دستاوردهای نشست تغییرات آب‌وهوایی در کانکون

بیژن روحانی

باز هم یک نشست جهانی دیگر در مورد تغییرات آب و هوایی. نشست کانکون در مکزیک هفته‌ی گذشته در میان نظرات موافق و مخالف فراوان به پایان رسید؛ نشستی که بسیاری آن را یک امید برباد رفته‌ی دیگر لقب دادند و سازمان غیر دولتی «دوستان زمین» از آن به عنوان یک سیلی در صورت کسانی نام برد که انتظار داشتند این بار کشورهای جهان به راه حلی اساسی برای نجات کره‌ی زمین از گرم شدن دست پیدا کنند.

اما مقامات رسمی سازمان ملل متحد که برگزارکنندگان اصلی این نشست بودند چندان هم ناامید و سرخورده نیستند و این نشست را هموارکننده‌ی توافق‌های آینده بر سر میزان کاهش گازهای گلخانه‌ای می‌دانند.

گروه‌ها و تشکل‌های غیر دولتی تجمع‌کننده در کانکون نیز تلاش کردند به هر وسیله‌ی ممکن صدای خود را به هیئت‌های نمایندگی برسانند تا بدانند چشم بسیاری از مردم دنیا به تصمیم‌هایی است که باید در چنین نشست‌های اتخاذ شود.

نشست جهانی کانکون با حضور دبیرکل سازمان ملل متحد

نشست کانکون که با حضور نمایندگانی از ۱۹۰ کشور جهان در سواحل دریای کارائیب از روز بیست و نهم نوامبر تا دهم دسامبر برگزار شد در ادامه‌ی نشست سال گذشته‌ی سازمان ملل متحد در شهر کپنهاگ دانمارک بود؛ یکی دیگر از آن سلسله نشست‌هایی که بسیاری از کارشناسان، آن را جزو آخرین امیدها برای نجات کره‌ی زمین از خطر فزاینده‌ی تغییر آب و هوا و گرم شدن می‌نامند.

در انتهای این نشست، با تشکیل صندوقی به نام «صندوق آب و هوایی سبز»، سالانه صد میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۰ برای کمک به کشورهای در حال توسعه و فقیر جهت حفاظت خود در برابر تاثیرات نامطلوب تغییرات آب و هوایی اختصاص داده شد. با این حال برخی منتقدان می‌گویند این نشست بیش از آن‌که به کره‌ی زمین کمک کند، راهکاری برای بازسازی وجهه‌ی سازمان ملل در هدایت نشست‌های زیست محیطی بود؛ وجهه‌ای که در سال‌های اخیر و به‌خصوص پس از نشست سال گذشته در کپنهاگ به شدت آسیب دیده بود.

به گفته‌ی مسئولان سازمان امدادرسانی بین‌المللی آکسفام، موافقت‌نامه‌ی کانکون گرچه خیلی کمتر از حد مورد نیاز در مورد کاهش گازهای گلخانه‌ای تصمیم‌گیری کرده اما در عین حال راهی را برای حرکت به سمت چنین تصمیم‌گیری‌هایی باز کرده است.

موافقت‌نامه‌ای که روز شنبه برابر با یازدهم دسامبر به دست آمد بر تحقق وعده‌ی پیشین کشورهای ثروتمند برای کمک به کشورهای فقیر در راه مبارزه با عوارض تغییرات آب و هوایی تاکید کرد. این وعده را کشورهای ثروتمند در نشست سال گذشته در کپنهاگ مطرح کرده بودند، اما راهکارهای تامین چنین بودجه‌ای مشخص نبود.

تجمع طرفداران حفظ محیط زیست در حاشیه‌ی نشست

در پایان نشست امسال در کانکون، نماینده‌ی ایالات متحده‌ی آمریکا اعلام کرد بخش زیادی از این کمک از طریق بخش خصوصی تامین خواهد شد.

اما نشست امسال در کانکون باعث قوت قلب کسانی شد که برای نجات جنگل‌های گرمسیری تلاش می‌کردند و امید داشتند کشورهای جهان بتوانند راهکارهایی تشویقی برای جلوگیری از نابودی این جنگل‌ها در کشورهایی مانند برزیل، کونگو و اندونزی به وجود آورند.

موافقت‌نامه‌ی کانکون مقرر کرده است که کشورهای در حال توسعه در عوض حفظ جنگل‌های‌شان و نابود نکردن آنها، مشوق‌ها و کمک‌های مالی دریافت کنند.

جنگل‌زدایی و نابودی جنگل‌ها عامل حدود پانزده درصد از میزان کربن منتشر شده در هواست. نشست کانکون هم مانند دیگر نشست‌های مربوط به تغییرات آب و هوایی محل اختلاف نظر جدی کشورهای ثروتمند و پیشرفته با کشورهای در حال توسعه و فقیر بود. با این حال تنش‌ها در این نشست نسبت به نشست سال قبل در کپنهاگ بسیار کمتر گزارش شده است.

به گفته‌ی برخی سازمان‌های غیر دولتی شرکت‌کننده در نشست، این طور به نظر می‌رسد که شرکت کنندگان خواسته‌اند تصمیم‌گیری اساسی و دشوار را باز هم یک سال دیگر و تا زمان برگزاری نشست جهانی سال ۲۰۱۱ در آفریقای جنوبی به تعویق بیندازند.

برخی با امیدواری به نتایج نشست کانکون می‌نگرند

به گفته‌ی پاتریسا اسپینوزا، وزیر امورخارجه‌ی مکزیک و رئیس این کنفرانس، تمام تلاش‌های لازم برای جلوگیری از به شکست انجامیدن مذاکرات به کار گرفته شده است. او در پایان نشست اعلام کرد نتیجه‌ی به دست آمده بهترین نتیجه‌ای بود که در شرایط موجود می‌شد آن را کسب کرد.

بولیوی از مخالفان سرسخت نشست کانکون بود و بسیاری بیم داشتند مخالفت‌های این کشور بتواند نتایج کل اجلاس را با شکست روبه‌رو کند.

از آنجا که پیمان جهانی کیوتو در خصوص کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در سال ۲۰۱۲ به پایان می‌رسد، بحث‌ها و گفت‌وگوهایی طولانی میان کشورهای جهان برای جایگزین کردن موافقت‌نامه‌های جدیدتر به جای پیمان کیوتو از مدت‌ها قبل آغاز شده است. با این حال این گفت‌وگوهای طولانی تاکنون به نتایج دلخواه دست نیافته است و هم‌چنان میزان تعهد کشورهای صنعتی و در حال توسعه به کاستن از میزان تولید گازهای گلخانه‌ای محل مناقشه است. در همین حال کشورهای ژاپن و روسیه اعلام کرده‌اند حاضر به امضای معاهده‌ی جدیدی در این زمینه نیستند؛ مگر آن که بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای جهان یعنی چین و آمریکا، پایبندی خود را به مفاد معاهده اثبات کنند.

با این حال تمام موافقان و مخالفان موافقت‌نامه‌ی کانکون معتقدند این نشست نسبت به نشست جهانی سال گذشته دستاوردهای بهتری داشته است و چشم‌انداز گفت‌وگوهای آینده را اندکی امیدوارکننده ساخته است.