سیاه، رنگ محبوبِ بهترین طراح لباس

آزاده اسدی

از او به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و خلاق‌ترین طراحان لباس قرن بیستم و "پادشاه مد" نام می‌برند، در حالی‌که خودش بارها گفته بود کوررنگی دارد. کسی‌که به خاطر کنار هم گذاشتن رنگ‌ها معجره می‌کرد، اما رنگ مورد علاقه‌اش «سیاه» بود.

او نخستین کسی بود که از مدل‌های سیاه‌پوست، به خاطر هیکل زیبای‌شان و زنان ژاپنی به خاطر اندام ظریف‌شان استفاده کرد و راهی را برای بسیاری از طراحان لباس باز کرد.

خاکستر جسد سن لوران(Yves Saint Laurent) طبق وصیتش به خانه‌ای در مراکش که متعلق به او و شریک زندگی و کارش پیر برگ است، منتقل خواهد شد.

او که در جوانی یعنی در سن ۲۱ سالگی طراح اصلی ‌شرکت طراحی لباس مزون یا «خانه دیور» شد، توانست با طرح‌های ساده و شناخت‌اش از رنگ‌ها چهره‌ صنعت پوشاک را متحول کند. همین سال‌ها بود که لباس عروسی فرح پهلوی را طراحی کرد.

لوران، تا زمان مرگ دیور طراح اصلی او بود و بعد سراغ کار خودش رفت و «خانه ایو سن لوران» را در پاریس راه انداخت. او توانست در سال ۱۹۸۱ جایزه‌ انجمن طراحان مد آمریکا را بگیرد.

ایو سن لوران، بعد از نمایش آخرین haute couture «اوت‌کوتور» خود در سال 2002 در مرکز ژرژ پمپیدو پاریس خداحافظی‌ کرد

‌سن لوران در سال ۱۹۸۲ بیستمین سال فعالیت خودش را در پاریس جشن گرفت و در سال ۸۳ مجله‌ «ووگ» نخستین نمایش بازنگری کارهای گذشته از یک طراح زنده‌ مد را به نام «۲۵ سال طراحی ایو سن لوران» در "موزه‌ هنر متروپولیتن نیویورک" به نمایش گذاشت.

او در بخشی از طراحی لباس تبحر داشت که کار هر کسی نیست؛ haute couture یا به زبان فرانسه «اوتکوتیغ» روش و سطحی در طراحی است و در لباس‌هایی به‌کار می‌رود که ‌‌‌کیفیت بالا و پیچیده و بسیار خاصی دارند و جزو البسه فاخر و سلطنتی محسوب می شوند .

استفاده از هنرهای دستی و طرح‌های قومی و ملی روی لباس بخشی از این روش دوخت و طراحی است‌. سن لوران، یکی از برجسته‌ترین طراحانی بود که در haute couture یا «اوت‌کوتور» شناخته شده بود اما شش سال قبل، یعنی سال ۲۰۰۲ این بخش را کنار گذاشت: «این بخش و شکل از طراحی، مخصوص اشراف است و مشتریان بسیار نادری داشت و دوختش بسیار گران‌قیمت بود.»

این را دوست و همکار ایرانی ایو سن لوران می‌گوید که در پاریس طراح مد و لباس است.
کیوان خسروانی ادامه می‌دهد: «از سال‌های ۹۰ فقط کسانی که درآمدهای نامشروع عجیب داشتند، مثل مافیای روس‌ها و پرنسس‌های کشورهای خلیج فارس می‌توانستند این نوع لباس‌های سنگین و خاص را بخرند و مشتری‌های اروپایی در این حد پول نداشتند تا از این نوع لباس‌ها استفاده بکنند.»

‌ایو سن لوران در کنار بسیاری از جوایز مختلفی که به دست آورد، جایزه‌ شوالیه‌ لژیون را از فرانسوا میتران، رییس جمهور فرانسه و همین‌طور جایزه‌ اسکار مد را به خاطر بهترین طراحی لباس دریافت کرده بود.

‌او یکی از موفق‌ترین طراحانی بود که در بخش طراحی لباس زنان در دنیای مد اهمیت زیادی داشت. بخشی از این اهمیت به طراحی کت‌وشلوار زنانه (اسموکینگ یا تاکسیودو) و لباس‌هایی که به زنان برای فعالیت اجتماعی قدرت و اعتماد به نفس می‌داد.

‌خسروانی که در کنار طراحی لباس، معمار معروفی در فرانسه و ایران است و لباس‌های رسمی فرح پهلوی را برای سفرهای رسمی‌اش طراحی کرده، می‌گوید: «‌نخستین کسی که زن را به آزادگی خودش رساند "کوکو شانل" بود که موی مدل‌ها را کوتاه و دامن‌ها را کوتاه‌تر از قبل طراحی کرد.

ولی ایو سن لوران به زن یک قدرتی علاوه بر آزادی که شانل داده بود، ارایه کرد که "اسموکینگ" معروف سیاه‌اش است. این کت وشلوارها به خاطر برش خاص شلوارهایی که برای زن‌ها اجرا ‌کرد، فوق‌العاده با برش شلوار مردان فرق داشت.»

اسموکینگ یا کت و شلوار زنانه طرح معروف سن لوران

با این حال سن لوران کت‌وشلوارهایی را برای کلکسیون‌هایش طراحی می‌کرد که در اختیار همه قرار نمی‌گرفت. اما معروف است که موفق شده با طراحی ساده، مد را مردمی‌تر کند و لباس‌هایی را بیافریند که مردم معمولی غیر از طبقه‌ ثروتمند، از آن‌ها استفاده کنند.

اما خسروانی معتقد است ظرافت کار سن لوران، طرز دوخت و اجرای کارهایش در طراحی لباس‌ نمی‌توانست برای مردم عادی ارایه شود: «تمام طراحان به نوعی، پوشاک مردم اروپا را تحت تاثیر خودشان قرار می‌دادند. ممکن بود لباس یا طرحی ‌امضای سن لوران ‌را نداشته باشد، ولی مردم عادی هم ازآن استفاده کنند.»

این طراح لباس ایرانی، با اشاره به شیک‌پوشی زنان فرانسوی می‌گوید: «زنان شهر "بوردو" بسیار شیک‌ و برازنده می‌پوشیدند و بعد از آن‌ها زنان پاریسی می‌توانستند از این نوع طرح‌ها استفاده بکنند و مردم عادی هم از الهام گرفتن از لباس‌های او بهره‌مند بودند، تا از اصل لباس‌های او.»

پس از جنبش ماه مه سال‌‌ ۶۸ که ‌یک انقلاب اجتماعی در دنیا به‌وجود آمد، درآمد مردم بیشتر شده بود و بیشتر طراحان به موازات کار طراحان معروف که کارشان در «اوت‌کوتور» ‌فوق‌العاده گران بود، طراحی‌های ارزان‌تری را ارایه کردند که در سال‌های اخیر به صورت «زارا» نمود پیدا کرد؛ بیشتر طراحان اسپانیایی و چینی موفق شدند برای مردم عادی طراحی کنند که با قیمت مناسب به بازار بیاید: «ولی باز هم طرح‌های ساده‌ای که امضا و اسم سن لوران یا بقیه‌ طراحان بزرگ را داشت، از سطح درآمد مردم بالاتر بود.»

سن لوران چندبار گفته بود که بیشتر از بدن زن‌ها‌ الهام می‌گیرد اما این کاری است که اغلب طراحان انجام می‌دهند.
خسروانی می‌گوید: «سن لوران در کلکسیون‌هایش برای اولین‌بار از مانکن‌های ژاپنی استفاده کرد که قدهای خیلی کوتاهی داشتند و مثل زنان نقاشی‌های مینیاتور بودند، در حالی‌که پیش از او همیشه مانکن‌ها را از میان زن‌های قدبلند انتخاب می‌کردند. کار دومش این بود که از زنان سیاهپوست استفاده کرد که ‌بدن فوق‌العاده زیبایی دارند.»

چند مدل از طرح و لباس‌های سن لوران

او می‌گوید: «بدن زیبای زنی که ‌در هنر یونان، مثلاً در مجسمه ونوس می‌بینیم، باسن نسبتاً پهن دارد و پستان‌های‌ پر، این برای کار طراحان کمی مشکل به‌وجود می‌آورد. مانکن‌هایی که سینه‌های بزرگ دارند، زیاد مورد استفاده‌ طراحان نیستند، برای این‌که خودش یک مشکل می‌شود. با این همه زیبایی زن، جای خودش را دارد و تمام طراحان از این زیبایی استفاده می‌کنند و در طراحی لباس الهام می‌گیرند.»

کیوان خسروانی در مورد تمایز کار سن‌لوران با بقیه طراحان مثل ژیوانژی می‌گوید: «لباس‌هایش در نهایت سادگی و زیبایی قابل پوشش بوده است. در صورتی که الان در مزون دیور، همان جایی که سن لوران تا سال ۶۱ کار می‌کرد، کارهای فوق‌العاده زیبایی طراحی و اجرا می‌شود ولی فقط برای کلکسیون است و حالت ‌لباس‌های کارناوال ونیز را دارد؛ فوق‌العاده زیبا و فاخر است، ولی قابل پوشیدن نیست.»

به گفته این طراح لباس، این نوع لباس‌های فاخر و سنگین، ‌بیشتر برای ویترین و یک‌سری نمایش‌هایی است که موزون‌هایی مثل دیور می‌گذارند تا در قبال آن‌ها بتوانند کیف، عطر، کفش و بقیه‌‌ لوازم زنانه را ‌درست کرده و بفروشند.

خسروانی می‌گوید: «باید بدانیم که دنیا در یک دگرگونی سیاسی، اجتماعی و هنری قرار دارد. در دنیا ثروت‌هایی هست که دست آدم‌های بی‌سلیقه است ‌که باعث می‌شود هرچه شما بی‌سلیقه‌تر درست می‌کنید، بیشتر فروش ‌رود. برای همین است که طراحی مثل ایو سن لوران در سال ۲۰۰۲ از صحنه وداع کرد؛ برای این که دید فروش نمی‌رود و مشتری‌هایی که پولدارند سلیقه ندارند.»

سن لوران همراه با مدلش در نمایش مجموعه بهار و تابستان 1992

از ایو سن لوران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین طراحان لباس در قرن بیستم یاد می‌شود. استمرار کلاس و زیبایی کارهای او یکی از این دلایل بود.

دلایلش را خسروانی می‌گوید: «با این‌که می‌گفت کوررنگی دارد، ولی بلد بود در یک لباس چند نوع جنس پارچه‌ مختلف از کتان، چرم و پارچه پشمی استفاده کند و درحالی‌که همه‌ این‌ها، سیاه بودند طوری ‌آن‌ها را به‌کار می‌‌برد که انگار هرکدام خودشان را مثل یک رنگ جدا نشان می‌دادند.»

‌او ادامه می‌دهد: «سادگی لباس‌های ایو سن لوران، خیلی مهم بود. البته افراد دیگری هم مثل ژیوانژی و پیر بلمن بودند که کارهای ساده‌ای را طراحی می‌کردند و قابل تحسین بودند. ولی سن لوران کسی بود که از سن ۱۷ سالگی کارش را شروع کرد. ولی چیزی که متمایز می‌کرد کارهای او را با بقیه، ارایه یک نگاه جدید به زن به‌خصوص پوشیدن شلوار یا اسموکینگ بود.

آن چیزی که خیلی در مورد سن لوران صادق است، وجدان حرفه‌ای اوست. او در تمام مدتی که طراحی کلکسیونش را انجام می‌داد بیمار می‌شد، درد می‌شد، زجر می‌کشید. به‌ خاطر احساس مسوولیت نسبت به هنرش و این‌که ‌فقط خودش طرح‌هایش را می‌کشید. ‌او طراحی بود که هم می‌توانست ‌طرح را روی کاغذ بکشد و هم اجرا کند.»

رئیس‌جمهور فرانسه سارکوزی و همسرش کارلا برونی در مراسم تشییع جنازه سن لوران در پاریس

خسروانی ادامه می‌دهد: «وجدان حرفه‌ای سن لوران به طریق دیوانه‌واری خودش را در کارهایش نشان می‌داد و او را زجر می‌داد. هنر برای او یک مسوولیت فوق‌العاده بزرگ بود. اگر کسانی که سیاست دنیا دستشان است، یک دهم وجدان حرفه‌ای او را داشتند، شاید زندگی و دنیای بهتری داشتیم.»

سایت فروشگاه آنلاین ایو سن لوران