«دختر کشی» در کانادا به‌خاطر حجاب

محمد تاج‌دولتی

شنیدن فایل صوتی

از بامداد روز سه‌شنبه 11 دسامبر، خبر کشته‌شدن دختر نوجوان شانزده‌ساله‌ای به ‌دست پدرش به دلیل رعایت نکردن حجاب اسلامی یکی از سوژه‌های رسانه‌ها و محافل آموزشی و بسیاری خانواده‌های بزرگ شهر تورنتو شده است.

اقصا پرویز، نوجوان مقتول شانزده ساله

"اقصا پرویز"، ۱۶ ساله، روز دوشنبه توسط پدرش "محمد پرویز"، ۵۷ ساله، پس از یک درگیری لفظی بخاطر نداشتن حجاب مورد ضرب و شتم شدید قرار گرفت. پیش از ظهر دوشنبه پس از اطلاع تلفنی مردی به ماموران پلیس مبنی بر اینکه فرزندش را به قصد کشت مضروب کرده، بدن مجروح دختر نوجوان توسط ماموران امداد به بیمارستان منتقل شد، اما چند ساعتی بیشتر زنده نماند و در شامگاه همان روز درگذشت.

نسرین جوانفر، یکی از مددکاران اجتماعی و رابط اداره‌ی آموزش و پرورش منطقه‌ی یورک با خانواده‌های مهاجر، از کشورهای منطقه‌ی خاورمیانه، در رابطه با مشکلاتی که برخی خانواده‌‌های مهاجر به کانادا در مورد تحمیل برخی باورها و یا رفتارهای سنتی فرهنگی‌شان با فرزندان خود در جامعه کانادا پیدا می‌کنند، می‌گوید:

نسرین جوانفر: اصولا به مطلبی که باید توجه کنید این است که آموزش و پرورش و سیستم پرورشی اینجا به بچه‌ها یاد می‌دهد که انتخاب کنند و امیدوار است که آنها انتخاب درست بکنند. ربطی هم به مسایل مذهبی یا غیرمذهبی ندارد. حتا دید و برخورد سیستم کانادا راجع به این مسئله خارج از تعصبات است. اینکه اینها چون مذهبی بودند، چون مسلمان بودند، این اتفاق افتاده با آن برخورد نخواهند کرد. گرچه رسانه‌های گروهی متاسفانه به این مسئله ممکن است پوشش مذهبی بدهند و باز بخواهند بعنوان یک اصل منفی در مورد اسلام از آن استفاده بکنند.

واقعیت‌ این است که خانواده‌های مهاجری که سعی می‌کنند به هر ترتیبی افکار و شیوه‌ی زندگی خودشان را دیکته بکنند و یا کنترل بکنند و یا به هر قیمتی بخواهند که فرزندشان، همسرشان و یا هر کس دیگری در اطرافشان، همانی باشد که آنها می‌خواهند، خودشان را دچار مشکل می‌کنند، خارج از اینکه افکار مذهبی داشته باشند یا افکار غیرمذهبی داشته باشند. سیستم آموزشی کانادا از همان ابتدا، همانطور که گفتم، به بچه‌ها می‌گوید که شما راه انتخاب دارید.

خانواده‌ها همواره می‌توانند نظرات، ایده‌ها و ارزشهای خانوادگی و مذهبی خودشان را به اطلاع بچه‌هاشان برسانند و در این مسئله هم حتا آموزش و پرورش تاکید دارد که کوتاهی نکنید و به بچه‌ها بگویید ارزشهای اخلاقی و خانوادگی‌تان چیست. ولی بدانید که بچه‌های شما کامپیوتر نیستند، نمی‌توانید آنها را آنطور که دلتان می‌خواهد برایشان برنامه‌ریزی کنید و نمی‌توانید به فشار بر روی یک کلید آن برنامه را ازشان بگیرید و یا یکسری اعتقاداتی را که جامعه در ذهن آنها می‌گذارد، با فشار دادن یک کلید "دیلیت" (پاک) کنید.

بچه‌ها حق انتخاب دارند. از بیان ارزش‌های خانوادگی نباید ابایی داشت، ولی همواره باید دانست که ما با یک انسان طرف‌ایم و انسان همیشه حق انتخاب دارد.

نسرین جوانفر در پاسخ به این پرسش که آیا جوانان و نوجوانان خانواده‌های ایرانی نیز با مشکلاتی در رابطه با برخی رفتارهای تحمیلی خانواده‌هاشان روبه‌رو هستند یا نه، می‌گوید:

مسئله‌ای‌ که الان خیلی ایجاد بحث می‌کند، هم توی خانواده‌های ایرانی، هم توی خانواده‌های غیرایرانی، این است که پدر و مادرهای ایرانی حس پدر و مادری سنتی خودشان را در اینجا بطور کامل از دست می‌دهند. و من همیشه مثالی که می‌زنم و امیدوارم توهینی هم به هیچکس نکرده باشم، ما تبدیل به شترمرغ می‌شویم. نه شتریم، نه مرغیم. به این دلیل که خانواده‌ی کانادایی هم یک سری قوانینی برای بچه‌هایش می‌گذارد و پای این قوانین هم می‌ایستد. بچه هم حق ندارد این قوانین را بشکند.

پدر و مادر ایرانی از ترس اینکه مبادا این قوانین و سختگیری‌ها منجر به از دست رفتن بچه بشود، در مقابلش کوتاه می‌آید که این بدترین شیوه‌ای‌ست که می‌تواند انجام بدهد. آن چیزی که پدرها و مادرها در نظر داشته باشند این است که بچه‌ها در نوجوانی به دنبال هویت خودشان می‌گردند و برخلاف دوران کودکی که به پدر و مادر می‌چسبند که هرجا آنها می‌روند بچه‌ها را هم با خودشان ببرند، در دوران نوجوانی از آنجایی که به دنبال هویت خودشان دارند می‌گردند، می‌خواهند که فاصله از پدر و مادر بگیرند.

این فاصله‌گرفتن از پدر و مادر در محیطی که عمه و خاله و دایی و آن اقوام دورادورشان وجود ندارند، ممکن است برایشان ایجاد ناامنی‌هایی بکند که یک بخشی از مشکلات بچه‌ها با پدر و مادرها سر همین مسئله است. بچه نیاز دارد به اجتماع بپیوندد. اجتماع در ایران از بچه‌های خاله، بودن با پسرعمو و دخترعمو شروع می‌شود و به محیط بزرگتر می‌رسد که در نتیجه خودبه‌خود مقداری امن‌تر است. ولی در محیط مهاجرت این سیستم وجود ندارد. بچه‌ها مستقیما از دامن پدر و مادر می‌خواهند بروند به دامن کسی که برای پدر و مادر فرهنگ‌شان یا ناشناخته است و یا ترسناک.

با اینکه پدر "اقصا پرویز" دختر نوجوان ۱۶ساله کشته شده به اتهام قتل فرزندش دستگیر شده، اما نه پلیس و نه رسانه‌ها اشاره‌ای به ملیت و پیشینه‌ی فرهنگی او نکرده‌اند.

گزارش تکمیلی

چند روز پس از کشته شدن "اقصا پرویز"، دختر نوجوان 16 ساله ای که بدست پدرش کشته شد، همه رسانه های کانادایی همچنان گزارش های گوناگونی در این رابطه منتشر می کنند و بحث های زیادی در رابطه با ریشه یابی این واقعه ناگوار ایجاد شده است. در تازه ترین تحقیقات انجام شده و منتشر شده توسط پلیس مشخص شده "اقصا" در خانواده ای یازده نفره زندگی میکرده و یک هفته پیش از واقعه از خانواده جدا شده و با دوستانش زندگی می کرده و روز واقعه به خانه شان آمده بوده تا برخی وسایل شخصی خود را همراه ببرد که با پدرش که به حرفه رانندگی تاکسی اشتغال داشته وارد جروبحث شده و درگیری ایجاد می شود.

سرگردان میان دو فرهنگ
در مورد این واقعه خانم "وی جی مهتا"، پزشک و مشاور برخوردهای فرهنگی در مقاله‌ای نوشته است: "برخی رسانه ها دلیل مستقیم این قتل را حجاب عنوان کرده اند در حالیکه عوامل دیگری مثل وضعیت تحصیلی، سرپیچی از قواعد فرهنگ سنتی، مصرف نوشیدنی های الکلی، داشتن دوست پسر و غیره هم می توانسته انگیزه ای برای شروع جروبحث میان دختر نوجوان و پدرش و اوج گیری عصبانیت منجر به فاجعه باشد. معمولا نوجوانی که در جامعه مهاجر زندگی می کند در بیرون از خانه در محیطی غربی و در خانه در محیطی با فرهنگ مسلط - مثلا هندی یا پاکستانی- میان دو محیط افراطی سرگردان است و با اینکه تلاش می کند به زندگی دوگانه ای عادت کند، اما گاهی نیز تاب نمی آورد. در این واقعه ناگوار درس های زیادی برای آموختن وجود دارد و فراموش نکنیم که چندی پیش نیز یک دختر از جامعه "سیک" های هندی به دلیل معاشرت با یک مرد کانادایی توسط پدرش به قتل رسید."

جوانان و نوجوانان دو شخصیتی
دکتر"یاسمین زاین"، استاد جامعه شناسی دانشگاه "ویلفرید لوریه" نیز به روزنامه "نشنال پست" گفته است: "پوشش دوگانه ای که برخی دختران خانواده های مسلمان مجبورند در خانه و بیرون از خانه داشته باشند، مشکل آفرین است."

این استاد دانشگاه با اشاره به تحقیقی که در باره دختران خانواده های مسلمان در کانادا انجام داده گفته است: "به ندرت با دختران جوان و نوجوان خانواده های مسلمان مواجهه شده ام که توسط والدینشان مجبور شده باشند در بیرون از خانه حجاب داشته باشند. با اینحال بسیاری از دختران خانواده های مسلمان در کانادا پذیرفته اند میان سنت های اسلامی و رفتارهای جامعه سکولار غربی هماهنگی ایجاد کنند. به این ترتیب که بسیاری از این نوجوانان و جوانان در وجودشان دو شخصیت ایجاد می کنند. یک شخصیت بچه مسلمان که در خانه همه ِ رفتارهای مذهبی مثل نمازخواندن، روزه گرفتن و مسجدرفتن را رعایت می کند و یک شخصیت منطبق با فرهنگ مسلط جامعه و محیط های آموزشی، که علاوه بر برداشتن حجاب، برخی نام کوچکشان را هم تغییر می دهند، آرایش می کنند و قبل از رفتن به خانه آرایش را پاک کرده و حجاب می پوشند."