«کمک‌های آمریکا به دست حامیان تروریسم می‌رسد»

فرنگیس محبی

به دنبال پیشروی نیروهای طالبان به منطقه‌ا‌ی در یکصد کیلومتری اسلام‌آباد که هفته‌ی گذشته صورت گرفت، مقامات غربی و آمریکایی با نگرانی تحولات پاکستان و افزایش نفوذ روز‌افزون طالبان در این کشور را دنبال می‌کنند.

برای بررسی بیشتر تحولات پاکستان با دکتر علی‌رضا نوری‌زاده، نویسنده و روزنامه‌نگار در لندن گفت و گو کرده‌ام.

با توجه به هشدارهای مقامات آمریکایی از ناتوانی دولت پاکستان در مقابله با طالبان آیا دولت پاکستان بدون کمک خارجی قادر است که از پیشرفت و نفوذ روزافزون نیروهای طالبان جلوگیری کند؟

در درجه‌ی اول اعتقاد دارم بیش از آن‌که پاکستان در برابر خطر طالبان ضعیف باشد و ضعف دولت پاکستان باشد، بد عمل کردن ایالات متحده و نگاه غلط ایالات متحده یکی از عواملی است که حداقل طالبان پاکستان را در ماه‌های اخیر قدرتمندتر کرده است.

ایالات متحده چه در زمان آقای جورج بوش و چه در زمان آقای باراک اوباما پاکستان را به عنوان یک متحد بالقوه‌ی خودش همیشه در کنار داشته است‌. اما هرگز ایالات متحده به این مسأله توجه نکرده که بخشی از ارتش پاکستان و حداقل آن قسمتی که به عنوان سازمان اطلاعات نظامی پاکستان از آن یاد می‌شود، بخش فاسد و از یک سو حامی طالبان و از سوی دیگر بخشی از آن ژنرال‌های عالی‌رتبه در امر مواد مخدر و توزیع آن در منطقه و جهان نقش اساسی دارند.

هیچ کس نام حمید گل را بر زبان نمی‌آورد. سرلشکر حمید گل که سال‌ها ریاست اطلاعات نظامی پاکستان را بر عهده داشت کسی است که خالق طالبان است. در واقع حمید گل بود که از دل مدارسی که در وزیر‌ستان بود طالبان را خلق کرد.

ملاعمر، رهبر طالبان افغانستان از حمید گل به عنوان ارباب خود و فردی که به او دانش داده و او را هدایت کرده، یاد کرده است. هیچ‌گاه در اطلاعات و در مطالبی که آمریکاییان منتشر کردند، نامی از حمید گل نمی‌بینیم و نمی‌شنویم. یا ژنرال اصلان بیگ که روزگاری فرمانده‌ی ارتش پاکستان بود. اما هیچ‌کس نمی‌گوید امروز اصلان بیگ در منطقه‌ی وزیرستان چه می‌کند.

این است که متأسفانه به علت نوع تعامل و نگاهی که ایالات متحده نسبت به پاکستان داشته است، همیشه حضورش را در کنار آمریکا ضروری می‌دانسته، چنان از بعضی از اعمال این متحد چشم‌پوشی کرده که امروز می‌بینیم کسانی این مسئولیت را در پاکستان برعهده دارند که تا سه، چهار سال پیش از جانب پرویز مشرف که اعتقاد دارم یکی از پاک‌ترین رهبران و مسئولان پاکستان در ایام بعد از استقلال بوده، به عنوان افراد فاسد محاکمه می‌شدند و در زندان می‌افتادند.

ولی ایالات متحده با این اندیشه که باید در پاکستان دموکراسی برقرار باشد عملاً میدان را برای آقای ده درصد و آقای پنج درصد و آقای هفت درصد باز کردند. طبیعی است وقتی این افراد عهده‌دار مسئولیت در پاکستان باشند، کسانی مانند طالبان پاکستان نیز فرصت پیدا می‌کنند تا مردم محروم، آزرده و فقیر را به سوی خودشان بکشانند و جذب بکنند و برسیم به نقطه‌ای که امروز شاهد آن هستیم.

دکتر علی‌رضا نوری‌زاده، نویسنده و روزنامه‌نگار

آقای نوری‌زاده در حال حاضر ایالات متحده چه اقدامی می‌تواند انجام بدهد. چون با قول کمک‌های مالی زیادی هم که به پاکستان داده که ظاهراً قرار است آن کمک‌های مالی صرف مبارزه با تروریسم شود اما به نظر می‌آید که پاکستان پبشرفت زیادی در این زمینه نداشته است؟

باید ببینید این کمک‌ها به چه کسی تعلق می‌گیرد. زمانی که ایالات متحده کمک‌هایی را برای پاکستان مقرر می‌کند تصمیم می‌گیرد به پاکستان کمک بکند. ولی این کمک ها در اختیار مجموعه‌ی هیأت حاکمه‌ای قرار می‌گیرد که فغان مردم از دستشان به آسمان است که این‌ها افراد فاسد هستند.

بنابراین پولی که مالیات دهنده‌ی آمریکایی می‌دهد و دولت آمریکا هزینه می‌کند تا تروریسم را از خیابان‌های آمریکا پاک کند و در منطقه‌ی خاورمیانه گسترش پیدا نکند، به دست افرادی می‌رسد که عملاً تروریسم را حمایت می‌کنند.

چون به نوعی با آن‌ها در ارتباطند و مصالح مادی‌شان آن‌قدر بزرگ و زیاد است که به مصلحت آن‌هاست در پاکستان ناامنی باشد، جاده‌ای که در پاکستان مواد مخدر را به فراسوی دنیا می‌برد امن باشد و امنیت آن را ارتش پاکستان عهده‌دار باشد و آن کسانی که این مواد را می‌برند طبیعتاً افراد طالبان و القاعده باشند.

تجربه در پاکستان نشان داده که اگر دولت پاکستان باز هم سستی نشان بدهد، ارتش آن کشور تحمل نخواهد کرد و حکومت را در دست خواهد گرفت. آیا فکر می‌کنید در آن صورت آمریکا و کشورهای غربی چاره‌ای به جز حمایت از حکومت ارتشیان نخواهند داشت؟

اعتقاد دارم با توجه به این‌که وقتی بریتانیا شبهه قاره‌ی هند را تخلیه کرد و دموکراسی را به عنوان زمینه‌ای برای آینده‌ی این کشورها به جا گذاشت، دموکراسی در معنای حقیقی آن در هند ریشه دواند و پایدار شد. اما در پاکستان معنای ظاهری گرفت.

البته نهادهای مدنی در پاکستان برای نمونه موفق شدند که مسأله‌ی آقای چودری، رییس دیوان عالی را حل کنند و او را به مقام خودش بازگردانند. اما اگر مشکل مردم پاکستان فقط بازگشت آقای چودری به سر کارش بود، پرویز مشرف هم آماده بود که این کار را بکند.

چرا پرویز مشرفی که پرونده‌ی مالی‌اش پاک است باید کنار برود و آقای زرداری بیاید که قبل از این‌که به ریاست جمهوری انتخاب شود پرونده‌های گشاده‌ای در سوییس و بریتانیا داشت. همین‌طور در خود کشور سوییس به عنوان آقای ۱۰ درصد معروف بود.

متأسفانه بر این باورم به علت این‌که دموکراسی در پاکستان آن جور که باید و شاید معنا و مفهوم پیدا نکرده، هنوز پاکستان با این وضع آشفته‌اش نیازمند یک حکومت نظامی دیگر است و این گفته بسیار دردناک است که انسان این نکته را بگوید.

یک حکومت نظامی دیگر در پاکستان باید بیاید تا این کشور بتواند به دموکراسی برسد. زمانی محمد علی جناح، قائد اعظم تلاش کرد که از هندوستان جدا شود. مهاتما گاندی، آن مرد فرزانه بزرگ به او گفت که از هند جدا نشو و ریاست جمهوری هندوستان را داشته باش.

او گفت من برآنم که رییس جمهوری کشور پاکان باشم. و هندی‌ها را نجس خواند. امروز جایگاه هند را در جهان ببینید و جایگاه پاکستان را که قائد اعظمش به نصیحت گاندی گوش نداد.

با در نظر گرفتن این مسأله که به هر حال پاکستان تسلیحات اتمی در اختیار دارد و این خطر وجود دارد که این تسلیحات به دست عوامل تندرو بیفتد، آیا در صورت شکست دولت پاکستان و عدم تمایل ارتش به دخالت، آمریکا و متحدانش آمادگی این را دارند که برای حفظ این مسأله که این تسلیحات به دست تندروها و طالبان نیفتد دست به دخالت مستقیم بزنند؟

به‌هیچ‌وجه. در این زمینه می‌توانم با قاطعیت بگویم اولاً به هیچ روی امکان ندارد که پایگاه‌های اتمی و تجهیزات اتمی پاکستان از دست سازمان یا موسسه‌ی نظامی آن کشور خارج شود. برای این‌که در آن‌جا در عین حال که نظامیان هستند کسانی به عنوان ناظران بین‌الملی حضور دارند که بعضاً از بریتانیا و ایالت متحده هستند.

تصورم این است که هرگز ایالت متحده اجازه نخواهد داد مثلاً خدای ناکرده تأسیسات اتمی پاکستان یا بمب‌های هسته‌ای پاکستان که گفته می‌شود بالغ بر ۲۰۰ بمب هسته‌ای و موشک‌های قادر به حمل سلاح هسته‌ای است به دست طالبان یا تندروها بیافتد.

بنابراین می‌خواهم به این‌جا برسم که حتا اگر به قیمت نابود کردن کیان پاکستان منجر شود آمریکا و جامعه‌ی جهانی اجازه نخواهد داد بمب‌های هسته‌ای پاکستان به دست کسانی بیافتد که آرزوی آن‌ها نابود کردن جهان است.