شهرام ناظری، اولین شوالیه‌ی آواز ایران

مریم رییس دانا

بالاترین نشان فرهنگی فرانسه (مدال شوالیه‌ی ادب و هنر) پاس‌داشتی است از طرف دولت فرانسه، برای هنرمندانی که تلاش ویژه‌ای در اعتلای فرهنگ و هنر انجام می‌دهند. شهرام ناظری، نخستین خواننده ایرانی است که موفق به دریافت این نشان می‌شود.

شهرام ناظری

۲۹ سپتامبر ۲۰۰۷، پس از اجرای کنسرت به نوازندگی داریوش طلایی (تار و سه‌تار) و پدرام خاورزمینی (تنبک) در سالن تئاتر شهر پاریس، نشان شوالیه از طرف رییس تئاتر شهر پاریس، ژرارد ویولت، در سالن سارا برنارد به شهرام ناظری اهدا شد.

این جایزه که سال گذشته به تأیید وزیر فرهنگ سابق فرانسه، دوندیو دو وبر، رسیده بود، در مراسم دیشب با حضور خانم والری ترانووا، مشاور فرهنگی رییس جمهور سابق فرانسه، ژاک شیراک، به شهرام ناظری اعطا شد. سفیر کنونی فرانسه در ایران، برنارد پولتی، نیز اعطا کننده‌ی دیپلم افتخار از طرف وزیر فرهنگ سابق به هنرمند اثرگذار ایرانی بود.

سفیر سابق فرانسه در افغانستان ژان‌پیر گینوت، جمعی از هنرمندان و خبرنگاران ایرانی و فرانسوی، شرق‌شناسان و ایران‌شناسان فرانسوی، به همراه ایرانیان مقیم پاریس در سالن هزار نفری تئاتر شهر، تحسین‌کنندگان صدای گرم و نوازش‌گر شهرام ناظری بودند. این در حالی بود که برخی از ایرانیان به دلیل فروش بلیط، موفق به خرید و ورود به سالن تئاتر نشده بودند.

کنسرت که پایان گرفت، سالن تئاتر که از انبوه جمعیت خالی شد، سالن دیگری در انتظار حضور دوباره‌ی شهرام ناظری روی سن بود، سالن سارا برنارد.

ژرارد ویولت که ریاست تئاتر شهر پاریس به عهده‌ی اوست به مدت ده دقیقه، در حالی که چیزی نمانده بود تا اشک‌های شوق از چشم‌هایش سرریز شوند، سخنرانی پراحساس و صمیمانه‌ای ابراز کرد:

«ما عاشق ایران هستیم و با وجود اختلاف نظر میان دولت‌ها، به اشاعه‌ی فرهنگ و هنر ایران ادامه خواهیم داد. سال ۱۹۶۹، برنامه‌ای از ایران، کنسرت حسین تهرانی، را برای اولین بار معرفی کردیم. سپس با هنر شهرام ناطری آشنا شدیم و شیفته‌ی صدایش، که بی‌شک پلی است میان ایران و فرانسه.

در تمام سال‌هایی که در تئاتر شهر از هنرمندان مختلف دعوت به همکاری کرده‌ایم، تأثیرگذارترین و زیباترین صدایی که شنیده‌ایم، صدای ناظری بوده است. در آواز شهرام ناظری گرما و صمیمیت بی‌همتایی وجود دارد که فراتر از زبان می‌رود. برای همین است که الزامی به دانستن زبان نیست. صدایش ورای فرهنگ و زبان است.

سه سال پیش، در سوگ یکی از مسئولان رده بالای سابق تئاتر شهر پاریس، توماس، که عاشق ایران و هنر ایران بود و یکی از دست‌اندرکاران جشن هنر شیراز، شهرام قطعه‌ای به نام « تنها مرو» شعری از مولانا رومی، را اجرا کرد که تمام شنوندگان با صدایش منقلب شدند. هر گاه آن برنامه به خاطرم می‌آید، دگرگون می‌شوم. آن روز، آن صدا، درس بردباری به ما داد و شهرام ناظری با فرهنگ و آواز غنی‌اش ما را از هنر سرشار کرد، یادمانی کم‌همتا.

توماس، سالیانی نه چندان دور، در جشن هنر شیراز، هنرمندانی از فرانسه مانند باب ویلسون را کشف و به مردم ایران معرفی کرد که برای خود فرانسوی‌های آن دوره هنوز ناشناخته بودند. توماس کمی پیش از مرگ، در سفری به تهران، از نزدیک با شهرام ناطری دیدار کرد و همواره از آن دیدار به عنوان اتفاقی خاطره‌انگیز یاد می‌کرد.»

شهرام ناظری

ژرارد ویولت، رییس تئاتر شهر در ادامه سخنانش می‌گوید: «من عاشق ایران هستم و شیفته‌ی شهرام ناظری. اعطای شوالیه‌ی ادب و هنر به او موجب افتخار ماست.

اما واژگانی چون شوالیه، ادب، هنر، در ظاهر شاید کلماتی باشند دور از هم و متفاوت از هم، ولی هم‌نشینی آن‌ها در کنار هم، ترکیبی می‌آفریند بس زیبا و در خور تعمق.»


در انتها، ژرارد ویولت، در حالی که مدال را از دست خانم ترانووا، مشاور فرهنگی رییس‌جمهور سابق فرانسه، می‌گیرد، جمله‌ی رسمی و همیشگی مراسم را به زبان می‌آورد:

«به نام دولت جمهوری فرانسه، من، شما، شهرام ناظری را شوالیه‌ی ادب و هنر معرفی می‌کنم.»

شهرام ناظری پس از دریافت نشان، و شریک کردن مردم با احساس‌اش می‌گوید: «از خداوند سپاسگزارم و از هموطنانم که با شرایط سخت در این ۳۰ سال، همواره مرا تشویق کرده‌اند و از مادرم که همیشه مشوقم می‌بود. خوشحالم که این صدا پل میان شرق و غرب است و معرفی‌کننده‌ی فرهنگ ایران به غرب.»

ژرارد ویولت اضافه می‌کند: «کنسرتی مانند برنامه‌ی امشب، نقطه‌ی اتکا و اطمینان بشریت است و ما را برای لحظه‌ای به فکر وا می‌دارد که انسان‌ها می‌توانند یکدیگر را ورای اختلاف‌های فرهنگی و قومی، دوست بدارند و به یکدیگر عشق بورزند. عمیقاً به این موضوع باور دارم و بی‌‌تردید سبک کار هنرمندانی چون ناطری و طلایی است که این احساس و باور را در ما بیدار می‌کند. »