مجله پژوهش‌های ایرانی

«بحران نفت ایران» در دانشگاه مریلند

از هفتم تا یازدهم آوریل 2009 یک سلسله سخنرانی با عنوان «بحران نفت ایران» در دانشگاه مریلند برگزار خواهد شد. سخنران، یرواند آبراهامیان، از چهره‌های سرشناس در زمینه‌ي پژوهش در تاریخ معاصر ایران است. وی بر این باور است که ایران نفت خود را تا زمان انقلاب با موفقیت ملی نکرده بود و شاه گرچه خودش را به عنوان یک حریف نظامی در برابر کمپانی‌های نفتی نشان می داد ولی در واقع، خلاف ملی شدن نفت عمل می کرد.

پیتر اِوری و ترجمه‌هایی امروزی از اشعار پارسی

مراسم تشییع جنازه‏ی پیتر اِوری، از استادان سرشناس دانشگاه کمبریج در رشته‏ی زبان و ادبیات پارسی چندی پیش در لندن برگزار شد. وی به اتفاق همکاران‏اش، سروده‌های خیام و حافظ را به انگلیسی ترجمه کرد که به ترتیب در سال‏های ۱۹۷۹ و ۲۰۰۷ منتشر شدند. اِوری در هند با آشنایی با ترجمه‏های فیتز جرالد از سروده‏های خیام، به زبان پارسی علاقه‏مند شد و آموختن آن را آغاز کرد. همایون کاتوزیان، استاد آکسفورد، ترجمه‌های اِوری را هماهنگ‌تر با این زمانه می‌داند چرا که «بیان و قلم او مدرن است» و به لحاظ ذوقی هم نزدیک‏تر به اصل اشعار به‌نظر می‏آید.

تجربیات مشترک مهاجرت در کارتونی برای کودکان

حدود سه سال پیش در آمریکا یک دی‌وی‌دی تهیه شد با نام «بابک و دوستان؛ نخستین نوروز». هدف از تهیه‌ی این دی‌وی‌دی آشنا کردن بچه‌های ایرانی در آمریکا با نوروز و بخشی از میراث فرهنگی‌شان بود. تهیه‌کنندگان این کارتون، کار را گسترش داده‌اند و سریالی با حضور کودکانی از ایران، کره، کوبا، هند و مشکلات‌شان در آمریکا ساخته‌اند. شبنم رضایی از جزییات این پروژه می‌گوید.

نقش عوامل ایرانی در کودتای ۲۸ مرداد

پنجاه‌ و پنج سال از کودتای ۲۸ مرداد، یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران، گذشت. کودتایی که با شکست محمد مصدق در آن، عامل تداوم سلطنت محمدرضا شاه پهلوی به مدت ۲۵ سال شد. غلامرضا وطندوست، پژوهشگر تاریخ معاصر و مترجم اسناد سیا در زمینه کودتا، از دگرگونی نگاه به کودتای ۲۸ مرداد در سال‌های پس از انقلاب و نقش عوامل ایرانی در آن می‌گوید.

ایران:‌ بهشتی برای زمین‌ شناسان

به تازگی در تهران نمایشگاه عکسی برپا بود از علیرضا امری کاظمی. عکسهایی در زمینه ژئوتوریسم یا «گردشگری زمین‌شناختی» که ظاهراً برای نخستین‌بار بود که در ایران برپا می‌شد. «ژئوتوریسم» رشته‌ي تازه‌ای در گردشگری است که به پدیده‌های منحصر به‌فرد زمین‌شناسی می‌پردازد. عکس‌های نمایشگاه نتیجه‌ي هشت سال سفر کاظمی به مناطق گوناگون در ایران بود. او در حال کار بر روی «اطلس کامل ژئوتوریسم و ژئوپارک ایران» است و معتقد است: « جلوه بصری که در این تصاویر وجود دارد مردم را جذب می‌کند که داستان آن پدیده را هم پیدا کنند.»

«اعراب به موسسه‌ی ایران‌شناسی بیشتر کمک کردند»

دانشگاه دورهام در بریتانیا به تازگی میزبان همایش دو روزه‌ای با عنوان «خلیج فارس در دوران پیش از تاریخ و تاریخی» بود. رضا مولوی، مدیر اجرایی بخش ایران‌شناسی این دانشگاه و از برگزارکنندگان همایش، از موضوع‌های مورد بحث در همایش، حضور پژوهشگران ایرانی و عدم حضور پژوهشگران عرب می‌گوید.

رژه‌ی نوروزی ایرانیان در نیویورک

چند سالـی است که به کوشش شماری از ایرانیـان مقیم شـرق آمریکا، یک رژه‌ي نـوروزی در نیویـورک برپا می‌شود به نام «Persian Parade». البته این رژه، رژه‌ی نظامی نیست بلکه در حقیقت گروه بزرگی است برای اجرای رقص، موسیقی و نشان دادن جنبه‌های گوناگونی از تاریخ و فرهنگ ایران. شاهرخ احکامی، از پایه‌گذاران این جشن،‌ جزییات بیشتری به دست می‌دهد.

«خیال نکنید ما از مریخ آمده‌ایم!»

از سوی ایرانیان مقیم آمریکا گهگاه کوشش‌هایی صورت می‌گیرد تا نگاه جامعه‌ی میزبان به ایران، و حتا نگاه نسل دوم مهاجران ایرانی به ایران قدری تغییر داده شود. یکی از آخرین نمونه‌ها، تلاش ده‌ساله‌ی ساسان کیا، مهندس ایرانی مقیم لس آنجلس، برای نوشتن کتابی درباره‌ی جنبه‌های گوناگون تاریخ، فرهنگ و طبیعت ایران است. کیا از شناخت گذشته و امروز آمریکاییان از ایران و نزدیکی‌های کمتر شناخته شده‌ي دو ملت می‌گوید.

«ایرانیان تمایلی به انجام کار فرهنگی ندارند»

مجید ارفعی، پژوهش‌های گسترده‌ای درباره لوح‌های گِلی هخامنشی انجام داده است. بیشتر این لوح‌ها در بخش شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو نگهداری می‌شوند. ارفعی از عدم پشتیبانی ایرانیان برای انتشار ترجمه لوح‌ها می‌گوید و همچنین آینده‌ای نامعلوم برای این گنجینه از تاریخ ایران در دوران هخامنشی.

ورود «خلیج عربی» به نقشه‌های گوگل

"گوگل ارت"(Google Earth) در تازه‌ترین نسخه‌ي خود، عبارت «خلیج عربی» را در کنار نام «خلیج فارس» اضافه کرده است. در تصاویر ماهواره‌ای «گوگل ارت»، پیش‌تر تنها عنوان «خلیج فارس» به کار برده می‌شد ولی در زمان بزرگ‌نمایی تصویر منطقه، گهگاه به «خلیج» تغییر پیدا می‌کرد. تغییر تازه در «گوگل ارت»، در تارنمای تبادل‌نظر کاربران آن به بحث‌های زیادی دامن زده است.

ده شب نقد تا رسیدن به «واژه»

مهرانگیز رساپور: «با توجه به شناختی که شخص خود من از وضعیت ادبیات چه در داخل ایران و چه خارج از آن پیدا کردم، یک فضای سالم ادبی بسیار ضروری است. «واژه» بر این باور است که با اعتقاد و اعتماد به وجدان‌های مسئول و آزاده می‌شود در این بستر تفکر، اندیشه، احساس، عاطفه و نیازهای امروزی‌مان، یک فضای سالمی را تدارک ببینیم تا در آن بتوانیم فعالیت‌های ادبی، هنری‌ و دیدگاه‌های گوناگون را منعکس و معرفی کنیم که شناخته شوند.»

مولانا، آینه ای برای هویت های ملی

در چند ماه گذشته برنامه‌های گوناگونی در سراسر دنيا - به بهانه‌ي هشتصدمين سالروز تولد مولوی - برپا شد و باز هم اين بحث به‌وجود آمد كه مولوى متعلق به كدام كشور است. فاطمه سودآور فرمانفرمایيان، پژوهش‌گر فرهنگ ايران و از اعضاى بنياد سودآور، يكى از دلايل اين موضوع را تنوع فرهنگى خيره‌كننده‌ي ايران می‌داند و معتقد است، اين تنوع می‌تواند از جنبه‌هايى مثبت و از جنبه‌هایی دردسرساز باشد.

نیکفر: مرگ به ما تولرانس را می آموزد

محمد رضا نیکفر فیلسوف برجسته ایرانی مقیم آلمان مادر خود را از دست داد. مادر ایشان که در ایران زندگی می کرد بعد از یک بیماری طولانی چندماهه که حدود پنج‌­ شش ماه او را بستری کرده بود سرانجام روز گذشته فوت کرد. وی در زمان مرگ ۸۰ سال داشت. محمدرضا نیکفر فرزند میانی مادر از پنج فرزند اوست و آخرین بار سه سال پیش به دیدار مادر رفته بود.

آتی بان، تلاشی خودجوش برای پیوند فرهنگی فارسی زبانان

این‌بار نه از تهران، بلکه از بوشهر شماری از دوستداران ادبیات پارسی در پی ایجاد پیوندهای بیشتر میان نویسندگان، شاعران و روزنامه‌نگاران ایران، افغانستان و تاجیکستان هستند. حسن بصیری، از گردانندگان «آتیبان دات کام»، این تارنما را کودکی شیرخوار تلقی می‌کند که با اینحال توانسته به بخشی از اهداف خود برسد.

پاسخی به نیاز پارسی‌زبانان مقیم هلند

ایران‌شناسان دانشگاه لیدن در هلند، یک فرهنگ پایه‌ي فارسی–هلندی با بیش از سیزده هزار درآمد تهیه کرده‌اند. این فرهنگ در روز چهارشنبه، 14 نوامبر در شهر لیدن رونمایی می‌شود. بر پایه‌ي بیانیه‌ي دانشگاه لیدن، این فرهنگ برای فارسی امروزی و متون ساده کلاسیک قابل کاربرد است. در هلند حدود شصت و پنج هزارفارسی‌زبان زندگی می‌کنند. اصغر سیدغراب از روند تهیه‌ی این فرهنگ می‌گوید.

«معمای ایران»‌ آن‌لاین شد!

کتاب «معمای ایران» (Persian Puzzle) از کتاب‌های پرفروش درباره‌ي روابط و کشمکش‌های ایران و آمریکاست که در سال 2004 در ایالات متحده به چاپ رسید. این کتاب توسط عرفان قانعی‌فرد به فارسی ترجمه شده ولی وزارت ارشاد به آن مجوز نشر نمی‌دهد. مترجم نیز کار خود را از راه اینترنت منتشر کرده است.

ششمین همایش ایرانشناسی اروپا به پایان رسید

در این همایش که امروز در پایتخت اتریش به کار خود پایان داد حدود سیصد نفر از ایرانشناسان از سراسر جهان شرکت کرده بودند. برت فراگنر،‌ ایرانشناس اتریشی و مدیر همایش امسال، تنش‌های سیاسی روز را بی‌تاثیر بر برنامه‌ها دانسته و می‌گوید تمرکز سخنرانی‌ها همچنان بر مسایل تاریخی و فرهنگی ایرانی است.

همکاری‌های پشت‌پرده‌ي ایران و اسراییل در «همبستگی نامطمئن»

از تریتا پارسی، پژوهشگر ایرانی مقیم واشینگتن و رئیس شورای ملی ایرانی – آمریکایی کتابی چاپ شده با عنوان «همبستگی نامطمئن». کتاب به‌وسیله انتشارات دانشگاه ییل در ایالات متحده منتشر شده و به بررسی روابط ایران، اسرائیل، آمریکا و همکاری‌های پنهان‌ آنها در دهه‌های گذشته می‌پردازد.

گامی برای حل مشکلات ارضی و مرزی ایران

«سیاست‌های مرزی و مرزهای بین‌المللی ایران» عنوان کتاب تازه‌ای است که به کوشش پیروز مجتهدزاده منتشر شده است. این کتاب که به زبان انگلیسی در آمریکا به چاپ رسیده، دربرگیرنده‌ی مقاله‌هایی درباره‌ی مسایل ارضی در ایران و کشورهای همسایه است؛ پیروز مجتهدزاده در گفتگویی با «زمانه» از محتوای بخش‌های اصلی این کتاب گفته است.

مستندسازی پانصد سال روابط ایران و اتریش

پیشینه روابط ایران و اتریش شاید برای بسیاری از ما مبهم باشد. به تازگی بقا وثوق، یکی از چهره‌های دانشگاهی ایرانی در اتریش که حرفه‌اش نه با روزنامه‌نگاری پیوندی دارد و نه با پژوهش‌های تاریخی و نویسندگی، در پی پر کردن این خلاء تاریخی برآمده است. «زمانه» با وی گفتگویی کرده است.