دویچه‌وله، جایی برای وبلاگ‌ها

یکی از فعالیت‌های دویچه‌وله، حمایت از آزادی بیان، آزادی مطبوعات و رسانه‌هاست. به همین دلیل، چهار سال پیش مسابقه ای شروع شد با عنوان "مسابقه بهترین وبلاگ‌ها" که به‌صورت بین‌المللی و با وجود 9 زبان کار خود را شروع کرد.
در نخستین سال، وبلاگ‌های ایرانی در این مسابقه وجود نداشتند که با اعتراض ایرانیان و کارکنان بخش فارسی رادیو دویچه‌وله این زبان هم به فهرست اضافه شد و از سال دوم بخش فارسی هم وارد این مسابقه شد.

در این مسابقه چهارساله کاربران اینترنتی می‌توانند از طریق پرسشنامه تا روز سی‌ام سپتامبر یعنی در طول چهار هفته در 16 بخش مسابقه ثبت نام کنند و یا وبلاگ‌های مورد نظرشان را در این بخش معرفی کنند.
مسابقه انتخاب بهترین وبلاگ دویچه‌وله است را یک هیئت داوران همراهی می‌کند. وبلاگهای هر زبان داور مربوط به زبان خودشان را دارند.

دور پایانی مسابقه یعنی 14 نوامبر روز تصمیم‌گیری هیئت داوران است. داوران، برندگان منتخب خود را اعلام می‌کنند و روز 15 نوامبر طی مراسمی در برلین با حضور هیئت داوران جوایز وبلاگ‌های برتر اهدا می شود.

اما در این سه سال که بخش فارسی هم وارد این رقابت‌ها شده حاشیه‌های مختلفی شکل گرفته است؛ عده‌ای به روش داوری ایراد می‌گیرند و عده‌ای به روش انتخاب وبلاگ‌ها و واضح نبودن تیتر و موضوعی که وبلاگ‌ها در آن بخش انتخاب می‌شوند.

در حالیکه چند روزی به پایان ثبت نام اولیه باقی مانده، با محمود صالحی عضو هیئت تحریریه و مسئول بخش فارسی مسابقه وبلاگ‌نویسی دویچه‌وله صحبت کردم تادر مورد ابهامات و حاشیه‌های این مسابقه بگوید.

این گفت‌وگو را از اینجا بشنوید

تقسیم بندی و تعریف دویچه‌وله در مورد موضوع‌های مسابقه چگونه است؟

در هر زبان، هیات داوران بهترین وبلاگ را انتخاب می‌کند.

پیش از این انتخاب، ده وبلاگ به عنوان وبلاگ برتر در واقع در هر زبان نام رد می شود. اعضای هیئت داوران که از هر زبان یک نفر در آن حضور دارند این وبلاگ‌ها را ارزیابی می کنند. در طول یک ماه که وبلاگ‌ها می‌توانند خودشان را کاندید کنند از طرف هیئت تحریریه هم این امکان وجود دارد که بتواند تعدادی را نامزد کنند و در آخرین مرحله هم آنها را شرکت دهند.

علاوه بر زبان‌ها، بهترین پادکست و ویدیو‌ بلاگ هم هست، ما یک بلاگ ورست هم داریم که در واقع همان سوسیس آلمانی محسوب می‌شود؛ یعنی جایزه‌ای هم به بهترین وبلاگ‌هایی که عجیب و غریب و از نوع دیگری هستند، تعلق می‌گیرد.

در سال گذشته اولین جایزه آن‌را یک وبلاگ ایرانی به‌دست آورد. یک رای‌گیری عمومی هم داریم که مراجعه کنندگان به وبلاگ‌های کاندید شده، رای می دهند و در آخرین روز مسابقه هر وبلاگی که بیشترین رای را آورده باشد در رای گیری عمومی بهترین رای را می‌آورد.
یک بخش همکاری ویژه هم با سازمان گزارشگران بدون مرز وجود دارد که در حمایت از آزادی بیان و آزادی مطبوعات و رسانه ها، وبلاگ‌هایی را نامزد می‌کنند و جایزه ویژه وبلاگ برگزیده گزارشگران بدون مرز تعلق می گیرد.

به‌نظر می‌رسد بخش گزارشگران بدون مرز یا جایزه مربوط به این بخش، زیاد روشن نیست! مثلا سال گذشته، ملاک داوران این بخش برای انتخاب دو وبلاگ ایرانی در این زمینه چه بوده؟
ملاکشان در واقع بینش انتقادی بوده؛ مثلا دو وبلاگ کسوف و ژرف یا همان وبلاگ حامد متقی، که معیار آن‌ها برای انتخاب به وبلاگ‌هایی تعلق می‌گیرد که بینش انتقادی دارند.

به‌هرحال در اکثر وبلاگ‌ها بینش انتقادی هست.
بنابر معیارهای سازمان گزارشگران بدون مرز مسئله دموکراسی هست، مسئله حقوق بشر هست و ... با توجه به معیارهایی که این سازمان درنظر دارد به این وبلاگ‌ها جایزه می دهند.

تا جایی که یادم می آید دو وبلاگی که سال گذشته در این بخش کاندید شدند خودشان اعلام کردند که از انتخاب خود اطلاعی ندارند و نمی‌دانند که معیار انتخاب چه بوده است؟
ببینید، سازمان گزارشگران بدون مرز در بخش آسیایی، متخصصانی دارند که با این نوع وبلاگ‌ها آشنایی دارند و روی مطالب آنها کار شده و می‌دانند که جایزه را به چه کسی می‌دهند. اینطور نیست که جوایز چشم بسته داده شود. البته بینشی در رابطه با وبلاگ نویسی هست، که برخی می‌گویند که چرا ما باید در مسابقات وبلاگ نویسی شرکت کنیم و وبلاگ برتر یعنی چه؟

راستش من‌ هم به نوعی زیر سئوال بردن این مسابقات را قبول دارم ولی این مهم است که خود جامعه وبلاگ نویسی نیاز به حمایت دارد. مخصوصا در جوامعی مثل ایران که به هر حال به نوعی آزادی بیان حتی در سطح وبلاگی محدود است. بخش عمده‌ای از تلاش دویچه‌وله هم حمایت از وبلاگ نویسی در سراسر جهان است.

داوران با چه معیاری و چگونه انتخاب می‌شوند؟
داوران باید ابتدا وبلاگ نویس باشند. البته این‌گونه است که مثلا دو سال قبل حسین درخشان به‌عنوان داوری که برای حضور در بخش وبلاگ‌های ایرانی انتخاب شده بود ، شاید در عرصه بین‌المللی شناخته شده باشد، ولی در جامعه وبلاگ‌نویسی ایران، مورد مناقشه است.

به هر حال مثل هر حرکت سیاسی یا هر جنبش سیاسی که در آن افکار مختلفی وجود دارد که گاهی تعدادی موافق و تعدادی مخالفند. در سال‌های گذشته، ما با صداهای مخالف هم آشنا شدیم. امسال خانم مسیح علی‌نژاد این مسئولیت را بر عهده گرفتند.

شناخته شده در چه زمینه‌ای؟ در فضای وبلاگ‌نویسی؟
هم در فضای وبلاگ‌نویسی و هم در فضای ژورنالیستی، به هر حال به نوعی باید شناخته شده باشند. سه سال پیش وقتی دویچه‌وله قبول کرد که وبلاگ‌های ایرانی هم در مسابقه شرکت کنند، تنها اسمی که در عرصه بین‌المللی مطرح بود، حسین درخشان بود ولی من خودم به عنوان عضو هیئت تحریریه با این موضوع اصلا موافق نیستم که حسین درخشان به عنوان پدر وبلاگ‌نویسی در ایران معرفی شود. بر این باورم که جامعه وبلاگ‌نویسی ایران، نه پدر دارد نه پدرخوانده. به دلیل اینکه وبلاگ نویسان انسان‌های مستقل و آزاد اندیشی هستند.

در دوره های پیش یک نفر به عنوان یک وبلاگ‌نویس باسابقه وارد می‌شود و بعد از آن کسی که تازه وارد فضای وبلاگ نویسی شده. می‌خواهم بدانم معیار دویچه‌وله برای داور بخش فارسی چیست؟
شاید نتوانیم بگوییم که فرمولی دارد اما برای من که به عنوان عضو هیئت تحریریه در این مسابقه نقش دارم مهم بود که یک نفر به غیر از اینکه وبلاگ نویس، است از ایران باشد. برای من مهم است که در عرصه بین‌المللی چهره زنانه ارائه دهیم نه اینکه بگوییم که وبلاگ نویسان ما مرد هستند. ما چهره های شناخته شده‌ی دیگری هم داریم که در این عرصه فعالیت می‌کنند. سیاست من این بود که در عرصه بین‌المللی چهره یک زن را نمایش دهم.

شما با معیار زن بودن، وبلاگ نویس بودن و از ایران بودن، چند انتخاب دیگر داشتید؟
دو انتخاب دیگر داشتیم که متاسفانه یکی از آنها به‌دلیل شرایط امنیتی نتوانست ما را همراهی کند.

می توانید نام ببرید؟
بله! زیتون. زیتون انتخاب اول من بود که به دلیل مسائل امنیتی قبول نکرد .غیر از او انتخاب دیگری داشتم که هیئت تحریریه موافقت نکردند. متاسفانه نمی‌توانم نام ببرم.

معیارها و شاخص ها در بخش ها و زبان های مختلف با فارسی کاملا یکسان است؟
یک بخش آن به نظر من هیئت داوران است. به عنوان مثال سال گذشته در بخش وبلاگ‌هایی از نوع دیگر یا همان وبلاگ‌های عجیب و غریب، هیئت داوران واقعا نمی‌داند که چه نوع جایزه‌ای باید بدهد. در لیست کاندیدها شاید 20 یا 15 یا 10 وبلاگ حضور داشتند. تا آن زمان وبلاگ‌های ایرانی شاید 3 یا 4 جایزه را درو کرده بودند. وقتی موضوع بر سر انتخاب بهترین وبلاگ رسید یکی از وبلاگ‌های ما در این عرصه رفته بود که جایزه را ببرد و خیلی‌ها هم در نظر داشتند که این جایزه را به کشور خود اختصاص دهند.

منتهی داور انگلیسی زبان اعتراض کرد که چرا تمام جوایز را وبلاگ‌های ایرانی بردند؟ همین جمله باعث شد که سال گذشته بهترین وبلاگ در این بخش که جایزه را برد از انگلیس باشد. با اختلاف یک یا دو رای. وگرنه وبلاگ آن سوی دیوار که توسط یک ایرانی که ساکن اسرائیل هست نوشته می‌‌شود، می‌توانست جایزه را ببرد اما یک لحظه جابجایی با جمله داور انگلیسی، موضوع بهم ریخت. یعنی ما نتوانستیم که جایزه را بگیریم. به نظر من این بستگی به جو جلسه را دارد.

یعنی نقش هر داور در هر بخش زبانی، آنقدر مهم است که می‌تواند باعث تغییر نتیجه شود؟
دقیقا...سال‌های قبل بحث های داور بخش ایرانی در بالارفتن درصد برنده شدن ایران، خیلی مهم بود.

امسال چه پیش‌بینی دارید؟
امیدوارم باز هم در این بخش قوی باشیم.