هنرمندان کوبایی در هاوانا جمع می‌شوند

رضا علامه‌زاده

برنامه‌ی قبل را با ترانه‌ی «دو یاسمن» با صدای ابراهیم فرر به پایان بردم و تا پیوندی بزنم به قسمت قبلی، بخش کوتاهی از یک ترانه‌ی شیرین را برایتان پخش می‌کنم با صدای همان ابراهیم فرر که مقدمه‌ای باشد بر ادامه‌ی سخنم در مورد هنرمندان گروه بوئنا بیستا.

ترانه‌ی ماریتا
یک اخلاق بدی دارم که حتی خودم را ناراحت می‌کند
شب توی تخت‌خواب خودم می‌خوابم و فردا توی رخت‌خواب یکی دیگه بیدار می‌شم!

دوست دارم ماریتا برقصد
دوست دارم برای ماریتا بخوانم
ببین ماریتا، همه دلشون می‌خواد با تو برقصند.

ری کودر، گیتاریست معروف گروه رولینگ استون که در برنامه‌ی قبل به تفصیل از او یاد کردم، وقتی همه‌ی هنرمندان پیش از انقلاب کوبا را در هاوانا به دور خود گرد می‌آورد، از اومارا پورتو اوندو هم دعوت می‌کند تا به آن‌ها بپیوندد. این گروه تازه، اغلب ترانه‌های قدیمی را بازسازی و بازخوانی می‌کنند.

ری کودر یک سال بعد، یعنی در سال ۱۹۹۷ این مجموعه را در آلبومی با همان نام بوئنا بیستا سوسیال کلوب به بازار عرضه می‌کند که با اقبال و فروشی باور نکردنی روبه‌رو می‌شود. ری کودر به خاطر این آلبوم حتی جایزه‌ی بزرگ گرمی (Grammy) را هم می‌برد.

بیایید قبل از ادامه‌ی این بحث، با هم ترانه‌ای از این آلبوم را با نام «ساکت» که ابراهیم فرر و اومارا پورتو اوندو با هم خوانده‌اند، بخوانیم:

ری کودر، گیتاریست معروف گروه رولینگ استون

ترانه‌ی ساکت، ابراهیم و اومارا
در باغچه‌ام زنبق‌های سفید، بنفشه‌ها و رزها در خوابند.
قلبم، گرفته و غمگین، باید درد تلخش را از گل‌ها پنهان کند.
نمی‌خواهم گل‌ها از طوفان زندگی‌ام آگاه شوند
اگر بدانند چه می‌کشم برایم اشک می‌ریزند.
هیس! زنبق‌ها بنفشه‌ها در خوابند
نمی‌خواهم از غمم آگاه شوند
چون اگر گریه‌ام را ببینند
خواهند مرد.

این اما تازه آغاز راه است. ری کودر که با ویم وندرس نامی‌ترین سینماگر زنده‌ی آلمانی در فیلم معروف او «پاریس تگزاس» به عنوان سازنده‌ی موسیقی فیلم همکاری داشته است، آلبوم بوئنو بیستا را قبل از انتشار در اختیار او می‌گذارد و ویم وندرس چنان شیفته‌ی موسیقی کوبا می‌شود که طرح فیلم مستندی با همان نام بوئنا بیستا سوسیال کلوب را می‌ریزد.

ویم وندرس، سینماگر آلمانی

ری کودر این بار در نقش تهیه‌کننده‌ی فیلم با دوست سینماگرش همراه می‌شود و قصه جستجوی او در کوبا و ضبط ترانه‌های قبل از انقلاب به صورت یک مستند نیمه بازسازی شده ساخته می‌شود. گفتم نیمه‌باز‌سازی‌شده؛ چون بخش پایانی فیلم دیگر بازسازی نیست.

ری کودر موفق می‌شود دو کنسرت برای این گروه کوبایی یکی در تئاتر کاره‌ی آمستردام و دیگری در کارنگی هال نیویورک تدارک ببیند و ویم وندرس این امکان را می‌یابد که نه تنها این کنسرت‌ها را به صورت زنده فیلم‌برداری کند، بلکه از واکنش حیرت‌زده‌ی این موزیسین‌های سالخورده که اغلب پایشان را از کوبا بیرون نگذاشته بودند، در خیابان‌های نیویورک فیلم بگیرد.

یک سال بعد وقتی این فیلم به بازار می‌آید توفیقی به مراتب بیش از آلبوم آن پیدا می‌کند. ویم وندرس که به خاطر فیلم‌های قبلی‌اش جوایز بزرگ سینمایی از جمله نخل طلای جشنواره‌ی کن را برده بود، این بار برای این فیلم مستند بیش از ۱۰ جایزه جهانی را از آن خود می‌کند و حتی نامزد جایزه‌ی اسکار به عنوان بهترین فیلم مستند سال می‌شود.

موفقیت چشم‌گیر آلبوم و فیلم مستند بوئنا بیستا سوسیال کلوپ یک بار دیگر ویم وندرس را وسوسه می‌کند که این بار در نقش تهیه‌کننده با جرمن کرال، کارگردان جوان آلمانی همکاری کند و فیلمی با ساختاری نسبتاً مشابه و با عنوان «موزیکا کوبانا» بسازد.

گرچه این فیلم و آلبوم همراه آن نتوانست موفقیت کار ری کودر و ویم وندرس را تکرار کند، اما یک گروه جوان تازه‌نفس کوبایی را به جهان معرفی کرد با نام اینتراکتیو که امروزه در موسیقی مدرن کوبا و به‌ویژه در موسیقی معترض کوبا، جای به‌خصوصی برای خود باز کرده است؛ که این مطب، یعنی موسیقی معترض کوبا موضوع آخرین برنامه‌ی دست در دست است که دوشنبه هفته آینده در اختیارتان قرار خواهد گرفت.

حالا که از فیلم موزیکا کوبانا سخن رفت، بگذارید این برنامه را با آواز «تب تو» با صدای یک استعداد جوان کوبایی با نام مستعار «ال ننه» به پایان ببرم.

این عشق مرگ‌بار
در ذهنم
همراه با تب تو.
درگیرم با وحشتی ناشناخته
و تبی که پیشانی‌ام را می‌سوزاند.
گذشته و حالت را می‌بخشم، ولی نه نمی‌شود.
بازگشت به گذشته به معنای توقف زندگی من است.
ویران کن، ته مانده‌ی آنچه را از تو در ذهن دارم
خدای من، ویران کن اشتیاق دائمی‌ام را برای او.
ویرانم کن.