«خاتمی، تنها شانس اصلاح‌طلبان برای وحدت»

فرنگیس محبی

حزب مشارکت اسلامی ایران روز جمعه در آخرین روز کنگره این حزب، محمد خاتمی را به عنوان نامزد حزب مشارکت در انتخابات آینده ریاست جمهوری ایران معرفی کرد و از آقای خاتمی خواست که این دعوت را بپذیرد.

در این مورد با محسن صفایی فراهانی، رییس هیأت اجرایی حزب مشارکت گفت و گو کردم.

آیا اعلام این خبر به این معناست که آقای خاتمی رسماً شرکت خود در انتخابات را به زودی اعلام خواهد کرد؟

حزب مشارکت تنها شانسی که برای اصلا‌ح‌طلبان می‌داند و فکر می‌کند که اصلاح‌طلبان می‌توانند در سایه‌ی آن به یک وحدت برسند و بتوانند در شرایط موجود واقعاً با گروه اقتدار‌گرا مقابله بکنند و شرایط را برگردانند و از این وضعیت ناهنجار خارج بشوند، حضور آقای خاتمی است.

بقیه‌ی کاندیداها آن قدر شانسی نخواهند داشت که بتوانند چنین شرایطی را بین اصلاح‌طلبان برای این‌که همه را حول یک محور جمع کنند، داشته باشند.

به همین لحاظ، در جمع‌بندی آخرین روز کنگره‌ی یازدهم حزب مشارکت‌، غیر از آقای خاتمی، شانس دیگری برای کاندیدای دیگری که بتواند در این موقعیت نقش بازی کند و به مشکل مملکت توجه کند، نداریم.

تا چه حد اطمینان خاطر دارید که آقای خاتمی حضور خودشان را در انتخابات اعلام خواهند کرد؟

فکر می‌کنم دو شرطی که آقای خاتمی گذاشته بودند، دو شرطی است که کاملاً به مردم برمی‌گردد‌؛ به شخصی برنمی‌گردد.

اگر مردم در صحنه باشند و پشت آقای خاتمی بایستند، طبیعی است که رییس‌ جمهوری با پشتوانه‌ی مردم می‌تواند این شرایط را محقق بکند.

مهم این است که این اتفاق بیفتد. در هر حال بسیاری از مردم درخواستشان از آقای خاتمی این است که آقای خاتمی بیاید.

ولی این‌که حضور مردم می‌تواند مستمر باشد یا نه، بحثی است که باید به آن توجه کرد. در شرایط کشورهای جهان سوم، حضور مستمر مردم پشت یک دولت واقعاً می‌تواند آن دولت را از اقتدار کافی برخوردار بکند که بتواند با ناملایمات و سختی‌ها کنار بیایید.

به هر حال مشکلاتی که در کشورمان از لحاظ اقتصادی به وجود آمده، مشکلاتی نیست که ظرف شش ماه حل شود. مشکلاتی هستند که با دو، سه سال کار مستمر، قابل جبران خواهد بود.

اگر قرار باشد که مردم آمادگی نداشته باشند دو، سه سال مشکلات را تحمل بکنند و بخواهند به حرف‌های واهی دل‌خوش کنند، طبیعی است که این مشکلات باقی می‌ماند. از همین لحاظ، فکر می‌کنم آقای خاتمی حرفش را زده و باید ببینیم واکنش بقیه چه خواهد بود.

با صحبت‌هایی که شما کردید، آیا این اعلام، نشان از آن دارد که دیگر اصلاح‌طلبان به توافقی نرسیدند و هر حزب با کاندیدا‌های خودش وارد صحنه‌ی انتخابات می‌شود؟

خیر من چنین حرفی نزدم. نگفتم اصلاح‌طلبان به توافقی نرسیدند یا مشکلی وجود دارد. عرض کردم نظر حزب مشارکت این است که تنها کسی که شانس این را دارد که در شرایط موجود، هم به عنوان محور در بین اصلاح‌طلبان باشد و هم در مقابله با گروه مقابل از رأی کافی مردم برخوردار باشد، آقای خاتمی است.

دیگر کاندیداها چنین شانسی ندارند. معنی این حرف آن نیست که بگوییم اصلاح‌طلبان با هم دچار مشکل هستند یا این‌که مشکلی پیش آمده است.

محسن صفایی فراهانی، رییس هیأت اجرایی حزب مشارکت

منظور من این بود که اعلام آقای خاتمی به عنوان نامزد، (با در نظر گرفتن اختلافاتی که با آقای کروبی بر سر این موضوع‌ وجود دارد) به این معنا است که این احزاب با کاندیداهای خودشان وارد صحنه می‌شوند؟

نه به هیچ وجه. تا آن‌جایی که می‌دانم در همه‌ی نشست‌هایی که بین اصلاح‌طلبان در چند ماه اخیر برگزار شده، وحدت رویه وجود دارد.

همه بر این‌که با کاندیدای واحد در این انتخابات حضور پیدا بکنند، مصر هستند‌. به هیچ وجه به این معنی‌ نیست که اصلاح‌طلبان با چند کاندیدا وارد انتخابات خواهند شد.

آقای صفایی ‌فراهانی، در صورت حضور آقای خاتمی در انتخابات و احتمال موفقیتشان حزب مشارکت چه انتظاری از آقای خاتمی در تغییر روششان نسبت به دو دوره‌ی قبلی که ایشان رییس‌‌جمهور بودند، دارد؟

ما در دوره‌ی قبل هم هیچ توقعی از آقای خاتمی نداشتیم. الان هم غیر از این‌که از آقای خاتمی حمایت کنیم و کمک کنیم تا موانع موجود جلوی پای ایشان حل شود تا مشکل ایران حل شود و بتواند در شرایط موجود به واقعیت‌هایی که حقش است برسد، مشارکت هیچ توقع دیگری ندارد.

البته منظور من این بود که بسیاری از مردم ایران معتقد هستند آقای خاتمی در دوره‌ی ریاست جمهوری‌شان به خیلی قول‌هایی که داده بودند عمل نکردند و همین طور هم گفته‌اند که شاید در عمل باعث و عامل اجرای خواست‌های اصولگرایان هم در بعضی موارد شده‌اند. منظور این بود که با چه اطمینانی و بر چه مبنایی حزب مشارکت معتقد است که ایشان هنوز در انتخابات پایگاه مردمی دارند؟

متوجهم. آقای خاتمی در هر حال در یک کشور جهان سومی رییس‌جمهور می‌شوند و کشورهای جهان سومی هم مشکلات خودشان را دارند.

نه کشور توسعه‌یافته‌ای هستیم، نه در این‌جا دموکراسی نهادینه شده و نه کسانی که صاحب قدرت هستند، به این راحتی حاضرند از قدرت کناره‌گیری کنند و تن به شرایط مساوی و برابر با آحاد جامعه بدهند.

پس یک مقابله‌ی جدی وجود دارد و فکر می‌کنم آقای خاتمی هم بعد از هشت سال ریاست جمهوری با این شرایط آشنایی دارند.

اگر کاندیدا شوند این دید که به هر حال چنین موانعی جلوی پایشان به وجود می‌آید و ممکن است برای ایشان سنگین‌تر از دوره‌ی قبلی هم باشد، وجود دارد.

ولی فکر می‌کنم کشورهای جهان سوم هیچ راهی غیر از این ندارند. به هر حال مسیر از طریق اصلاحات خواهد بود و می‌توانیم با ایجاد رفرم، مشکلات را از جلوی پایمان برداریم.

منتها بدیهی ا‌ست که در یک دوره یا دو دوره ریاست‌ جمهوری یک فرد، به نتیجه‌ی مطلوبمان نمی‌رسیم. ولی فکر می‌کنم اگر حوصله کنیم، می‌توانیم با تدوام آن به نتیجه برسیم.

آیا فکر می‌کنید در فرم سیاستی که در ایران موجود است، می‌شود به نتیجه‌ی مطلوب رسید؟ وقتی قدرت در دو بخش مختلف است؟

به هر حال، روزی رژیمی مقتدرتر را در ایران داشته‌ایم که الان به جمهوری تبدیل شده است. فکر می‌کنم کشورهایی مثل ترکیه هم همین مسیرها را طی کردند.

اما تا زمانی که آحاد جامعه به حقوقشان واقف نیستند مقداری زمان می‌خواهد که به هر حال باید حوصله کرد. دموکراسی تمهیدات خودش را می‌طلبد و نمی‌شود به صورت یک نفر و یک گروه مشکلات را حل کرد.

کل جامعه باید به یک جمع‌بندی مطلوب برسند و دارای شرایطی بشوند که به هر حال حقوق خودشان را بخواهند. در این صورت، کم‌‌کم موفق می‌شوند.