سرطان حنجره

هادی ناصری

حنجره مابین بخش تحتانی حلق و نای واقع شده است. در حقیقت حنجره جعبه‌ای غضروفی-عضلانی است که با هوای بازدم به تولید صدا می‌پردازد.

سرطان حنجره (Laryngeal Cancer) که حدود ٢ درصد از کل بدخیمی‌ها را تشکیل می‌دهد به دنبال سوء مصرف الکل و استعمال دخانیات و برخی عوامل دیگر به وجود می‌آید. سنین پس از ٣٥سال معمول‌ترین اوقات برای بروز این سرطان است.

در دهه‌ی ٥٠ میلادی بروز سرطان حنجره در مردان نسبت به زنان ١٥ برابر بود که در سال ٢٠٠٠ میلادی این رقم به ٥ برابر رسید که نشانگر افزایش رخداد سرطان حنجره در زنان است. این امر به دلیل تغییر الگوی مصرف دخانیات در جوامع بشری است. ایران نیز از این نسبت دور نیست و میزان بروز سرطان حنجره در زنان ایرانی افزایش قابل توجهی را نشان می‌دهد.

برش طولی حنجره /منبع

در ایالات متحده سالانه بیش از ١٢هزار مورد و در انگلستان بیش از ٢٠٠٠ مورد جدید ابتلا به سرطان حنجره تشخیص داده می‌شود. از ١٢هزار موردی که در ایالات متحده تشخیص داده می‌شود در حدود ٤٠٠٠ نفر به کام مرگ می‌روند.

انواع سرطان حنجره

سرطان حنجره بر حسب مکان وقوع به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شود:

١- گلوتیس (Glottis): ضایعه بر روی طناب‌های صوتی ایجاد می‌شود. ٦٠ الی ٧٥ درصد موارد سرطان حنجره را تشکیل می‌دهد.

٢- سوپراگلوتیک (Supra Glottic): ضایعه در بالای طناب‌های صوتی ایجاد می‌شود. ٢٥ الی ٤٠ درصد موارد سرطان حنجره را تشکیل می‌دهد.

٣- ساب‌گلوتیک (Sub Glottic): ضایعه در پایین طناب‌های صوتی ایجاد می‌شود. کمتر از ٥ درصد موارد سرطان حنجره را تشکیل می‌دهد.

عوامل ایجاد کننده

١- مصرف دخانیات؛ شامل سیگار، پیپ، قلیان که علاوه بر حنجره به ریه نیز به شدت آسیب می‌زنند.

٢- مصرف مشروبات الکلی؛ زیاده‌روی در مصرف الکل می‌تواند خطر ابتلا به سرطان حنجره را افزایش دهد. مصرف الکل اگر به همراه استعمال دخانیات باشد خطر ابتلا را چند برابر افزایش می‌دهد. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که برخی محققان اثر سرطان‌زایی الکل بر حنجره را رد می‌کنند.

٣- تماس با آزبست یا پنبه نسوز و سایر آلاینده‌ها چون نیکل و اسید سولفوریک.

٤- ریفلاکس یا برگشت محتویات و اسید معده به مری و محوطه دهان که احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهد.

٥- التهاب و ضایعات مزمن طناب‌های صوتی و حنجره.

٦- استنشاق گرد و غبار چوب (خاک ارّه) و فلزات.

سرطان حنجره در نمای لارینگوسکوپی / منبع

برخی دیگر عوامل خطرساز به این شرح‌اند؛ ویروس پاپیلومای انسانی (زگیل)، تماس با اشعه، سن، جنسیت (در مردان بیشتر از زنان)، نژاد (در سیاهپوستان بیشتر از سایر نژادها)، برخی مواد مخدر (مانند کوکایین و مت‌آمفتامین در صورتی که استنشاقی مصرف شوند) و سابقه‌ی ابتلا به انواع سرطان‌های سر و گردن.

مراحل سرطان حنجره

سرطان حنجره چهار مرحله دارد؛

مرحله‌ی یک: سرطان در یک سمت حنجره وجود دارد و به عقده‌های لنفی دست‌اندازی نکرده است.
مرحله‌ی دو: سرطان در هر دو سمت حنجره وجود داشته و به عقده‌های لنفاوی دست‌اندازی کرده است.

مرحله‌ی سه: سرطان به یکی از دو طناب صوتی دست‌اندازی کرده و مانع حرکت و فعالیت آن شده است.

مرحله‌ی چهار: سرطان به بافت‌های اطراف حنجره چون حلق، نای، مری و برخی اوقات نواحی دوردست بدن دست‌اندازی کرده است.

علایم

١- گرفتگی صدا: یا خشن و دورگه شدن صدا
٢- برجستگی در گردن

٣- احساس پری در گلو و احساس گلودردی ملایم

٤- سرفه‌های مزمن (گاهی همراه با خلط خونی)

٥- تنفس نامنظم: یا نامناسب و صدادار

٦- بلع دردناک: در انتهای بیماری و مراحل پیشرفته و همچنین هنگامی که تومور در نقاط بالاتری از حنجره قرار گرفته باشد مشاهده شده که درد در هنگام لمس گردن نیز احساس می‌شود.

تشخیص و درمان

تشخیص با معاینه‌ی گردن و حنجره آغاز می‌شود که هم می‌تواند توسط دست از بیرون انجام شود و هم می‌تواند با لارینگوسکوپ (آندوسکوپ) صورت گیرد. نمونه‌برداری نیز می‌تواند در حین لارینگوسکوپی انجام شود. از انواع روش‌های تصویربرداری چون ام‌آر‌آی، سی‌تی‌اسکن و سونوگرافی نیز می‌توان بهره برد.

در درمان از جراحی، پرتو درمانی، شیمی درمانی و لیزر درمانی استفاده خواهد شد.

پرتو درمانی: معمول‌ترین روش درمانی برای سرطان حنجره است به این دلیل که طناب‌های صوتی را کمتر تحت تأثیر قرار می‌دهد.

جراحی: درمان در مراحل پیشرفته‌ی بیماری مستلزم جراحی و خارج کردن ضایعه‌ی بدخیم و بافت‌های درگیر و یا پرتو درمانی پس از جراحی است. در عمل جراحی بخشی یا تمام حنجره برداشته می‌شود.

در شرایطی که تمام حنجره به طور کامل برداشته می‌شود، گلوگاه را مسدود می‌کنند تا عمل بلع به طور طبیعی انجام شود و بالای نای به منفذی از پوست بخیه زده می‌شود تا هوا از این راه وارد ریه شود. در چنین شرایطی تنفس به جای دهان و بینی از طریق این منفذ یا شکاف صورت می‌گیرد.

در صورت برداشتن کامل حنجره روش صحبت کردن از راه مری به بیمار آموزش داده می‌شود و یا از حنجره مصنوعی (مکانیکی یا الکتریکی) استفاده می‌شود.

شیمی درمانی: سرطان مهاجم و پیشرفته‌ی حنجره بیشتر نواحی گردن را در بر می‌گیرد تا نقاط دورتر بدن، از این رو شیمی درمانی، الگوی معمول درمان سرطان حنجره به شمار نمی‌‌آید، اما در صورتی که ضایعه به نواحی مختلف بدن دست‌اندازی کرده باشد و یا احتمال آن توسط پزشک داده شود شیمی درمانی تجویز خواهد شد.

لیزر درمانی: یا جراحی با لیزر بیشتر برای برداشتن ضایعات کوچک حنجره استفاده می‌شود که عوارض جانبی کمتری نسبت به روش‌های قبلی دارد. در این روش همانطور که در مطالب پیشین نیز گفته شد با استفاده از لیزر بافت سرطانی نابود می‌شود.

پیشگیری

واضح است که اجتناب از مصرف دخانیات و الکل و یا حداقل کاهش مصرف آن‌ها می‌تواند کمک بسیاری به کاهش احتمال ابتلا به سرطان حنجره داشته باشد. به نقش سیگار و الکل در بروز دیگر سرطان‌ها چون سرطان‌های دستگاه گوارش، ادراری-تناسلی و ... در مطالب گذشته اشاره شد.

مصرف همزمان الکل و سیگار خطر دچار شدن به سرطان حنجره را نسبت به حالتی که جداگانه مصرف شوند تا چندین برابر افزایش می‌دهد / منبع

درمان به موقع التهاب حنجره و گلو و همچنین عدم قرارگیری در معرض آزبست و گردو غبار و آلودگی هوا تا حد ممکن، از دیگر اقدامات پیشگیری کننده محسوب می‌شود. گرفتگی و خشن شدن صدا در صورتی که به مدت طولانی ظاهر شود از جمله هشدارهایی است که فرد باید از نظر بدخیمی‌های حنجره آن را جدی بگیرد.

منابع

انجمن مبارزه با سرطان کانادا