سنگ بزرگ

مهین سرابی

نادر مشایخی در جلسات تمرین ارکستر سمفونیک تهران- عکس از حسین کریم‌زاده (خبرگزاری میراث فرهنگی)

هر شنونده عادی در شب اجرای اركستر سمفونیك تهران در جشنواره موسیقی فجر به اجرای ضعیف این گروه، ناهماهنگی رهبر و نوازندگان، بی‌حوصلگی آنها در اجرای قطعات و عدم تسلط در اجرای قطعات پی‌می‌برد. در شبی كه اینار سولبو معاون اجرایی شورای جهانی موسیقی یونسكو در تالار بزرگ رودکی (وحدت) حضور داشت و در ردیف نخست نشسته بود.

اركستر سمفونیك تهران قرار بود افتخار بیافریند و برای نخستین بار تمام برنامه خود را به اجرای ساخته‌های آهنگسازان معاصر ایران اختصاص دهد، اما این اجرای ضعیف همه را شوكه كرد. دست‌اندكاران جشنواره آن را به تمرین ناكافی اركستر نسبت دادند و نادر مشایخی دلیل آن را مشكلات مالی نوازندگان كه باعث می‌شود انگیزه كمتری برای حضور در تمرین‌ها داشته باشند، عنوان كرد. این‌بار سولبو اما خوددارتر از آن بود كه بخواهد از این اجرا انتقاد كند.
معاون اجرایی شورای جهانی موسیقی كه خود آهنگساز و متخصص در موسیقی كلاسیك و كلیسایی است، دلیل صدا دهی بد اركستر را آكوستیك نامناسب سالن عنوان كرد و اینكه صدابرداری نامناسب باعث شده بود كه هر گروه از سازها به صورت جداگانه صدا دهند. او گفت كه اگر چه در موسیقی كلاسیك تخصص دارد اما موسیقی كلاسیك ایرانی ویژگی‌هایی دارد كه سولبو آنها را درك نمی‌كند و شاید دلیل بیگانگی او با این كنسرت همین باشد.

اركستر سمفونیك تهران اگرچه پیشینه‌ای بیش از ۵۰ سال دارد ولی دست کم در دو دهه گذشته كج‌دار و مریز به فعالیت ادامه داده است. اما در چند ماه اخیر حضور نادر مشایخی به عنوان رهبر ثابت اركستر سمفونیك تهران كه در كارنامه او چندان فعالیتی در زمینه رهبری اركستر دیده نمی‌شود، كمكی به بهبود شرایط اركستر نكرده است. اگر این اركستر مشكلات بسیاری در زمینه كمبود ساز مناسب و حقوق ناكافی نوازندگان دارد باید به آن مشكلات حضور یك رهبر ناوارد را نیز اضافه كرد. در حالی كه مشایخی می‌گوید اركستر در این چند ماه پیشرفت كیفی چشمگیری داشته و اجرای اركستر در آلمان را دلیل می‌آورد كه باعث توجه بسیاری از رسانه‌های خارجی شده است. اما شگفتی رسانه‌های خارجی نه از كیفیت اجرای اركستر سمفونیك تهران بلكه از حضور چنین اركستری در ایران بوده است چون هنوز خیلی‌ها در خارج از ایران فكر می‌كنند كه بعد از انقلاب هنر موسیقی در ایران مرده است.

نادر مشایخی به جای تمركز روی اركستر سمفونیك تهران و رسیدگی به مشكلات آن سعی در گسترده‌تر كردن قلمرو خود دارد. او چند روز پس از به دست گرفتن سكان رهبری اركستر سمفونیك عنوان كرد كه می‌خواهد اركستر سمفونیك جوانان را تاسیس كند تا پشتوانه‌ای برای اركستر سمفونیك تهران باشد اما این اقدام هم در حد حرف باقی ماند.

پس از پایان یافتن بیست و دومین دوره جشنواره موسیقی فجر خبر مذاكره او و مدیران فرهنگی استان فارس برای تاسیس اركستر سمفونیك شیراز منتشر شد، در حالی كه اركستر سمفونیك تهران با بیش از ۵۰ سال قدمت هنوز نمی‌تواند اجرایی قابل قبول ارائه كند.

حركت دستان مشایخی برای رهبری اجرا، برخلاف اصول اولیه رهبری اركستر در جشنواره موجب بهت همگان شده بود و برخی از خود می‌پرسیدند مگر مشایخی با اصول رهبری اركستر آشنا نیست؟
حالا مسئولان شیراز به جای اینكه فكری به حال گروههایی كنند كه در این شهر در حال فعالیت هستند و امكانی برای تمرین ارائه برنامه خود ندارند، به جای توجه به موسیقی محلی كه در حال از بین رفتن است، قصد نمایش توانایی خود برای اضافه كردن یك اركستر سمفونیك به دارایی‌های خود دارند؛ سنگی بزرگ كه همیشه علامت نزدن بوده است.