آن‌ها تن‌شان را دوست دارند

هر سال در آمستردام گردهم‌آیی تاتو (Tattoo Convention) برگزار می‌شود.

هنرمندان در این همایش سه روزه (30 مه تا اول ژوئن) با همکاری اداره سلامت و بهداشت هلند (GGD) و توصیه‌های بهداشتی فراوان فعالیت می‌کردند.

در گوشه و کنار سالن بزرگی که این گردهم‌آیی در آن برگزار شد، صدای دستگاه‌های پیشرفته تاتو به گوش می‌رسید. تاتو به نوعی همان خالکوبی است که در ایران هم قدمت داشته است؛ یک نشان دائمی که با داخل کردن جوهر زیر پوست و تغییر رنگدانه پوست شکل می‌گیرد. تاتو با استفاده از سوزن مخصوص تاتو یا «سوزن الکتریکی» و تزریق جوهر رنگی در لایه میانی پوست انجام می‌شود که دردناک هم هست.

هر کدام از هنرمندان تاتو که از سراسر دنیا به این محل آمدند یک غرفه دارند. بستگی دارد که چه طرحی را از آلبوم‌های مقابل هر غرفه انتخاب کنید و کجای بدن آن را بزنید؛ از 10 دقیقه تا 15 ساعت ممکن است پیاده کردن یک طرح تاتو روی بدن طول بکشد.

برای همین در هر غرفه بعضی‌ها تخت‌های پهن و بزرگی دارند و بعضی با یک صندلی کوچک کار مشتری‌ها را راه می‌اندازند.

در سالن مربوط به برگزاری این مراسم، بیشتر کسانی با ورودی 17 یورو وارد می‌شوند که قصد دارند بخش دیگری به رنگ و طرح‌های روی بدنشان اضافه کنند.

هنرمند آمریکایی در حال کار در همایش تاتو در آمستردام 2008/عکس‌ها / آزاده اسدی

یکی از دخترانی که تمام بدنش با رنگ‌ها و نوشته‌های ژاپنی تاتو پوشیده شده، موهایش را به رنگ صورتی و سبز درآورده و انواع پی‌یرسینگ را روی دهان و بینی و ابرویش دارد می‌گوید: «می‌توانم بدنم را با تاتو به شکلی که دوست دارم، در بیاورم.»

تقریباً جای خالی روی بازوها و پاهای این دختر اسپانیایی وجود ندارد. او معتقد است با تاتو می‌تواند رنگ‌های مختلفی را که دوست دارد و طبیعت به بدنش نداده، روی اندامش داشته باشد.

او می‌گوید بخشی از جوان‌هایی که بدنشان سراسر تاتو است، این طوری فکر می‌کنند و بقیه از مد و شرایط روز پیروی می‌کنند.

از دید او بخش منفی تاتو کردن این است که جوان‌ها بدون این‌که به موضوع عمیق فکر کنند، سراغش می‌روند و حتی بعد پشیمان می‌شوند: «این جور افراد، ارزان‌ترین طرح‌ها را انتخاب می‌کنند که در کمتر از 10 سال شکل و رنگش را از دست می‌دهد و حتی می‌تواند تأثیر بدی روی روحیه و بدنشان بگذارد.»

او تأکید دارد که تاتو کردن مثل عمل جراحی است و باید بهترین هنرمند با برترین تکنیک را پیدا کنید و برای آن هم بودجه زیادی در نظر بگیرید.

از دید این دختر اسپانیایی 30 ساله، تحمل درد ناشی از تاتو بستگی به آمادگی ذهنی هر شخص دارد. اما مشخص است که درد تتو روی مچ پا، زیر بغل، پهلوها و صورت و گردن بیشتر است اما این هم بخشی از لذت تتو است.

«تاتو مثل لباس نیست.» این را خیلی از هنرمندان حاضر در این گردهم‌آیی می‌گویند. یعنی باید تصمیم درست و واقعی برای طرح و رنگ تاتو را گرفته باشید؛ در صورتی که بخواهید این اثر را از بدن پاک کنید، دردسر و درد زیادی را باید تحمل کنید.

لیزر یا کندن پوست بعضی از شرایط سنتی پاک کردن اثر تاتو است؛ ولی اگر زیردست یک هنرمند واقعی باشید، می‌تواند همان طرح قبلی را با یک طرح جدید هماهنگ کند.

زنی که در حال تاتوی پرتره کاترین هپبورن روی بدنش هست، می‌گوید: «رسوم جوانان امروزی، جامعه را به سمت نظام قبیله‌ای پیش می‌برد.»

او که روی گردنش نوشته ژاپنی را خالکوبی کرده، می‌گوید: «استفاده از نمادهای خاص وخالکوبی‌ اژدها، عقرب، جمجمه و شکل‌های دیگر در یک گروه، افراد را به یک نوع طرز فکر خاص سوق می‌دهد و مجبورشان می‌کنند از قانون‌های نانوشته‌ای پیروی کنند.»

نقاشی روی بوم تن

جرمی هنرمندی‌ست از مالزی به این گردهم‌آیی آمده و با سبک دستی سنتی بونوئیو بیشتر از شش سال است که کار می‌کند.

سبک او با بسیاری از تاتوکاران در این برنامه متفاوت است. او از دستگاه استفاده نمی‌کند و طراحی روی پوست و تزریق جوهر را کاملاً دستی انجام می‌دهد. این روش می‌تواند دردناک‌تر از استفاده از دستگاه هم باشد.

او می‌گوید: «این روش در اندونزی و مالزی از صدها سال پیش وجود داشته و ما سعی کردیم این روش سنتی را برای زنده نگاه داشتن مفهوم واقعی تاتو حفظ کنیم.»

به گفته او در کشور مالزی تاتو حتی یک علامت برای نشان دادن سن بلوغ محسوب می‌شود: «تاتو در مالزی سمبل بخش بزرگ و قدیمی از فرهنگ مردم محسوب می‌شود.»

بعد از قرن‌ها تاتو از شکل و شمایل سابق قبیله‌های مشخص در فیلیپین، آفریقا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و ژاپن فاصله گرفته و حالا با اشکال مدرن‌تر روی بدن انسان‌ها به چشم می‌خورد.

این نشانه‌ها روی بدن انسان‌ها از روزگاری آمده که بدن حیوان‌ها را برای شناسایی مهر می‌کردند و با طرحی شبیه تتو بدن حیوان را نشانه گذاری می‌کردند.

بسیاری از علاقه‌مندان به تاتو در هلند یک‌سال انتظار کشیده‌اند تا بدنشان را به یکی از بزرگ‌ترین هنرمندان بین‌المللی بسپارند

کراک اهل لندن است؛ ولی 10 سالی است که در نیوزیلند زندگی می‌کند. سرش را از ته تراشیده و روی پوست سرش طرح اژدها تاتو شده. او گوشواره‌هایی دارد که در اثر فشار باعث پهن شدن لاله گوش می‌شود. گوشواره خاصی که در اثر زمان گوش را شبیه گوش‌های پهن بومیان قبیله‌های آمریکای لاتین می‌کند. انگشتر و گردن‌بند با شکل جمجمه واسکلت بخشی از فرهنگ تاتوست.

کراک بیشتر از 10 سال است که در زمینه تاتو مطالعه کرده و استادان مختلفی برای یادگیری چندین تکنیک داشته و تلاش کرده تا سبک خودش را به‌دست بیاورد. سبک او سبک سنتی مائوری است که در نیوزیلند بسیار مرسوم است و از قرن‌ها پیش به آن منطقه رسیده.

از او می پرسم تتو بیشتر هنر است یا تجارت و بیزنس؟

او می‌گوید: «بستگی دارد چه طور به آن نگاه کنید. ما از طرح‌ها و شکل‌هایی الگوبرداری می‌کنیم که از صدها سال پیش باقی مانده و در خودش زبان و فرهنگ مشخص و خاصی دارد. ما روی این بخش تمرکز کرده‌ایم. اما مسلماً تجارت و پول درآوردن هم بخشی از آن محسوب می‌شود.

در این کار باید همه تلاشت را بکنید که برتر باشید و به غیر از هنر و طراحی، هوش و استعداد هم باید داشته باشید. اما بعضی‌ها فقط روی بخش کسب درآمد از این طریق تمرکز دارند.

از او می پرسم چرا چهره منفی از تتو در اکثر جوامع وجود دارد؟

به خاطر شرایط و تاریخچه معاصری که درمورد تاتو از سال‌های قبل وجود داشته،‌ طرح‌های تاتو افراد را بیشتر یاد گانگسترها و جنایتکارها می‌اندازد. البته تاتو تاریخ دورو دراز و قدیمی دارد. در جزایر اقیانوس آرام این هنر زبان و فرهنگ مشخصی داشته است.»

او اشاره می‌کند که در گذشته اهمیت تاتو به حدی بوده که وسیله شناسایی افراد محسوب می‌شد: «در فرهنگ اروپایی، مفهوم سنتی آن تغییر کرده و بخش منفی آن هنوز در ذهن مردم هست. من معتقدم همه چیز می‌تواند هم مثبت و هم منفی باشد. بستگی دارد چه طور به آن نگاه کنید.»

در گردهم‌آیی سه روزه تاتو در آمستردام در کنار کسانی که دوست داشتند استادان این هنر بدنشان را پر از طرح‌ بکنند، می‌توانستید کسانی را ببینید که برای پوشاندن جای زخم یا آثار باقی‌مانده از عمل جراحی روی پوست یا یک نقص عضو طرحی را انتخاب می‌کردند.

یکی از کاربردهای تاتو پوشاندن جای زخم‌ و آثار عمل جراحی یا رفع نقص مادرزادی روی پوست است

یکی از کاربردهای تاتو پوشاندن جای این نوع زخم‌ها در بدن است. در کنار این کاربرد کمتر کسی برای استفاده از وجه آرایش دائمی تاتو مثل خط لب یا خط چشم دائمی که در ایران رایج است، تلاش می‌کند.

در کنار غرفه‌های آمریکایی، ژاپنی، هلندی، اسپانیایی، فرانسوی و ... یک غرفه سوئدی وجود دارد که سه طراح در آن مشغولند. چند نفری در صف ایستاده‌اند تا یکی از طراحان روی بدنشان کار کند. سراغ تنها دختر طراح آن غرفه می‌روم.

ساندارا سه سال است که به عنوان هنرمند تاتو شغلش را انتخاب کرده است. البته او معتقد است که تاتو او را انتخاب کرده.

ساندرا در مورد کار یک هنرمند در زمینه تاتو می‌گوید: «اول باید نقاشی و طراحی خوبی داشته باشی و چندین تکنیک‌ و روش را امتحان کنی و انواع سبک‌ها را تجربه کنی. زمان زیادی می‌برد تا به سبک خودت برسی. برای همین مجبوری انواع سبک‌های ژاپنی، سیاه‌و‌سفید و رنگی را امتحان کنی تا ببینی خودت به چی علاقه داری.»

ساندرا می‌گوید جوانان در سوئد بیشتر به تاتو حروف و نوشته‌ها روی بدن‌شان علاقه دارند. البته بستگی دارد که ستاره‌ها در تلویزیون و سینما چه نوع تاتویی داشته باشند.

ساندرا در مورد موضع وزارت بهداشت سوئد در این زمینه می‌گویداستودیوهای تاتو و هنرمندانی که در این زمینه کار می‌کنند، با وزارت بهداشت هماهنگ هستند و قوانین آن را مثل استفاده از سوزن‌های مجزا یا توصیه‌های بهداشتی رعایت می‌کنند:

«ما اتحادیه تاتو در وزارت بهداشت داریم که همه شرایط کارمان را زیر نظر دارند. برای همین تلاش می‌کنیم با هم باشیم؛، نه این‌که در مقابل هم باشیم و روشن از کارمان برای آن‌ها می‌گوییم تا در مورد تضمین سلامتی مشتریان‌مان از آن‌ها مشاوره بگیریم.»

درد لذت‌بخش

این‌که چرا کسی سراغ تاتوی بدنش می‌رود بحث‌های زیادی دارد. ولی روان‌شناسان معتقدند این افراد بیشتر دوست دارند در جامعه دیده شوند.

جوانان در بسیاری از کشورها به صورت معمول حداقل یک طرح را روی بدن خود تاتو می‌کنند؛ برای کنجکاوی، تجربه یا هر دلیلی ولی بین آن‌ها هستند کسانی که جذابیت این پدیده برایشان بیشتر است و در حد اعتیاد به تاتو، هر روز دنبال طرح و سبک‌های جدید و خاص می‌گردند.

هر چند تاتو هم‌چنان وجه منفی در خود در بسیاری از جوامع دارد و هنوز خیلی‌ها معتقدند این کار غیربهداشتی است و به پوست صدمه می‌زند.

الکساندرو توچو از ایتالیا آمده و چهار سال و نیم است که به عنوان هنرمند تاتو در رم کار کرده است. او می‌گوید: «مردم ایتالیا بیشتر به سبک‌های سنتی، رنگارنگ و طرح‌های ژاپنی علاقه دارند.»

در سال‌های اخیر تاتو در ایتالیا همه گیرتر شده و از 20 سال پیش تا کنون بین نسل جدید محبوب‌تر شده است. هنرمندان و طراحان خاصی که در این زمینه با سبک‌های متنوع کارشان را شروع کردند به این محبوبیت بیشتر کمک کرده‌اند.

او که فقط یک طرح کوچک روی بازو دارد، می‌گوید: «مشکلی که برای هنرمندان در زمینه تاتو در کشور ایتالیا وجود دارد، پیدا کردن شغل است. چون از دیدگاه نسل قدیم و تفکر بعضی از مردم در مورد تاتو تابوهایی وجود دارد و ذهنیت چندان مثبتی در این زمینه نیست.»

به گفته او در ایتالیا، به کسی که در زمینه تاتو کار می‌کند، به شکل خاص و غریبی نگاه می‌شود: «برای همین در ایتالیا کمی سخت است که کسی همه بازو و گردن و بدن را تاتو کند. البته دخترها در این مورد بیشتر از پسرها مشکل دارند.»

بدن بسیاری از هنرمندان تاتوکار، ویترینشان محسوب می‌شود و بسیاری از مشتریان از آنها، همان طرح را می‌خواهند

در این گردهم‌آیی، زنان و دختران جوان بیشتر به طرح‌های تاتو روی کمر، دور مچ پا یا روی کتف علاقه نشان می‌دادند؛ اما مردها دوست داشتند از طرح‌های رنگی و بزرگ برای تاتو روی تمام بازو و پاها و بخش‌هایی از سر و صورت استفاده کنند.

بیشتر کسانی که در این گردهم‌آیی بدنشان را در اختیار هنرمندان قرار می‌دادند، آن قدر حرفه‌ای هستند که نیازی به دانستن مراقبت‌های بعد از تاتو ندارند.

اما در هر غرفه یادداشتی از وزارت بهداشت هلند وجود دارد که توصیه کرده که از لمس محل تتو با دست آلوده خودداری شود. در سه روز نخست، با وازلین بخش تاتو شده را روزی سه بار مرطوب کنید و تا چهار ساعت بعد از تاتوی جدید آن را نشویید.

احتمالاتی هم در مورد عفونت و حساسیت پوستی ارائه شده که به نظر نمی‌آید کسانی که سرتاسر بدنشان زیر طرح اژدها و حروف چینی و ژاپنی و پرتره‌های مختلف پوشیده شده، با چیزی به نام حساسیت پوستی با تاتو برخورد کرده باشند.

تاتو در ایران

تاتو با حنا از سال‌ها پیش در مناطق جنوبی ایران بین نسل‌های قدیمی رواج داشته که با درد و خون‌ریزی همراه بوده است.

اما دیدگاه بیشتر مردم در مورد تاتو به صورت سنتی منفی‌ست و آن را نشان طبقه و شرایط اجتماعی خاصی می‌دانند که زیاد محبوب نیست.

مراجع دینی در ایران نظرهای مختلفی درمورد خالکوبی و تاتو دارند؛ اغلب آن‌ها می‌گویند اگر این مواد باعث شود آب برای وضو و غسل به پوست نرسد، این کار جایز نیست.

مدت‌هاست تاتو به دلایل بهداشتی در ایران ممنوع شده است، هر چند که در بسیاری از آرایشگاه‌ها به صورت غیرقانونی یا زیرزمینی این کار انجام می‌شود.


زمانی که بحث‌های ابتلا به بیماری ایدز بالا گرفت، وزارت بهداشت و آموزش پزشکی به شدت به صنف آرایشگران فشار آورد و در همه آرایشگاه ها استفاده از «هر تیغ برای یک نفر» اجباری شد.

بااین حال پلیس ایران در سال گذشته ده‌ها آرایشگاه زنانه و مردانه را به خاطر برداشتن زیر ابروی مردان و تاتو و آنچه فعالیت «خارج از ضوابط» این آرایشگاه‌ها خوانده شد، تعطیل کرد.