اعتراض به اشغال با موزيک هيپ‌‌هاپ

ترجمه احمد سمايی

تصویر یکی از کلیپ های گروه زیرزمین رام الله که در سایت آنها منتشر شده است

در جهان عرب، بعد از الجزاير، نوار غزه بيشترين تعداد گروه‌های رپ را دارد. اين نوع موزيک دستمايه‌ای است برای بخشی از جوانان فلسطينی تا بدون سخن‌گفتن از نابودی اسراييل خشم و اعتراض خود را به اشغالگری بيان کنند.

"تو تروريست بودی، زمانی که ميهنم‌ را تصاحب کردی". در تل‌آويو تازه شب شروع شده است که "عمر نفار"، اسراييلي فلسطينی‌تبار جمله بالا را در ميکروفن می‌خواند، گاهی به زبان عربی و گاهی هم به عبری. نزديک به ۱۰۰۰ اسراييلی گرد آمده‌اند تا ترانه‌های گروه "دم" را بشنوند. بعد از يک استراحت کوتاه دوباره نفار می‌خواند: "من مخالفتی با صلح ندارم. صلح مخالف من است. او مرا ويران خواهد کرد."

گروه هيپ‌هاپ "دم" آگاهانه و عامدانه ترانه‌های خود را حاوی پيام سياسی کرده و به زبانی واضح و عاری از ابهام با مخاطبان سخن می‌گويد. اين گروه الگويی برای همه گروه‌های رپ فلسطينی در ساحل غربی، اسراييل و نوار غزه است.

شماری از ترانه‌های گروه "دم" اواخر ماه جاری ميلادی (اکتبر) برای اولين‌بار در يک سی‌ دی به نام "دديکيشن" در اروپا منتشر می‌شود. تهيه‌ و توزيع اين سی دی را شرکت انگليسی "رد سيرکل موزيک" به عهده دارد.

کمتر کسی در غرب می‌داند که نوار غزه در جهان عرب بعد از الجزاير بيشترين تعداد گروه رپ را دارد. به عبارت ديگر هم اينک ۴۵ گروه رپ در نوار غزه به فعاليت مشغولند.

تامر نفار، در شهر فلسطينی‌نشين "لود" در اسراييل زاده شده است. ريش نرم‌گونه‌ای بر چهره دارد که تا گونه‌هايش کشيده شده است. او که تازه از ملاقات يکی از دوستانش در زندان بازگشته، می‌گويد: "من يک بار زندانيانی را که برای ملاقات آمده بودند شمردم و ديدم که از ۵۰ زندانی حاضر در سالن ملاقات ۴۵ نفرش عرب هستند و برخی هم با من در يک محله زندگی می‌کنند."

تامر نفار خواننده اسرائیلی فلسطینی تبار

به گفته تامر نفار، متن‌ ترانه‌های او با آنچه که سياهان آمريکا در آغاز رواج هيپ هاپ در اين کشور می‌خواندند بی‌شباهت نيست، چرا که آنها نيز در ترانه‌هايشان عمدتا از فقر و تبعيض حرف می‌زدند. تامر از هيپ‌هاپی که اين روزها در ميان جوانان سفيدپوست اسراييلی رايج شده ابراز حيرت کرده و می‌گويد: "جوانان متمول اشکنازی اسراييل خودشان را با چه گوارا مقايسه می‌کنند. اين کارها فقط به اراجيف‌گويی شبيه است."

واقعيت اين است که هيپ‌هاپ رايج در اسراييل را چپ‌های اين کشور نيز به راستگرايی و آلودگی به ناسيوناليسم متهم می‌کنند. در مقابل کسانی هم هستند که متن‌هايی که گروه‌های هيپ‌هاپ فلسطينی می‌خوانند را نيز حاوی پيام‌های لی‌گرايانه قوی توصيف می‌کنند. تامر نفار که در متن‌هايش پيوسته دولت اسراييل را به باد حمله می‌گيرد اما نظر ديگری دارد. به باور وی خطر برعکس آنجاست که ۹۹ درصد ترانه‌های عربی به عشق و عاشقی می‌پردازند و عملا با مسائل سياسی بيگانه‌اند.

دیوارهایی که فرو می ریزد

در اين ميان صدای "ياذ عباس"، خواننده گروه موسوم "زيرزمين رام‌الله" نيز هوادارن بسياری در ميان جوانان فلسطينی دارد. عباس می‌گويد: "موسيقی رپ در ساحل غربی اغلب به حق فلسطينی‌ها و اشغال سرزمين‌ آنها می‌پردازد." او در حالی که بر دامنه کوه تپه‌ای که رام الله را دربرگرفته نشسته است، نگاهش را به سمت غرب می‌دوزد، به سوی اسراييل، يعنی به جايی که محل فعاليت گروه دم است، و ادامه می‌دهد: "ما فلسطينی‌ها درمعنای واقعی کلمه از هم جدا افتاده‌ايم."

عباس هم بسان همه ساکنان مناطق اشغالی حق ورود به اسراييل را ندارد. او مشغول تحصيل در رشته اقتصاد است، با اين باور که اقتصاد بر جهان حکومت می‌کند. عباس می‌گويد: "اگر ما فلسطينی‌ها کالاهای اسراييلی را تحريم می‌کرديم، آنها مجبور می‌شدند در سياست خود تغيير دهند." نام هنری‌ای که عباس برای خود انتخاب کرده نيز، معنايش "بايکوت" است.

در انتفاضه دوم، اندکی بعد از ورود عباس به رام‌الله، او متوجه حضور تانک‌های اسراييلی در اين شهر می‌شود که اين خود انگيزه خواندن اولين ترانه‌اش شده است: "ما مشمول ممنوعيت رفت و آمد شده‌ايم. هر روز مجبوريم در خانه بنشينيم. خون ما به جوش آمده است و سرهامان پر از فکر و خيالاتی درباره نابودکردن اسراييل است."

عباس آن موقع جوان بود و وضعيت به گفته خودش برايش جز سرخوردگی و ياس نداشت. در آن روزها در برابر هر يک اسراييلی که کشته می‌شد ده فلسطينی از پا درمی‌آمدند و همين باعث شده بود که حملات فلسطينی‌ها در نظر عباس عبث و بی‌معنی جلوه کند. با اين همه او تحمل اشغال سرزمينش را هم نداشت. از اينجا بود که شروع به نوشتن متن‌هايی برای موزيک هيپ‌هاپ کرد.

عباس اين کار را تا به امروز ادامه داده است، هر چند که به سبب فقر گسترده در مناطق فلسطينی نمی‌تواند از راه موزيک ارتزاق کند. ولی گروه "زيرزمين رام الله" دست‌کم اين فرصت را هم داشته که در اردن و لوزان و لندن و حتی واشنگتن کنسرت برگزار کند. قطعاتی که اين گروه اجرا می‌کند اغلب رنگ و مضمونی فرامرزی دارد.

در ميان اعضای گروه "زيرزمين رام الله" کمتر کسی را می‌توان يافت که خواهان نابودی اسراييل باشد. اغلب آنها به راه‌حل ايجاد دو کشور مستقل باور دارند. تنها ياذ عباس است که به گفته خودش کشوری واحد با يک اکثريت فلسطينی و يک اقليت يهودی را هم قابل تحقق می‌داند. در عين حال او و ساير دوستانش در گروه يادشده کتمان نمی‌کنند که با حماس نيز ميانه خوشی ندارند.

رپ نوازان فلسطينی که عمدتا از خانواده‌های مرفه برخاسته‌اند می‌خواهند خلاقيت خود را بی استفاده نگذارند و به اين يا آن شکل سبب تغيير و تحول شوند. اعضای اين گروه‌ها با کمک اينترنت با يکديگر و با مخاطبان خويش در ارتباط دائم هستند. تامر نفر تا کنون چند بار شخصا به ديدار ياذ عباس در رام‌الله آمده است. ديواری که اسراييلی‌ها در ساحل غربی ايجاد کرده‌اند اينک سبب جدايي اين دو از يكديگر شده است. و موزيک حالا برای آنها وسيله‌ای برای فائق آمدن بر اين جدايی است.

گروه‌های رپ فلسطينی برای اشاعه موزيک خود در جهان عرب نيز با مرزها و محدوديت‌هايی مواجه‌اند. اما اين مرزها نيز به تدريج در حال فروريختن است.