بیشتری برقرار می‌کنم تا فرضاً موسیقی راک.

تصویر آلبوم باغ وحش جهانی

آلبوم، ۱۰ ترانه دارد. همه شعر ها را خودت گفتی؟

همه را به استثنا یکی که با بابک خیاوچی گفتم و یکی هم ترانه فولکلور «یارم بیا» که البته از نسخه تاجیکی آن استفاده کردیم.

کمی در مورد این ترانه بگو.

این قطعه یک ترانه فولکور بود که اجرایی را که متعلق به منطقه فارس بود، شنیده بودیم. بعدها اجرای یک هنرمند تاجیک را شنیدیم که خیلی به دل می‌نشست‌.

در کنسرت سال پیش تورنتو، آن را به صورت امتحانی اجرا کردیم و سال پیش هم در جشن صلح آن را با حامد نیک‌پی اجرا کردیم و مورد توجه قرار گرفت.

سبک آن را عوض کردیم و بیشتر حالت پاپ پیدا کرد، در زمان ضبط به صورت اتفاقی محسن نامجو هم حضور داشت و در اجرای آن همراهی کرد و به خاطر سبک خاص نامجو آهنگ جلوه دیگری پیدا کرد.

کنسرت کیوسک

این آلبوم سوم شماست. سوال این است که چطور شد آدم معمولی آلبوم اول به جایی می‌رسد که نمی‌خواهد دیگر همان آدم معمولی باشد؟

در حقیقت می‌شود گفت این آدم تسلیم شرایط شده، یعنی آدمی که دوست داشته یک آدم معمولی باشد و کاری به دیگران نداشته باشد، می‌بیند در «عشق سرعت» همه مشغول جلو زدن هستند و او در جامعه‌ای جا مانده که لیاقت، مبنای پیشرفت نیست.

او در این آلبوم می‌خواهد بگویید من هم بلدم این کارها را بکنم‌. در مورد سیاست‌مدارانمان‌٬ فیلمسازانمان و حتی اپوزیسیونمان حرف می‌زند.

کسانی که با دروغ، تزویر و ابزار‌های کلیشه‌ای به بازی خود ادامه می‌دهند و همه به قوانین این بازی احترام می‌گذارند و کسی حاضر نیست قواعد آن را به هم بزند. آدم‌هایی که این سیستم نان‌دانی آن‌هاست و دوست ندارند تغییری در آن به وجود بیایید.