خاطرات روسپیانی که قرار نبود منتشر شود

مدت زیادی‌ست بعضی کتاب‌ها بعد از دریافت مجوزی که گرفتنش ماه‌ها طول کشیده، از بازار کتاب جمع می‌شوند یا تجدید چاپشان ممنوع می‌شود.

شاید حوزه کتاب و بخش مجوز انتشار، یکی از اولین بخش‌ها در عرصه فرهنگ باشد که تاثیر سیاست‌های فرهنگی دولت نهم در آن زودتر از هر جای دیگری مشخص شده است.

اوایل به نظر می‌رسید، حجم بالای تغیراتی که مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد خواهان آن هستند با یک سری آشفتگی و بی‌برنامگی همراه شده اما این حالت بعد از مدتی متفاوت شد و به تاخیر در ارائه مجوز یا لغو مجوز چاپ کتاب‌های دوره قبلی تغییر شکل داد.

امیلی امرایی خبرنگار حوزه کتاب که سال‌هاست در مورد سختگیری‌های ارشاد در بخش کتاب می‌نویسد، می‌گوید:" اولین اقدام بعد از تغییر رئیس اداره کتاب وزارت ارشاد، این بود که مجوز دائم بسیاری از کتاب‌هایی که برای تجدید چاپ ارائه می‌شدند، ضبط می‌شد. یکی از ناشران کتاب رستم التواریخ را برای مجوز برده بود اما بعد از 9 ماه معطلی، نظر بررسی کتاب این بود؛ با توجه به اینکه رابطه سودابه و سیاوش بسیار نزدیک است و سودابه مادر ناتنی سیاوش است، این رابطه باید تعدیل شود."

این سختگیری‌ها بر اساس قانون مشخصی نبود هرچند که گفته می‌شد بر اساس مصوبه قبلی و آیین نامه شورای عالی انقلاب فرهنگی عمل می‌شود اما نباید هیچ راه گریزی وجود داشته باشد و آیین نامه باید تمام و کمال اجرا شود.

با این‌حال ناشران و نویسندگان معتقدند همه نظرات بستگی به بررسان کتاب دارد. با توجه به اینکه همه‌ی کسانی که کتاب‌ها را بررسی می‌کردند، عوض شدند این تغییرات خیلی چشمگیر بود.
از سوی دیگر، نمایندگان کمیسیون فرهنگی، گزارشی از عملکرد وزارت ارشاد در دولت نهم ارائه دادند که در صحن علنی مجلس هم خوانده شد که همه به ایرادات این وزارتخانه در ارائه مجوز برمی‌گشت.

بر اساس این گزارش، 86 درصد کتاب‌هایی که در دولت هشتم مجوز گرفته بودند، خالی از اشکال نبودند. جزئیاتی که نمایندگان ارائه دادند؛ اشاعه فحشا و روابط آزاد بین زن و مرد بود.

امرایی در این مورد توضیح می‌دهد:" این گزارش به صفارهرندی، وزیر ارشاد، تحویل داده شد و وزارت ارشاد جواب داد که به این نکات توجه می‌کنیم و سعی می‌کنیم در دولت ما چنین اتفاقاتی نیافتد. نمایندگان کمیسیون فرهنگی هم چندی پیش اعلام کردند، تعامل مجلس و وزارت ارشاد در بالاترین سطح خودش است و وزارت ارشاد از هر زمانی به آرمان‌های انقلاب نزدیکتر است، ولی متاسفانه چاپ کتاب "خاطره دلبرکان غمگین من" که در ترجمه فارسی آن، جای کلمه روسپی با دلبرک عوض شده، نشان داد که زیاد به خواسته نمایندگان و مسئولان نزدیک نیست."

از اینجا بشنوید.

با این وجود، سابقه جمع آوری کتابها بعد از دریافت مجوز از ارشاد به دولت قبلی هم بر می‌گردد؛ در زمان وزارت عطاءاله مهاجرانی و خاتمی، این اتفاق برای کتاب‌های دیگری مثل " زنان پرده نشین نخبگان جوشن پوش" نوشته فاطمه مرنیسی، هم افتاده بود.

اما این کتاب از طریق مراجع قضایی در حرکت موازی جمع آوری شد و وزارت ارشاد اقدام به جمع آوری این کتاب نکرد. بعد از آن هم نمونه‌های دیگری مثل کتاب مهمانی حاجی‌آقا و کتاب خانم توکا ملکی درباره زنان و اسلام پیش آمد.

امرایی خبرنگار حوزه کتاب درباره معطلی بیش از حد برخی از ناشران برای دریافت مجوز چاپ می‌گوید:" تاخیر ارائه مجوز بیشتر برای کتاب‌های ادبی، رمان و فلسفه می‌افتد و بیشتر از هر چیزی گریبان ناشران حرفه‌ای را گرفته است. شواهد نشان می‌دهد این کار از سر تعمد است و این سخت‌گیری و تاخیر در جواب به برخی ناشران معروف مثل نیلوفر، نشر چشمه، نشر مروارید و نشر مرکز بیشتر است. ساده‌ترین کتابی که از طرف این ناشران برای مجوز به ارشاد فرستاده می‌شود، حداقل چهار تا نه ماه معطل می‌شود."

او می‌گوید:" به نظر می‌رسد روی اسم‌های خاص برخی نویسندگان یا مترجمان حساسیت وجود دارد."

کتاب‌های مارکز در ایران بسیار پرفروش است به‌حدی که حدود چهار سال پیش وقتی در کلمبیا کتاب " خاطرات ... " منتشر شد همزمان با آن روزنامه‌ها و مطبوعات ایران خبرهای مربوط به این کتاب را پوشش می‌دادند تا زمانی که کاوه میرعباسی و چند مترجم دیگر، شروع به ترجمه آن کردند.
نسخه ترجمه شده این کتاب به وزارت ارشاد ارجاع داده شد که مجوز بگیرند. همان زمان این کتاب ممنوع‌الچاپ اعلام شد اما در دولت نهم چاپ این کتاب بدون هیچ سر و صدایی اتفاق افتاد.

بعد از مدتی که کتاب با استقبال روبه‌رو شد، توقف تجدید چاپ از سوی وزارت ارشاد اعلام شد و وزیرارشاد اعلام کرد ناشر باید در مورد کتابی که برای مجوز فرستاده پاسخگو باشد.

امرایی می‌گوید:" شما می‌توانید هر کتابی را برای کسب مجوز به ارشاد ارائه دهید. البته با هزارتویی که آنجا وجود دارد به راحتی نمی‌توانید مجوز بگیرید و این به ناشر ارتباطی ندارد. "

اتفاق نادری نیست که در تهران کتابی با تیراژ بالاتر از 1200 جلد چاپ شود، ولی این کتاب با تیراژ پنج هزار نسخه منتشر شد و کمتر از سه هفته، چاپ نخست آن به اتمام رسید.

گفته می‌شود درحال حاضر دو تا سه کتاب شرایط یکسانی با کتاب مارکز (خاطرات دلبرکان غمگین من ) اما در فروش آنها تغییر چندانی وجود ندارد و همچنان لنگ لنگان به فروششان ادامه می‌دهند.

کتاب‌های مارکز در ایران بسیار پرفروش است و طرفداران ثابتی دارد

امرایی می‌گوید:" ممکن بود این کتاب هم هیچگونه حساسیتی ایجاد نکند اما متاسفانه سایت تابناک، طرح جلد چاپ انگلیسی را با مضمون رسوایی تازه وزارت ارشاد منتشر کرد که باعث حساسیت شد. کمی بعد هم روزنامه‌ جمهوری اسلامی خبری مبنی بر دریافت مجوز این کتاب، چاپ کرد و همه اینها باعث شد حساسیت بیشتر شود. روزنامه‌های اصلاح طلب هم این خبر را پوشش دادند که این کتاب بسیار پرطرفدار است و این فضای ایجاد شده باعث حساسیت بیشتر و شاید باعث لغو مجوز چاپ دوم شد."

گفته می‌شود، با توجه به عنوان غلط اندازی که این کتاب دارد، بسیاری از خوانندگان آن معتقدندموضوع عشق دوران پیرمردی 90 ساله به یک دختر نوجوان از دیدگاه اجتماعی مشکل دارد ولی کمتر کسی ذهنیت اروتیکی نسبت به این کتاب پیدا می‌کند و اغلب خوانندگان این کتاب را کتابی پورنو نمی‌دانند.

بعد از اعلام ممنوعیت چاپ دوم این کتاب،‌ برای مقابله با تصمیم وزارت ارشاد "نشر ایران" در آمریکا، نسخه اصلی و سانسور نشده این کتاب به نام " روسپیان سودازده من" ترجمه امیر حسین فطانت را که قبلا در امریکا چاپ شده بود، برای دانلود آزاد در اینترنت قرار داد.

ترجمه "روسپیان سودازده من " در اینترنت