«دلیلی برای محرومیتم از مسابقات داخل وجود ندارد»

فرنگیس محبی

در مجله ورزشی این هفته با زهره وطن‌خواه، راننده زن مسابقات اتومبیل‌رانی که اخیراً در مسابقات اروپایی هم شرکت داشته، گفت و گو کردم. زهره وطن‌خواه، مهندس الکترونیک ۳۱ ساله، از هفت سال پیش با شرکت در یک مسابقه رالی در شمال ایران فعالیت خود در رشته اتومبیل‌رانی را آغاز کرد.

او اخیراً هم در مسابقات قهرمانی رالی اروپا در ترکیه رانندگی کرد. اما گفته می‌شود از رانندگی در مسابقات داخل ایران محروم شده. در گفت و گویی با زهره وطن خواه ابتدا علت این محرومیت را پرسیدم؟

هنوز این محرومیت به من ابلاغ نشده،‌ نه بصورت کتبی ابلاغ شده و نه چیزی به من گفتند. فقط قبل از این‌که من برای مسابقات رالی قهرمانی اروپا به ترکیه ‌بروم، به من گفتند که اگر شما بروید از مسابقات داخلی محروم می‌شوید.

دلیلش را پرسیدم گفتند چون ما به شما (جواز) License ندادیم که شما شرکت کنید شما مجبورید با جواز یک کشور دیگر شرکت کنید و وقتی که جواز یک کشور دیگر را دارا هستید، ما نمی‌توانیم اجازه بدهیم در مسابقات داخلی شرکت کنید.

اصلاً برای من این مساله اهمیتی نداشت. من پیگیر این شدم که جوازم را دریافت کنم و مسوولین فدراسیون اتومبیل‌رانی ترکیه کاملاً با من و نقشه‌خوانم خانم فاطمه احمدی همکاری کردند، دو تا لایسنس (جواز) در اختیارمان گذاشتند که ما توانستیم با آن در مسابقات قهرمانی اروپا شرکت کنیم.

وقتی آمدم ایران، اصلا فدراسیون هیچ چیزی مبنی بر این‌که محروم هستم، هنوز به‌صورت کتبی به من ابلاغ نکرده. اگر به احتمال یک درصد، محرومیت من را قطعی و به‌صورت کتبی به من ابلاغ کنند، من می‌توانم به فدراسیون جهانی اتومبیل‌رانی شکایت کنم و آن‌ها را در جریان این امر قرار بدهم و بر طبق قوانین خودشان ایران نمی‌تواند من را محروم کند.

اگر ایران من را محروم کند کل شرکت‌کننده‌های ایرانی را به مدت یک سال از مسابقات بین المللی محروم می‌کنند. البته تاکید می‌کنم هنوز حکم محرومیت به من ابلاغ نشده است.

پس شما در هرصورت در این مسابقات شرکت کردید.

بله، من در مسابقات قهرمانی اروپا شرکت کردم و دو هفته پیش هم برای اولین بار در تاریخ اتومبیل‌رانی ایران با خانم فاطمه احمدی درمسابقاتWRC WORLD ‌ (مسابقات رالی قهرمانی جهان) که یک بخشی از آن در شهر آنتالیا بود، با لایسنس (جواز) ترکیه ولی با پرچم ایران شرکت کردیم.

زهره وطن‌خواه، زن اتومبیل‌ران ایرانی/ عکس‌ها از سایت شخصی وطن‌خواه

چه علتی داشت که این لایسنس (جواز) را خود فدراسیون اتومبیل‌رانی ایران به شما نمی‌دادند؟

هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای به من نگفتند. گفتند شما باید قهرمانی سال داشته باشید. گفتم قهرمانی سال ندارم الان من پنجم سال شدم و تنها خانمی بودم که در سه قسمت رالی حرفه‌ای با آقایان رقابت می‌کردم و در انتهای سال من توانستم پنجم بشوم. ولی خب، اولین دختر بودم. آنها گفتند تو باید اول می‌شدی. گفتم اوکی من اول نشدم، ولی یک آقای دیگری هم که آمده بودند، ایشان هم مقام قهرمانی نداشتند ولی به آن آقا لایسنس دادند و هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای برای این‌که به من لایسنس ندهند، نداشتند.

منتها آن‌ها گفتند الان سازمان تربیت بدنی برنامه‌ای برای اعزام برون مرزی بانوان به مسابقات اتومبیلرانی ندارد که من گفتم من اصلاً نمی‌خواهم فدراسیون و سازمان تربیت بدنی حتی یک ریالی به من پول بدهند.

من خودم اسپانسر دارم و شرکت اریکه پویان ایرانیان، اسپانسرم است و می‌توانم در مسابقات با هزینه آن‌ها شرکت کنم و هیچ دلیلی ندارد که آن‌ها به من اجازه بدهند یا ندهند. چون نمی‌خواهم پولی بدهند. من فکر کنم اینجا دیگر همان بحث جنسیت ما مطرح بود...

بله، همین را می‌خواستم از شما سوال کنم چون همین‌طور خانم لاله صدیق هم محروم شد.

درست است، ولی لاله قضیه‌اش با من فرق داشت. لاله متاسفانه در مسابقات تقلب کرده بود، حالا یا خواسته یا ناخواسته. من خیلی از این بابت ناراحتم. چون یک دختری است که خیلی خوب می‌راند و خیلی ناراحت شدم وقتی شنیدم.

ولی خب، وضعیت من با او فرق داشت. در مورد او بحث فنی ماشینی بود که حالا صلاح دیدند یا تشخیص دادند که می‌خواسته تقلب کند یا تقلب کرده یا هر چیزی. مثلاً ماشین با حجم سی‌سی بالاتر را می‌خواسته به‌جای ماشین خودش بیاورد یا اصلاً مکانیک‌هایش قرار بوده این کار را بکنند.

ولی برای شخص من اصلاً چنین چیزی مطرح نبود. من که روابط خیلی خوب و منطقی با فدراسیون کشورم داشتم و وقتی که خواستم بروم به این مسابقات، به یک‌باره با این بن‌بست مواجه شدم.

این خیلی برای من عجیب بود که چرا باید منی که همیشه روابطم با فدراسیونم خوب بوده، همیشه مطیع بودم، چنین مشکلی سر راه من قرار بگیرد. حالا خوشبختانه یا متاسفانه من کار خودم را کردم.

چون از قوانین فدراسیون جهانی اتومبیل‌رانی آگاهی داشتم، در این مسابقات با لایسنس ترکیه شرکت کردم و هیچ منعی هم ندارد. الان من و خانم احمدی دو تا مدرک لایسنس اینترنشنال ب (جواز بین‌اللمللی) برای رالی داریم که با این لایسنس‌ها می‌توانیم در همه مسابقات رالی قهرمانی اروپا و دنیا شرکت کنیم. کما اینکه این کار را هم کردیم.

ولی تا حالا هیچ ایرانی در تاریخ اتومبیلرانی ایران در مسابقات جهانی، چه آقا چه خانم، هیچ‌وقت شرکت نکرده و این افتخار نصیب ما شد که ما اولین دخترانی باشیم که در این مسابقات شرکت می‌کنیم.

درست است که ایران به ما لایسنس نداد، ولی چون ملیت من ایرانی است و من پاسپورت ایرانی دارم، در این مسابقات با پرچم ایران شرکت کردم و بین پرچم بیست کشوری که در این مسابقات به اهتزاز درآمد، پرچم ایران هم به خاطر حضور من و فاطمه احمدی آن‌جا برافراشته شد و این خیلی برای من خوب بود.

من قبلاً که با لاله صدیق هم صحبت می‌کردم او از مشکلاتی می‌گفت که در شروع کار برای اتومبیل‌رانی با آن روبرو بود، مثل برخورد تبعیض‌آمیز مسوولان فدراسیون با اتومبیل‌رانان. ولی به نظر می‌رسد که بعد از این مدت، هنوز هم برخورد فدراسیون نسبت به زنان متفاوت است.

دقیقاً، همیشه همین‌طوری بوده. فکر می‌کنم که الان با توجه به این‌که تعداد خانم‌های که در رالی حاضر می‌شوند سه تا راننده و سه تا نقشه‌خوان هست، می‌توانند خیلی بهتر روی ما سرمایه‌گذاری کنند و اصلاً می‌توانند از طریق گرفتن اسپانسر هم خوشدان نفع ببرند و هم به ما سود برسانند.

ولی متاسفانه این کار انجام نمی‌شود. و به آقایان بهای بیشتری داده می‌شود. الان مثلاً کمپانی‌هایی که در مسابقات رالی ایران اسپانسر هستند مثل شرکت ایران خودرو، سایپا، گروه بهمن یا پروتون، چندتا کمپانی سازنده خودرو هستند در داخل کشور که هیچ کدام‌شان خانم‌ها را ساپورت ‌نمی‌کنند، یعنی اسپانسر خانم‌ها نیستند. همه فقط اسپانسر آقایان هستند.

اگر فدراسیون بیاید نامه‌ای به این کمپانی‌ها بدهد مبنی بر این‌که اگر اسپانسر ده نفر از آقایان هستید و به ده تا آقا، ماشین می‌دهید، مجبورید از یک نفر خانم اوتومبیل‌ران هم حمایت کنید؛ هیچ اشکالی هم ندارد. ولی متاسفانه فدراسیون این کار را برای ما نمی‌کند. این است که الان تعداد ‌خانم روز به روز دارد کم و کمتر می‌شود.

حالا یک مقدار از خودتان سوال کنم زهره جان، شما هفت هشت سالی است که در مسابقات اتومبیل‌رانی شرکت دارید. چطور شد که علاقمند به این رشته ورزشی شدید و کلاً از کی تمرینات‌تان را شروع کردید؟

من از بچگی آن‌قدر عاشق اتومبیل‌رانی و راندن بودم که نمی‌دانستم اصلاً مسابقات برای بانوان هم هست یا نیست. بیشتر می‌رفتم ورزش پاراگلایدر، سوارکاری و تیراندازی و یک‌جور می‌خواستم هیجانات خودم را تخلیه کنم.

تقریباً هفت هشت سال پیش بود که از طریق یکی از دوستانم مطلع شدم که فدراسیون ایران دارد عضویت خانم‌ها را هم قبول می‌کند. من هم سریع عضو فدراسیون اتومبیل‌رانی شدم و از آن سال در تمامی مسابقات شرکت کردم. مسابقات رالی، ریس و کارتینگو.

در ایران هم در بین آقایان و هم خانم‌ها، شاید یکی از اولین نفراتی باشم که که در هر سه رشته فعالیت می‌کنم. من مدرک مربی‌گری کارتینگ دارم. از شش مسابقه سرعتی که مسابقه دادم، در پنج مسابقه اول شدم و در یک مسابقه، دوم شدم. ولی تخصص و زمینه فعالیت من بیشتر در مسابقات اتومبیل‌رانی در قسمت رالی است که با خانم فاطمه احمدی چندین سال است در همه مسابقات حضور داریم.

به چه مقام‌هایی دست یافته‌اید؟

من در این چند سال دو سال قهرمان سال بودم. از حدود ۶۰ تا مسابقه رالی که شرکت کردم، تقریباً در ۵۰ تا مسابقه، روی سکو ‌رفتم و مقام اول تا سوم را داشتم. در مسابقات ریس که خدمت‌تان عرض کردم پنج مقام اولی و یک مقام دومی داشتم.

در مسابقات کارتینگ هم که دو سال مسابقه ‌دادم، مقام سوم کشوری را داشتم که از همه مقام‌هایم برای من مهم‌تر است. در مسابقات برون مرزی هم من در یک مسابقه در پیست شهر دوبی که در کلاس آزاد برگزار شد، به مقام چهارم دست پیدا کردم. تنها راننده زنی بودم که از ایران و خاورمیانه شرکت داشتم و بقیه آقایان از کشورهای مختلف بودند.

در دو مسابقه رالی هم شرکت کردم که یکی مسابقات رالی قهرمانی اروپا بود که در آوریل ۲۰۰۸ در کشور ترکیه برگزار شد و با خانم فاطمه احمدی مقام سوم لیدیز کاپ و چهارم در کلاس A6 را کسب کردیم.

در مسابقات رالی جهانی هم که در ژوئن ۲۰۰۸ و باز هم در ترکیه و در شهر آنتالیا و کمر بود، ما توانستیم در کلاس E7 ‌چهارم بشویم و توانستیم از خط پایان عبور کنیم. چون در این مسابقاتU هشتاد ماشین حاضر بودند که فقط ۳۸ ماشین از خط پایان عبور کردند که ما جزو یکی از آن ۳۸ تا بودیم.

حضورم در آن مسابقات برایم بسیار جالب بود. چون من همیشه رویایم این بوده که قهرمان رالی دنیا را ببینم. در این مسابقات با سباستین لو، قهرمان فرانسوی مسابقات دیدار کردم، و ایشان من را دعوت کرد با خانمش و بچه‌اش؛ عکس یادگاری گرفتم که خیلی برایم جالب بود.

خیلی هم برای راننده‌های آن طرف جالب بود که دو تا دختر ایرانی با روسری در مسابقات شرکت می‌کنند. همه از ما می‌پرسیدند که روسری‌های شما‌... ضد حریق است؟ خیلی سوال‌های بامزه هم از ما می‌پرسیدند. این است که شاید با شرکت در مسابقات جهانی به یکی از آرزوهایم دست پیدا کردم.

در مسابقات ایران که قهرمان شده بودید و روی سکو ایستاده بودید، عکس‌العمل اتومبیل‌رانان مرد چطور بود؟

بعضی از آن‌ها همیشه از آن اول واقعاً یار و یاور ما بودند و خیلی دوست داشتند پیشرفت ما را ببینند. ولی بعضی از آن‌ها متاسفانه اصلاً نمی توانستند ببینند که یک خانمی بالاتر از خودشان روی سکو قرار می‌گیرد.

آن زمان‌هایی که ما از آن‌ها پایین‌تر بودیم، مثلاً یکی اول بود ما دوم؛ آن موقع طرفدارهای آن آقا، خیلی خوشحال بودند که مثلاً آن آقا، ما را شکست داده بود‌. ولی زمانی که ما اول بودیم و آقایان در سکوهای پایین‌تری از ما بودند، خیلی به بعضی از آقایان خیلی فشار وارد می‌شد که چرا این خانم توانسته از ما جلو بزند.

زهره جان، شما با رالی جنگلی شروع کردید که استقامت زیادی می‌طلبد. چطور خودت را از لحاظ بدنی آماده نگه می‌داری؟

رالی جنگل که الان گفتید من را یاد هفت سال پیش انداختید. باور کنید که در آن رالی ما پنج بار پنچر شدیم. خیلی وضعیت جاده‌ها ناجور بود و فکر می‌کنم لاستیک‌های خوب و مناسبی برای آن رالی نبود. ما همه‌ش مجبور بودیم بایستیم، پنچری ماشین را بگیریم.

این است که من همیشه بدنم را آماده نگه می‌دارم. برای این‌که خیلی استقامت بالایی می‌خواهد، یعنی بدن آدم واقعاً باید آماده باشد. مخصوصاً بازوها و پشت ساق پا باید خیلی آماده باشد. من با ورزش شنا، پیاده‌روی و با زدن وزنه، می‌توانم خودم را به آن آمادگی برسانم.

با این تبعیض‌هایی که در فدراسیون برای زنان قائل می‌شوند، هیچ امیدی دارید که زنان ایرانی اتومبیل‌ران پیشرفت بیشتری بکنند‌؟

من خیلی امیدوارم. خانم عابدینی که الان نایب رییس فدراسیون در بخش بانوان هست بتواند هر کاری از دستشان برمی‌آید انجام بدهد، الحق و‌الانصاف که تا حالا کم نگذاشتند.

ولی امیدوارم یک کمی هم دید آقایانی که در راس این کار هستند، به این رشته مثبت‌تر و بهتر بشود و بدانند پیشرفت خانم‌ها‌، پوئن مثبتی برای فدراسیون ایران است. چون وقتی خانم‌ها پیشرفت کنند یعنی در حقیقت آن‌ها باعث پیشرفت شدند و خودشان را با این کار بالا می‌برند.

بله، دور از دسترس نیست. اگر فقط کمی همکاری و هم‌فکری باشد، حتماً این کار انجام می‌شود و امیدوارم یک روزی برسد که شاهد حضور پررنگ زنان ایرانی در رقابت‌های جهانی باشیم.

Farangis Mohebbi

Interview, Zohre Vatankhah

Iranian Racing Driver