"پرسپولیس افشین قطبی هزینه هنگفت برای فوتبال ایران"

فرنگیس محبی

هفته‏ی گذشته، مسابقات نهمین لیگ برتر فوتبال ایران یا «جام خلیج فارس» با شرکت هیجده تیم آغاز شد. پرسپولیس، جنجالی‏ترین باشگاه فوتبال ایران که شاهد تغییر و تحولات بسیار در فصل گذشته بود، با زلانکو کرانچا، سرمربی جدید کروات خود، وارد میدان رقابت‏ها شد. اما بازیکن با تکنیکی هم‏چون علی کریمی را از دست داد.

تفاوت این دوره از مسابقات با دوره‏ی قبل را با در نظر گرفتن ناکامی ایران، در راه‏یابی به جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی، با مهرداد مسعودی، کارشناس فوتبال ایران، در میان گذاشتم:

فصل نهم لیگ برتر ایران، به دنبال حذف تیم ملی ایران از مسابقات جهانی شروع شده است. فصل پیش به خاطر حضور ایران در مسابقات مقدماتی جام جهانی و این‌که بازی‏کنان می‏خواستند خود را به تیم ملی برسانند که از آن‏جا به جام جهانی راه پیدا کنند و احتمالاً از جام جهانی به باشگاه‏های اروپا، حال و هوای دیگری داشت.

الان تیم ملی در شرف یک تغییر نسل است، مسابقات بعدی در صحنه‏ی بین‏المللی که خارج از بعد آسیا باشد، حدود سه سال دیگر خواهد بود، مسابقات مقدماتی جام جهانی برزیل، از سه سال و نیم دیگر شروع می‏شود و تنها مسابقات بین‏المللی که تیم ملی درگیر آن است، مسابقه‏ی مقدماتی جام ملت‏های آسیا است که ایران در کنار تیم‏هایی چون تایلند، سنگاپور و اردن رقابت می‏کند.

این تیم‏ها، تیم‏های درجه دو و سه آسیا هستند و مسلماً نمی‏تواند هیجان مسابقات مقدماتی جام جهانی را برای تماشاگران فوتبال ایجاد کند. به همین ترتیب هم در فوتبالیست‏ها و ورزشگاه‏های ایران، ممکن است امسال شاهد یک رکود فوتبال باشیم و تماشاگران کم‏تری برای تماشای فوتبال به ورزشگاه بروند.

در صحنه‏ی داخلی هم، در لیگ برتر، با توجه به این‌که تب فوتبال به دنبال حذف ایران از مسابقات مقدماتی جام جهانی، تا حدودی فروکش کرده است، شاهد حضور تماشاگران کم‏تری در ورزشگاه‏های فوتبال در سراسر ایران نیز خواهیم بود.

لیگ برتر فوتبال ایران که قبل از انقلاب ایران، تحت عنوان «جام تخت جمشید» برگزار می‏شد، در اثر انقلاب و جنگ ایران و عراق، دچار یک وقفه‏ی ده ساله شد. این لیگ در دوران ریاست محسن صفایی فراهانی بر فدراسیون فوتبال ایران، برای اولین بار به صورت لیگ حرفه‏ای، برگزار شد. با حرفه‏ای شدن لیگ فوتبال، استفاده از بازیکنان خارجی در فوتبال ایران هم معمول شد.

مهرداد مسعودی می‏گوید:

بازیکنانی که از آفریقا و آمریکای جنوبی به فوتبال ایران سرازیر شده‏اند، بازیکنان گمنامی هستند که در کشور خودشان حرفی برای گفتن ندارند. بازیکنانی که از خارج از ایران، به باشگاه‏های ایران ملحق می‏شوند، اگر نام‏های مطرحی باشند، حتا اگر در گذشته نام مطرحی بوده‏اند، می‏توانند به فوتبال ایران کمک کنند. مثل ریوالدو که به تیم بنیادکار ازبکستان ملحق شده است. به هرحال، حضور بازیکنی مثل ریوالدو که نام بسیار بزرگی در فوتبال دنیا بوده، رونق خاصی به فوتبال داخلی یک کشور می‏دهد.

اما متأسفانه‏، به خاطر مسایلی که در این چند ساله در فوتبال ایران رواج پیدا کرده است، بازیکنان گمنامی از قاره‏های امریکای جنوبی و افریقا به فوتبال ایران سرازیر می‏شوند که در کشور خودشان هیچ حرفی برای گفتن ندارند.

بهترین نمونه‏ی آن، پرسپولیس افشین قطبی بود که یک کمک مربی گمنام برزیلی، به همراه یک بازیکن گمنام‏تر برزیلی، روانه‏ی یکی از بزرگ‏ترین و پرطرف‏دارترین تیم‏ آسیایی، پرسپولیس، شدند. این دو برزیلی، هزینه‏ی هنگفتی را برای پرسپولیس برجای گذاشتند و هیچ ثمره‏ای برای این تیم نداشتد.

در این میان، افرادی که باعث شدند این بازیکن و کمک مربی به ایران روانه شوند، سهم خود را از این مسأله بردند. اما متاسفانه، این فوتبال ایران بود که این وسط هم از لحاظ مالی و هم از لحاظ وجهه‏ی بین‏المللی ضرر دید.

وقتی به باشگاه‏های ژاپن نگاه می‏کنیم، مقررات‏شان کاملاً مشخص است. به خاطر همین هم ژاپنی‏ها چهار تیم در مرحله‏ی یک چهارم نهایی مسابقات لیگ قهرمانان آسیا دارند. بازی‏کنانی که به فوتبال ژاپن سرازیر می‏شوند، همه بازیکنانی هستند که یا در گذشته و یا در حال حاضر، نام بزرگی در فوتبال کشور خودشان، چه در اروپا و چه امریکای جنوبی داشته‏اند.

متأسفانه در فوتبال ایران سوء استفاده‏هایی هم می‏شود. بسیاری از تیم‏های ایرانی از سوی نهادهای مختلف دولتی حمایت مالی می‏شوند و شاید به همان اندازه‏ی ژاپن، پول در فوتبال ایران خرج شود. ولی پولی که در نهایت واقعاً به فوتبال سود می‏رساند، خیلی کم‏تر از پولی است که به اشخاصی که در این وسط استفاده‏های مالی می‏برند، می‏رسد. این نقطه‏ی تاریکی در فوتبال ایران است که در داخل ایران هم خودشان به این مساله پی برده‏اند.

در جلسه‏ی کمیته‏ی لیگ حرفه‏ای آسیا که ماه گذشته در کوالالامپور برگزار شد، نمایندگان فوتبال ایران، از جمله علی کفاشیان، رییس فدراسیون فوتبال شرکت داشتند. اما محسن صفایی فراهانی، عضو هیأت اجرایی کنفدراسیون فوتبال آسیا که در ارتباط با اعتراض به نتایج انتخابات ایران، در زندان به سر می‏برد، نتوانست در این جلسه حضور داشته باشد.

در حالی که خبرها حاکی از آن است که باشگاه‏ها تا کنون مبلغ چندانی بابت حق پخش تلویزیونی دریافت نکرده‏اند و مشکل فدراسیون هم با صدا و سیما، در این موردن هم‏چنان باقی است. اما این اختلاف چه عواقبی برای فوتبال ایران خواهد داشت؟

این یکی از مهم‏ترین مسایلی است که فدراسیون فوتبال یک کشور موظف است کلیه‏ی امور تجاری آن لیگ را هم به نفع باشگاه‏ها، به اجرا بگذارد. به طور مثال، کشور امارات متحده‏ی عربی در حاشیه‏ی جنوبی خلیج فارس، با بازاری چهار میلیونی، دوازد تیم در لیگ برتر دارد. اما ایران، با بازاری هفتاد میلیونی، هیجده تیم در لیگ برتر دارد. این دو بازار فوتبال اصلاً با هم قابل مقایسه نیستند.

اما از یک طرف می‏بینیم قرارداد تلویزیونی باشگاه‏های امارات متحده، سالی بیست میلیون دلار است. در مقابل، با وجود لیگ هیجده تیمی و بازار هفتاد میلیونی ایران، فدراسیون فوتبال ایران با اصرار کنفدراسیون فوتبال آسیا، توانسته است با صدا و سیما، برای ده میلیون دلار یا صد میلیون تومان (اگر اشتباه نکنم) قرارداد ببندد. این ده میلیون دلار هم برای قرارداد تلویزیونی است و هم تابلوهای تبلیغاتی که کنار زمین باید چیده شود. آن پول هم هنوز به طور کامل، به فدراسیون فوتبال ایران داده نشده است.

اگر این مسأله، همین‏طور ادامه پیدا کند و باشگاه‏های ایران نتوانند از منبع اصلی درآمدشان که تلویزیون و تابلوهای تبلیغاتی دور زمین است، به طور کامل استفاده‏ی صد در صد ببرند، مسلماً دو سال دیگر، وقتی در پایان فصل ۲۰۰۹/۲۰۱۰ کنفدراسیون آسیا بخواهد برای ۲۰۱۱ برنامه‏ریزی کند، به عنوان یک نکته‏ی منفی در کارنامه‏ی فدراسیون فوتبال ایران جای خواهد گرفت و مسلماً روی سهمیه‏ی چهار تیمی، تاثیر خواهد گذاشت.

یکی از مسایل مطرح شده در چند ماه اخیر در ایران، خصوصی‏سازی باشگاه‏های ایران بود. مهرداد مسعودی، عنوان شدن این مسأله را تنها یک حربه‏‏ی تبلیغاتی می‏داند و معتقد است برای حرفه‏ای شدن باید ساختار اقتصادی، مدیریتی و بازاریابی کشور به آن سو حرکت کند که هیچ‏کدام از این زمینه‏های در ایران کنونی فراهم نیست.

او می‏گوید:

با در نظر گرفتن این که تلویزیون که منبع اصلی درآمد فوتبال حرفه‏ای در جهان است، در ایران خصوصی نیست و تنها یک نهاد صدا و سیما وجود دارد، صحبت از خصوصی‌‏سازی باشگاه‏ها در ایران، تنها برای سرگرم کردن افکار عمومی است.