«این دفتر را پلمب کردند، دفاتر دیگر که هست»

مریم محمدی

کانون مدافعان حقوق بشر در ایران به مناسبت شصتمین سالگرد تصویب اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر، جایزه‌ی ویژه‌ی خود را به آقای تقی رحمانی، فعال و مبارز حقوق بشر و نیز به عنوان قربانی حقوق بشر در ایران که سال‌های زیادی از عمر خود را در زندان به سر برده‌اند، اختصاص داده است.

اما این مراسم برگزار نشد و دفتر کانون مدافعان حقوق بشر در تهران توسط نیروهای انتظامی پلمب شد. در همین رابطه، با آقای تقی رحمانی، برنده‌ی جایزه‌ی مدافعان حقوق بشر، خانم شیرین عبادی، رییس کانون مدافعان حقوق بشر در ایران و آقای عیسی سحرخیز از مهمانان مراسم گفت و گو کرده‌ام.

بعد از دریافت خبر، ابتدا با آقای عیسی سحرخیز گفت و گو کرده‌ام که در مراجعه به محل با این مسأله مواجه شده بودند. ظاهراً شما هم برای شرکت در مراسم به آنجا رفته بودید ولی موفق نشدید. همین‌طور است؟

بله، متأسفانه مأموران انتظامی و امنیتی دم در ساختمان عمومی که کانون در طبقه‌ی اول آن قرار دارد، تردد افراد را چک می‌کردند و جلوی کسانی را که متوجه می‌شدند می‌خواهند در این مراسم شرکت کنند، می‌گرفتند.

عیسی سحرخیز، روزنامه‌نگار و عضو انجمن دفاع از آزادی مطبوعات در ایران

چطور این کار را می‌کردند؟

مأموری که ظاهراً من را می‌شناخت و من را به اسم خطاب کرد، عنوان کرد محل را لاک و مهر کرده‌ایم، نه تنها مراسم برگزار نمی‌شود بلکه کانون مدافعان هم تعطیل شده است.

یعنی منظورشان این بود که کانون مدافعان برای همیشه تعطیل می‌شود؟

گفتند محل را لاک و مهر کردیم. ظاهراً داشتند وسایل را بر‌می‌داشتند. اصرار کردم چیزی در آنجا دارم که می‌خواهم بردارم که گفتند اجازه نمی‌دهیم. الان خانم عبادی داخل هستند.

تلفن خانم محمدی یکی از اعضای کانون و همین‌طور آقای سلطانی، سخنگوی کانون، جواب نمی‌داد، با آقای رحمانی صحبت کردم و با این مسأله مواجه شدم که خانم محمدی هم داخل هستند و به گفته‌ی ایشان، مأموران داشتند صورت‌برداری می‌کردند و ظاهراً تصمیمشان بر این بود که آنجا را ببندند و آن دفتر را تعطیل کنند.

فکر می‌کنید این مسأله چقدر جدی باشد و کانون برای چه مدتی بسته باشد؟

اطلاعات من نشان می‌دهد که قبلاً اخطارهایی را به خانم عبادی داده بودند و صحبت‌هایی شده بود. حتا گفته بودند احتمال چنین مسأله‌ای وجود دارد و تا الان مراعات می‌کردند. ولی مشخص است که با نزدیک شدن انتخابات، برنامه‌ی خودشان را کنار گذاشتند و به صورت جدی‌تر و رسمی‌تر می‌روند.

در مقاطع قبلی که با نهادها و ان‌جی‌اوها برخورد می‌شد، به گونه‌ای با کانون مماشات می‌کردند. ولی با توجه به این‌که ظاهراً این سیاست در مورد آن‌ها موفق بوده و جلوی فعالیت آن‌ها را گرفته، قدمی پیش گذاشتند.

شاهد این مسأله هستیم که در آستانه‌ی انتخابات با مطبوعات و فعالان جنبش زنان بر‌خورد می‌کنند، ورود و خروج افراد را منع می‌کنند و لیست ممنوع‌الخروج‌ها را افزایش می‌دهند. طبیعتاً فکر نمی‌کنم این برنامه حداقل با این هدف انجام شده باشد که موقت باشد و امید‌ی داشته باشیم که پیش از برگزاری انتخابات به کانون اجازه‌ی فعالیت بدهند.

شیرین عبادی، رییس کانون مدافعان حقوق بشر در ایران

با خانم شیرین عبادی، رییس کانون مدافعان حقوق بشر گفت و گو می‌کنم.

به مناسبت شصتمین سالگرد تصویب اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر در کانون مدافعان حقوق بشر در ایران جشنی برپا بود و قرار بود به یکی از تلاشگران حقوق بشر، آقای تقی رحمانی جایزه‌ی سالانه‌ی خود را اعطا کنیم.

قبلاً به کلانتری محل جهت حفظ امنیت اطلاع داده شده بود. متأسفانه یک ساعت قبل از شروع برنامه، تعدادی به همراه مأموران همان کلانتری که قبلاً به آن‌ها اطلاع داده بودیم، آمدند و دفتر را پلمب کردند.

حکم قضایی یا برگه‌ای داشتند؟

هیچ نوع حکم قانونی همراه نداشتند، فقط عنوان می‌کردند به وسیله‌ی تلفنی که از بازپرس ویژه‌ی امنیت به آن‌ها شده است، باید دفتر پلمب شود. اعتراضات ما به جایی نرسید و طبیعتاً دفتر پلمب شد.

خانم عبادی، وقتی ساختمانی که محل دفتری است پلمپ می‌شود، وضعیت حقوقی آن از نظر مالکیت یا اجاره چه می‌شود؟ اصولاً دفتر کانون چه نوع مکانی بود. منظورم به لحاظ ملکی و قانونی است.

باید عنوان بکنم این دفتر از محل جایزه‌ی نوبل که در سال ۲۰۰۳ به اینجانب تعلق گرفته بود، خریداری و تجهیز شده بود و در اختیار دو نهاد مردمی قرار داده شده بود. یکی «کانون مدافعان حقوق بشر» و دیگری «کانون مشارکت برای پاک‌سازی مین».

ممکن است درمورد وظایف هر کدام از این سازمان‌ها جداگانه توضیحی بدهد؟

کانون مدافعان حقوق بشر که بیش از پنج سال است در ایران سابقه‌ی فعالیت دارد و عضو فدراسیون بین‌المللی جوامع حقوق بشر است، طبق اساسنامه سه وظیفه برای خود تعریف کرده است:

۱. دفاع رایگان از زندانیان سیاسی ـ عقیدتی ۲. حمایت از خانواده‌ی زندانیان سیاسی ۳. گزارش‌دهی موارد نقض حقوق بشر در ایران.

ایران دومین کشور آغشته به مین در جهان است. «کانون مشارکت برای پاک‌سازی مین» تنها نهاد در ایران بود که برای کمک به مصدومین مین فعالیت می‌کرد.

فعالیت ما خیریه و در راستای آموزش‌دهی به ساکنین مناطق آلوده به مین در ایران بود که متأسفانه با این اقدام غیر‌قانونی دفتر آن موسسه هم پلمب شد.

خانم عبادی،به نظر می‌آید حساسیت بیشتر روی فعالیت‌های کانون مدافعان حقوق بشر باشد. به نظر شما چرا دولت این حساسیت را روی کار شما دارد؟

از آنجایی که در دو سال گذشته، دولت ایران به گزارشگران ویژه‌ی حقوق بشر سازمان ملل متحد ویزا نداده است و آن‌ها نتوانسته بودند به ایران بیایند، مراجع بین‌المللی به گزارش‌های ما توجه و استناد مى‌کردند.

آقای بان کی مون، دبیر‌کل سازمان ملل متحد در گزارشی که به مجمع عمومی که در دسامبر امسال تشکیل شد، دادند، وضعیت حقوق بشر را در ایران شرح ‌دادند و به گزارش‌های کانون استناد کردند.

می‌دانیم که این جلسه و این گزارش‌ها منجر به صدور قطعنامه علیه دولت جمهوری اسلامی ایران شد. به نظر می‌رسد مجموعه‌ی فعالیت‌های کانون مدافعان حقوق بشر باعث برخورد غیر قانونی با این نهاد شد.

خانم عبادی، برای دفاع از موقعیت کانون، چه اقداماتی انجام دادید یا در دست اقدام دارید‌؟

طبیعی است که از کلیه‌ی امکانات خود برای احقاق حقوق استفاده خواهیم کرد. در عین حال، باید اضافه کنم پلمب کردن یک محل به منزله‌ی تعطیلی فعالیت‌های مدنی ما نیست.

زیرا فعالیت‌های حقوق بشر ما بر اساس اراده‌ی جدی ما جهت اشاعه‌ی فرهنگ حقوق بشر در ایران بوده و پلمب این دفتر به‌هیچ وجه تأثیری در فعالیت‌های ما نخواهد داشت.

این دفتر را پلمب کردند، دفاتر دیگری در اختیار ما است. از امکاناتمان استفاده خواهیم کرد و فعالیت‌های خودمان را ادامه خواهیم داد.

تقی رحمانی، برنده‌ی جایزه‌ی مدافعان حقوق بشر (عکس: کارگزاران)

با آقای تقی رحمانی گفت و گو می‌کنم که قرار بود جایزه‌ی ویژه‌ی کانون مدافعان حقوق بشر به ایشان اهدا شود. از ایشان سوال می‌کنم که این جایزه تحت چه عنوانی به ایشان تعلق گرفته است.

هم به عنوان قربانی حقوق بشر و هم به عنوان فعال در امور دموکراسی و صلح‌خواهی.

آقای رحمانی، ممکن است توضیح بدهید که کانون مدافعان حقوق بشر چرا شما را از قربانیان حقوق بشر در ایران محسوب کرده است؟

همان‌طور که می‌دانید من ۱۴ سال زندان بودم. متأثر از آرای شریعتی، مشی آزادی‌خواهانه‌ داشتم و پژوهش‌گر بودم. هیچ‌گاه مشی خشونت‌آمیز را قبول نداشتم و مروج دموکراسی و آزادی برای همه‌ی ایرانیان بودم. این اعتقاد من بود.

آقای رحمانی، می‌شود خلاصه‌ای درباره‌ی سال‌های بازداشت و زندانی بودن خودتان بگویید؟

در مجموع در ارتباط با گروه‌های طرفدار دکتر شریعتی در ایران بازداشت شده‌ام. از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۳ در زندان بودم. پس از آزادی، مجدداً در سال ۱۳۶۵ در ارتباط با موحدین دستگیر شدم که آن‌ها هم یک جریان متأثر از آرای شریعتی با مشی‌ سیاسی و آگاهی‌بخش بودند. در این مرحله به ۱۰ سال زندان محکوم شدم و تا سال ۷۳ در زندان بودم.

بعد از آزادی از زندان در دفتر پژوهش‌‌های فرهنگی دکتر شریعتی و مجله‌ی «ایران فردا» و «پیام هاجر» فعالیت کردم. در سال ۱۳۷۹ همراه با تعدادی از نیروهای «ائتلاف ملی ـ مذهبی» دستگیر شدم و تا سال ۱۳۸۱ در زندان بودم.

اتهام من در آن زمان «براندازی نرم» و «انقلاب مخملین» در ایران بود. به خاطر آن پرونده به همراه دیگران (‌مهندس سحابی و برخی دیگر از نیروهای ائتلاف ملی ـ مذهبی) به ۱۱ سال حکم بدوی محکوم شدم.

در سال ۱۳۸۱ پس از آزادی، دوباره دستگیر شدم و در سال ۱۳۸۴ از زندان آزاد شدم‌. و از آن به بعد هم تاکنون دو سه بار بازداشت‌های یکی دو روزه داشته‌ام.