کنفرانس جهانی تغییرات آب و هوایی

بیژن روحانی

روز دوشنبه اول ماه دسامبر کنفرانس جهانی تغییرات آب و هوایی در شهر پوزنان (Poznan) لهستان آغاز به کار کرد. این کنفرانس که توسط سازمان ملل متحد برگزار می‌شود تا روز دوازدهم دسامبر ادامه خواهد داشت و طی آن نمایندگان کشورهای مختلف نگرانی‌ها و دیدگاه‌های خود را در مورد تغییرات اقلیمی و راه‌کارهای مقابله با آن به بحث و گفت‌وگو خواهند گذاشت.

در این نشست بزرگ حدود ده‌هزار نفر از ۱۸۷ کشور جهان شرکت کرده‌اند. شرکت‌کنندگان شامل نمایندگان رسمی کشورها و همچنین صاحبان صنایع و مشاغل، متخصصان و کارشناسان محیط زیست و خبرنگاران هستند.

یکی از مهم‌ترین اهداف این کنفرانس بین‌المللی بحث و تصمیم‌گیری برای یافتن مقررات جدیدی است که بتواند جایگزین پیمان کیوتو شود. پیمان کیوتو، پیمانی است جهانی به منظور کاهش تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای که به عنوان یکی از عوامل اصلی گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی شناخته شده است.

از آنجا که پیمان کیوتو تنها تا سال ۲۰۱۲ میلادی اعتبار دارد، لازم است تا تمهیداتی برای جایگزین کردن مقرارتی جدید به جای آن اندیشیده شود.

آغاز راه‌کارهای جهانی

سابقه کنفرانس‌های جهانی در مورد تغییرات اقلیمی به اواخر دهه هفتاد میلادی می‌رسد. پس از آن در دهه نود، معاهده‌ای با عنوان «معاهده سازمان ملل در مورد تغییرات آب و هوا» به تصویب رسید. هدف این معاهده و کشورهای امضاء‌کننده آن جستجو و به کار بستن راه‌هایی برای مقابله با پدیده گرمایش زمین بود.

پس از این معاهده، پیمان کیوتو که حاصل بازنگری در معاهده اول و به روز کردن اطلاعات در مورد پدیده گرمایش زمین بود، تصویب شد.

اما پیمان کیوتو در راه اجرایی‌شدن با مشکلات عمده‌ای رو به رو شد. از جمله آن‌که برخی از بزرگترین کشورهای صنعتی و تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای مانند ایالات متحده آمریکا، یا اصولا به آن نپیوستند و یا از اجرای تعهدات آن سرباز زدند.

ایو دوبوئر، دبیر اجرایی معاهده مقابله با تغییرات آب و هوایی سازمان ملل در روز افتتاح کنفرانس پوزنان اعلام کرد که افزایش و پیشرفت تعهد کشورهای صنعتی به امر مقابله با گرمایش جهانی، به میزان مشارکت و فعالیت کشورهای در حال توسعه نیز بستگی دارد و در حقیقت این اتفاق باید از هر دو سو انجام بگیرد.

با این حال بسیاری از کشورهای شرکت‌کننده در کنفرانس تاکید کرده‌اند که کشورهای بزرگ صنعتی جهان باید پایبندی بیشتری به رعایت مفاد پیمان کیوتو از خود نشان دهند.

انتقال تکنولوژی و فن‌آوری‌های پیشرفته که زیان‌های کمتری برای محیط زیست دربرداشته باشد نیز یکی از مسائل مهم کشورهای در حال توسعه است. این کشورها خواهان بهبود روند انتقال این فن‌آوری‌ها و برداشته شدن موانعی هستند که گاه روند انتقال آن‌ها را از کشورهای پیشرفته به سایر کشورها با مشکل رو به رو می‌کند.

محل برگزاری کنفرانس

واقعیت‌های نگران‌کننده

آقای دوبوئر در جلسه مطبوعاتی خود به رسانه‌ها اعلام کرد که در سال ۲۰۰۷ میلادی جامعه جهانی دو نشانه و اخطار بزرگ را دریافت کرد. اشاره اول او به انتشار گزارش IPCC (هیئت میان‌دولتی تغییرات اقلیمی) بود که وجود واقعیت‌های نگران‌کننده و تاثیرات نامطلوب تغییرات اقلیمی در دنیا را تایید کرد، اما اشاره دوم آقای بوئر به انتشار گزارشی موسوم به گزارش استرن در همان زمان بود.

مطابق این گزارش که توسط سر نیکلاس استرن، اقتصاد‌دان ارشد بانک جهانی تهیه و به نخست‌وزیر وقت بریتانیا، تونی بلر ارسال شده بود، چنانچه دولت‌ها همچنان به روند تغییرات اقلیمی و آب و هوایی بی‌توجهی کنند، جهان با یک بحران بسیار بزرگ اقتصادی رو به رو خواهد شد و تا سال ۲۰۵۰ میلادی بخش‌های بزرگی از کره زمین غیر قابل سکونت می‌شود. گزارش استرن تاثیر این بحران اقتصادی را با نتایج توامان هر دو جنگ جهانی مقایسه کرده است.

کشورهای خارج از گود

بسیاری از کشورهای شرکت‌کننده در کنفرانس جهانی سازمان ملل در پوزنان، در انتظار تصمیمات و اقدامات ایالات متحده آمریکا و پس از آن چین ،هند و برزیل هستند. بسیاری معتقدند چنان‌چه این کشورها همچنان بخواهند از امضای پیمان‌ها و یا عمل به مفاد آن‌ها خودداری کنند، تلاش کشورهای دیگر بیهوده خواهد بود و این امر سبب جداشدن کشورهای دیگر صنعتی و یا در حال توسعه ازچنین معاهدات جهانی می‌شود.

جلسه مطبوعاتی دبیر اجرایی معاهده سازمان ملل در مورد تغییرات آب و هوایی

اتحادیه اروپا نیز درون خود اکنون دارای شکاف‌ها و اختلاف‌نظرهایی در مورد مقررات کاهش گازهای گلخانه‌ای است. گرچه بسیاری از کشورهای این اتحادیه، از جمله فرانسه بر اعمال مقرارتی جدید در جهت کاهش تولید و انتشار این گازها اصرار می‌کنند، اما برخی کشورهای دیگر، ازجمله ایتالیا و لهستان به دلیل هزینه‌های اقتصادی چنین طرح‌هایی با آن مخالفند.


استفانیا پرستیجاکومو، وزیر محیط زیست ایتالیا در آستانه شرکت در کنفرانس جهانی پوزنان در گفت‌وگو با روزنامه کوریره دلاسرا اعلام کرد که مخالفت کشورهای بزرگی مانند آمریکا و چین با چنین معاهداتی، انگیزه پیوستن سایر کشورها از جمله ایتالیا را تضعیف کرده است.

اما برخی مواضع اخیر باراک اوباما، رییس جمهور منتخب ایالات متحده آمریکا در مورد به کارگیری و توسعه فن‌آوری‌های سبز، باعث برانگیختن امیدواری‌هایی در میان سایر کشورها و همچنین کارشناسان مسائل زیست محیطی شده است. گرچه هیئت رسمی آمریکا که در این کنفرانس حضور یافته، همچنان شامل نمایندگان منصوب دولت رییس جمهور جرج بوش است.

بنابر اظهارات ایو دوبوئر، تاکنون چشم انداز گفت‌وگوها میان کشورهای مختلف مثبت بوده است، گرچه باید به انتظار انتشار نتایج نهایی آن تا پایان این کنفرانس صبر کرد.