امنیت در عراق به سود ایران است!

محمد تاج‌دولتی

صحبت از جمهوری اسلامی ایران و موضوعات مربوط به سیاست این کشور در مناسبات بین المللی مدت هاست که نه فقط سوژه نخست بیشتر رسانه های دنیاست، بلکه بسیاری از مراکز آکادمیک و دانشگاهی و مطالعاتی در بیشتر کشورها نیز به وضعیت ایران در سیاست بین المللی توجه دارند و جلسات بحث و گفت و گوی بسیاری در این باره برگزار می‌کنند.

روز چهارشنبه ۹ می، در مرکز مطالعات بین المللی "مانک"، وابسته به دانشگاه تورنتو کنفرانسی برگزار شد با موضوع: "درک ایران امروز: تهدیدها، چالش ها و فرصت‌ها". در این کنفرانس که به ریاست خانم "باربارا فالک"، رئیس دپارتمان مطالعات دفاعی کالج نیروهای نظامی کانادا برگزار شد، خانم "دبورا کمبل" روزنامه نگار و نویسنده کانادایی، که پس از سفرهایی به ایران مقاله های متعددی در باره تغییر و تحولات جامعه امروز ایران منتشر کرده، و سه استاد ایرانی-کانادایی، دکتر " پی یر پهلوی"، استادیار و مسئول دپارتمان برنامه ریزی و عملیات نظامی کالج نیروهای نظامی کانادا، دکتر" محمد توکلی ترقی" رئیس دپارتمان تاریخ و تمدن خاورمیانه و استاد مطالعات تاریخی دانشگاه تورنتو و دکتر "هوشنگ حسن یاری" استاد و رئیس دپارتمان سیاست و اقتصاد کالج نظامی سلطنتی کانادا سخنرانی کردند.

دکتر هوشنگ حسن یاری در گفت و گویی با رادیو زمانه در باره موضوع سخنرانی اش گفت:

بحث من در باره سیاست خارجی ایران و چگونگی شکل گیری این سیاست در داخل ایران بود و تاثیراتی که این سیاست از منطقه خاورمیانه و از قدرت های جهانی کسب می کند. همچنین روند تصمیم گیری در سیاست خارجی ایران و اینکه به وسیله یک فرد اتخاذ نمی شود، بلکه مجموعه ای از افراد و گروه های مختلف در تصمیم گیری در مورد سیاست خارجی تاثیرگذار هستند و هر ایده ای که مبنی بر این باشد که صرفا یک نفر تصمیم گیرنده است، زیاد با واقعیت ایران همخوانی ندارد. بحث دیگر در مورد روابط ایران با کشورهای مختلف منطقه خاورمیانه بود و چگونگی این روابط و اینکه روابط ایران با این کشورها بعد از روی کار آمدن دولت آقای احمدی نژاد رو به سردی نهاده و در بعضی از موارد دیده شده که برخی از رهبران کشورهای عربی جرات پیدا کرده اند و یا اینکه موقعیت برایشان فراهم شده که به طور مشخص تری به سیاست خارجی ایران حمله کنند، که در گذشته دیده نمی شد. همینطور مسئله ای که این روزها مطرح است در برخی از کشورهای منطقه خاورمیانه، یعنی هلال شیعی که بوجود آمده به رهبری ایران که دربر گیرنده عراق و لبنان و سوریه و دیگران است. به نظر من بسیاری از این حرف هایی که زده می شود زائیده تخیلات رهبران کشورهای عربی است که متاسفانه بعضی از جهت گیری های سیاسی در داخل ایران در زمینه سیاست خارجی هم به چنین برداشت های منفی کمک می کند.

از طرف دیگر برنامه هسته‌ای ایران هم هست که ضمن اینکه ایران یک سری حقوق قانونی دارد و وظایفی هم در مقابل این حقوق بایستی انجام دهد. آنچه که آمریکایی‌ها بویژه در مورد برنامه نظامی ایران مطرح می‌کنند، به نظر من چنین چیزی در دستور کار ایران در این برهه زمانی وجود ندارد، که به این معنی نیست که هیچ کس در ایران بحث آنرا مطرح نمی کند. در ایران هستند کسانی که خواهان دست یابی به تسلیحات هسته‌ای هستند، اما به اعتقاد من سیاست کلی نظام جمهوری اسلامی نیست.

امنیت عراق خروج آمریکا را تسریع می کند

* در بخشی از سخنرانی خودتان اشاره کردید که امنیت در عراق مورد توجه ایران هم هست و هرچه بیشتر عراق امن باشد فرصت اینکه آمریکایی ها زودتر منطقه را ترک کنند وجود دارد. چرا؟


- امنیت عراق برای ایران مهم است به دلایل مختلف. یکی از نظر مذهبی، چون وقتی راه امن باشد، اماکن مقدس اسلامی شیعیان که در خاک عراق قرار دارد به سهولت بیشتری در دسترس زائران ایرانی قرار خواهد گرفت و در نتیجه از آنجا که تعداد زیادی از ایرانی ها ظاهرا خواهان دیدار از این اماکن هستند، با مشکلاتی که امروز مواجه هستند روبرو نخواهند بود. مشکلات عدیده دیگری هم وجود دارد. مثلا کسانی سعی می کنند از مرزهای ایران به طورغیرقانونی وارد خاک عراق شوند و به خاطر مین هایی که از زمان جنگ ایران و عراق باقی مانده کشته می شوند و یا اینکه وارد شهرهای مذهبی عراق می شوند و مورد حمله تروریست های که در عراق فعال هستند قرار می گیرند. این افراد لزوما هدف تروریست ها نیستند، اما از آنجا که عملیات تروریستی به هر تقدیر تر و خشک را با هم می سوزاند، آنها هم قربانی خواهند شد که بسیار مهم است. از طرف دیگر دیدیم که در طول 8 سال جنگ ایران و عراق ضایعات زیادی بر ایرانیان وارد شد، بنابراین ایران خواهان به قدرت رسیدن اشخاصی که همان مشکلات گذشته را برای ایران تکرار کنند نیست. به همین دلیل یک عراق امن تر و با ثبات تر از نظر سیاسی طبعا وضع دوران صدام حسین را بوجود نمی آورد. علاوه بر این چون رهبریت سیاسی در ایران بر این اعتقاد است که تا زمانی که آمریکایی ها در عراق هستند، امنیت در این کشور وجود نخواهد داشت، در نتیجه حضور نیروهای آمریکایی مسلما بر روند تصمیم گیری ایران تاثیر منفی می گذارد. از نظر ایرانی های که در قدرت هستند، وقتی عراق به امنیت برسد، خروج نیروهای آمریکایی را تسریع می کند و در نتیجه خطر بالقوه ای را که بعضی از رهبران ایران با حضور آمریکا در منطقه می بینند از بین خواهد برد. نکته دیگر تمایل ایران به ادامه رابطه ای است که بین ایرانی های در قدرت و رهبریت امروز عراق وجود دارد و بر می گردد به زمانی که این افراد در ایران تبعید بودند. به همه ِ این دلایل سود ایران در این است که عراق امن تر شود تا نیروهای خارجی از عراق خارج شوند.

روابط کردهای عراق و اسرائیل

* مسئله کردها در منطقه و روابطی که گفته می شود با اسرائیل دارند چقدر می تواند به ثبات و یا بی ثباتی عراق کمک کند؟


- مسئله کردها یکی از موضوعاتی است که همواره مد نظر رهبران سه کشور منطقه، سوریه و ترکیه و ایران بوده است و حتی در بدترین شرایط ِ زمان حضور صدام حسین و رژیم بعثی در عراق، که هیچیک از این سه کشور با عراق روابط مناسبی نداشتند، حاضر نبودند ببینند که شمال کرد نشین عراق از بقیه عراق جدا شود. بنابراین یک نوع اجماع در میان سه کشور وجود داشته که کردها می توانند خودمختاری محدودی داشته باشند ولی در قالب کشوری به نام عراق. چون اگر یک وقتی کردستان عراق از بقیه خاک این کشور جدا شود، قطعا مشکلاتی جدی برای کشورهای ایران، سوریه و ترکیه بوجود خواهد آورد زیرا هرکدام از این کشورها جمعیت کردی را در خود دارند. در مورد ایران در گذشته دیده ایم که روابط سختی میان کردهای ایران و ترکیه با دولت هایشان وجود داشته، بنابراین اگر اسرائیل وارد بازی کردها در عراق بشود میتواند مشکل آفرین باشد. علاوه بر این تضاد سیاست خارجی اسرائیل را هم نشان خواهد داد، چون از یک طرف اسرائیل کشوری است که با تنها کشور منطقه خاورمیانه، یعنی ترکیه، به نوعی تفاهم استرتژیک دارند و حضور اسرائیل در کردستان عراق می تواند به خواسته های جدایی طلبانه بعضی از کردها در عراق پر و بال دهد و در نتیجه مشکلاتی برای ترکیه وجود آورد.

این برنامه را اینجا گوش دهید