صفایی فراهانی: روابط ایران و اسراییل تلطیف نشده است

فرنگیس محبی

تأکید مجدد اسفندیار رحیم‌مشایی، معاون رییس جمهوری اسلامی ایران درباره‌ی سخنانش پیرامون دوستی ملت‌های آمریکا و اسراییل با ایران و معنای این سخنان در شرایط کنونی مورد بحث برخی محافل و رسانه‌ها است.

در این باره با محسن صفایی فراهانی، عضو شورای مرکزی و رییس هیأت اجرایی حزب مشارکت گفت و ‌گو کردم , ابتدا این مسأله را با وی در میان گذاشتم که با توجه به نزدیکی سیاسی آقای رحیم‌مشایی با رییس‌جمهور، آیا این سخنان دارای هدفی سیاسی با مضمون تعدیل مواضع آقای احمدی‌نژاد است؟

محسن صفایی فراهانی، عضو شورای مرکزی حزب مشارکت (عکس: ایسنا)

الان دیگر آن حرف‌ها اثر خودش را گذاشته و دیگر به نظر من نمی‌شود آن‌ها را پاک کرد. کسی باید اظهار نظر ‌کند که مرجع آن کار باشد؛ مثلاً شورای امنیت ملی اظهار نظر کند یا وزیر امور خارجه یک بحثی را مطرح کند. اظهار نظر یک مقامی که هیچ ارتباطی به سیاست خارجی ایران ندارد، بعید می‌دانم که بتواند تعدیلی در این روند بگذارد.

من فکر می‌کنم این بحث ریشه‌دارتر از این است که با یک کلام بشود مسائل بین‌المللی را حل و فصل کرد. اگر این طوری باشد که هم آمریکایی‌ها ۱۰ بار با روش‌های مختلف اعلام کردند که آماده مذاکره هستند. هم موقعی که دولت نهم آمده اعلام کرده که آماده مذاکره است؛ ولی شما می‌بینید که هیچ اتفاق ویژه‌ای نمی‌افتد. دلیل آن هم این است که مسائل سیاسی به حرف‌های ظاهری برنمی‌گردد.

سیاست یک سری فرآیند دارد که آن فرآیندها بایستی طی شود. آن بحث ظاهری فقط به خاطر بحث رسانه‌ای است؛ وگرنه فرآیند پشت آن، اگر طی نشود مسأله‌ رسانه‌ای آن خیلی کارگشا نخواهد بود.

قبل از این دو سه سال، اصلاً هرگونه صحبت کردن با آمریکایی‌ها یک جرم بزرگ بود؛ ولی الان جرم نیست. این طوری نیست که مثلا یکی بیاید پشت یک تریبونی و یک اتفاقی در دنیا بیفتد. یعنی وقتی کسی جایی (کشور یا ملتی) را تهدید می‌کند، بار منفی‌اش را به‌وجود می‌آورد. ولی بار مثبت آن، به خصوص وقتی روابط تیره می‌شود، تا شرایط کشور همه‌ی زمینه‌های مناسب را به‌وجود نیاورند، با بیانات رسانه‌ای آن اطمینان حاصل نمی‌شود که آن فضا مثبت شود.

حالا اگر ما این طور به مسأله نگاه کنیم که سیاست دولت ایران همیشه این بوده که اسراییل را به عنوان یک کشور به رسمیت نمی‌شناسد و حتی ورزشکاران کاروان ایران در المپیک هم باید از این سیاست پیروی کنند و از رویارویی تک‌نفره با ورزشکاران اسراییلی خودداری کنند. فکر نمی‌کنید که این صحبت‌های آقای رحیم‌مشایی که بر دوست داشتن مردم کشور اسراییل تأکید دارد، حاوی پیامی از دولت در تغییر روش‌ خود در قبال اسراییل باشد؟

بعید می‌دانم. موضع رسمی ایران که بارها اعلام شده است. آن‌ها نسبت به اسراییل یک بحث روشن می‌کنند و با توجه به جمیع مسائلی که در خاورمیانه دارد می‌گذرد، چه در لبنان چه در فلسطین اشغالی یا اسم آن را بگذاریم اسراییل یا هر اسم دیگری.

به نظر من ریشه‌های آن عمیق‌تر از این است که با یک بحث بخواهد فضا را تلطیف بکند و به حالت مثلاً مدارا کردن برگردد.

این بحث، مثل همان بحثی می‌ماند که اگر خاطرتان باشد در دوره‌ی ریاست جمهوری آقای خاتمی که ایشان فرمودند ما با ملت آمریکا مشکلی نداریم و رابطه‌ی فرهنگی‌مان را هم داریم، ولی به معنی این نیست که منازعه‌ی ایران و آمریکا تغییر پیدا کرده و این به این معنی نیست که طرفین پشت میز مذاکره نشسته‌اند یا با همدیگر دیالوگ برقرار کرده‌اند.

می‌دانید که در تلطیف روابط سیاسی نتوانست اثرگذار باشد. چرا؟ برای این‌که بقیه‌ی زیرساخت‌هایی که برای بهتر شدن روابط دو کشور لازم است، فقط به این نوع دیالوگ‌ها برنمی‌گردد.

کما این‌که شما الان نگاه کنید، مثلاً روابط ایران و مصر یا مثلاً رییس شورای امنیت ملی قبلی ایران به مصر رفت و یک هفته ماند، مقامات دیگر ایران، وزیر خارجه ایران و خیلی از کسان به مصر رفتند و آمدند، ولی هنوز هم روابط ایران و مصر تیره است و روابط برقرار نشده است.

فکر نمی‌کنید با توجه به این‌که برای اولین بار بعد از ۳۰ سال قرار است دفتر حفاظت منافع آمریکا در ایران باز شود و با توجه به این مسأله که سوریه هم شواهدی وجود دارد که می‌خواهد سیاست خود را در قبال روابط خود با اسراییل تغییر بدهد و دولت ایران هم فکر می‌کند که باید از آن انزوای خودش در صحنه‌های بین‌المللی جلوگیری کند و به همین دلیل یک قدم‌هایی را در این راه، حداقل در ظاهر می‌خواهد بردارد؟

اگر چنین اتفاقی بیفتد که به نظر من ایرادی ندارد. یعنی من فکر می‌کنم که ایران با آمریکا حتما باید بنشیند بر اساس منافع ملی دو طرف صحبت کند و رفع سوء ‌تفاهم کند و ارتباط سیاسی برقرار کنند.

به هر حال ما باید بپذیریم ایران یک کشوری است در منطقه که برای خودش توانایی‌هایی دارد، آمریکا هم شاید بتوانیم بگوییم بزرگ‌ترین کشور سیاسی نظامی اقتصادی دنیا است در حال حاضر که واقعیت موجودی است که نمی‌شود منکر آن شد.

با توجه به جمیع جهات در این‌که طرفین باید بر اساس منافع ملی واقعی و حفظ حقوق هر کدام از کشورها باید با همدیگر بحث‌های‌شان را بکنند.

در مورد خاورمیانه هم، ملت‌های خاورمیانه از همه بالغ‌تر هستند و احتیاج به قیم ندارند. یعنی آن‌ها بهتر از هر کسی می‌توانند راجع به خودشان نظر بدهند و تصمیم بگیرند. حالا دولت ایران هم اگر نظری داشته باشد، معنی ان این نیست که بتواند در امور داخلی آن کشورها دخالت کند.