بیات: بد می‏شود اگر بگویند «زن نمی‏تواند رییس‌جمهور شود»

مریم محمدی

این برنامه هم در رابطه با انتخابات ریاست جمهوری دوره‏ی دهم در ایران و مهم‏ترین بحث آن یعنی نامزدهای این انتخابات تهیه شده است.

ایشان در دوره‏ی قبلی انتخابات ریاست جمهوری (دوره‏ی نهم) نیز شرکت کرده بود که رد صلاحیت شدند. دلایل رد صلاحیت ایشان در دور قبل و هم‏چنین برنامه‏های ایشان را برای اداره‏ی کشور در صورت پیروزی در انتخابات می‏شنویم.

اولین سوال‏ام از خانم بیات، طبعاً در مورد زن بودن ایشان و ابهامی است که در قانون اساسی نسبت به جنسیت رییس جمهور وجود دارد و عملا تا کنون موجب حذف کاندیداهای زن این انتخابات شده است.

همان‌طور که گفتید، در تفسیر با چنین مساله‏ای روبرو هستیم و فکر می‏کنم، موقعیت زمانی و این دوره هم مثبت باشد. الان شرایط کاندیداها در مجلس دقیق‏تر شده و نمایندگی هم جزو سوابق است.

ولی دوره‏ی قبل شما کاندید شدید و پاسخ منفی گرفتید. مگر رد صلاحیت شما به خاطر زن بودنتان نبود؟

تا کنون نگفته‏اند زن نمی‏تواند کاندید شود. دفعه‏ی قبل هم که کاندیدا بودم، اعلام نکردند چون خانم هستم، گفتند که «سوابق ایشان هنوز به حد رجل سیاسی نرسیده است.» امیدوار هستم که این دور این مساله حل شود. خصوصا که امسال شرایط در مورد من حاصل شده است.

از این بابت می‏گویید که یکی از شرایط احراز صلاحیت را الان یک دوره نمایندگی مجلس گذاشته‏اند و دوره‏ی قبل شما نماینده بودید؟

بله، همین‏طور است. نماینده بوده‏ام و سابقه‏ی دوره‏ی مجلس هفتم و سوابق اجرایی و… هست.

فکر می‏کنید برخورد روحانیون موثر در نظام با این مساله چگونه باشد؟

بعضی از آقایون در سطح حوزه نظر دارند که زن به این دلیل نمی‏تواند رییس جمهور شود، چون «ریاست جمهوری مقام ولایی دارد». در صورتی که خیلی از آقایان ادعا دارند که «نه، رییس جمهور جایگاه جمهوریت و رأی دارد، اجرایی است و جایگاه فقهی ندارد».

خانم رفعت بیات، جامعه‏شناس و نماینده‏ی دوره‏ی هفتم مجلس شورای اسلامی

این تفسیری است که دوره‏ی قبل هم شد و مباحث ضدشرعی ندارد. به همین دلیل فکر می‏کنم، چهارچوب اجتماعی و چهارچوب حقوقی و شرعی هم با این مساله مخالفتی نخواهد داشت.

در صورتی که این ابهام به نفع حضور شما حل شود، فکر می‏کنید زن بودن شما تا چه حد موثر خواهد بود در کسب یک اجماع، مثلا بین اصلاح‏طلبان و اصول‏گرایان؟

این مساله، مورد اتفاق همه‏ی خانم‏های مستقل، اصلاح‏طلب و اصول‏گرا است و فکر می‏کنیم موضوع، موضوع ملی است و همه اعتقاد داریم که ریاست جمهوری، عقلانیت، توانایی و مدیریت می‏خواهد، بحث جنسیتی نیست. به همین دلیل اجماع در بین خانم‏ها هست.

خانم‏هایی که دست‏اندرکاران بسیار خوب و از نخبگان جامعه هستند. دیدگاهی که امام داشتند، دیدگاه رهبری، حتی آقای هاشمی، دیدگاهی کاملا مثبت است و ما نباید این شرایط مثبت را از جامعه بگیریم.

بد می‏شود اگر بگویند: «زن نمی‏تواند رییس جمهور شود». به خاطر این که جایگاه انقلابی و اجتماعی خانم‏ها و خصوصا در چهارچوب فکری امام و رهبری، چنین هست که این موضوع از این به بعد طرح نشود.

محور برنامه‏های شما برای ریاست جمهوری چیست؟

محور برنامه‏ریزی من، توسعه‏ی پایدار و افزایش درآمد سرانه‏ی مردم و تامین رضایت‏مندی آن‏ها وهر تدبیری که بتواند کمک کند و ما را به اجرای برنامه‏ی توسعه‏ی چهارم نزدیک کند، است.

در مورد همکارانتان در دولت، با توجه به نارضایتی که از دو جناح اصلاح‏طلب و اصول‏گرا ممکن است وجود داشته باشد، به چه کسانی فکر کرده‏اید؟

هم کاندیدا و هم رأی‏دهنده، اصلا باید با برنامه پیش بیاید. متاسفانه ما در جامعه‏مان همیشه به شخصیت‏ها تکیه کرده‏ایم. همیشه گفته‏ایم: «پیروان فلانی».

این نگرش کم‏کم دارد در جامعه ضعیف می‏شود و نگرش طرح و برنامه دارد پیش می‏رود. خود من هم طرح و برنامه‌ای دارم، حتی چهارچوب هیات دولت و معاونت‏ها را پایه‏ریزی کرده‏ام.

چون مستقل هستم و خط قرمزم هم رهبری است، کسانی که مستقل بوده‏اند، در جامعه خدمت کرده‏اند، برنامه دارند و برای خیلی از معضلات کشور حرف دارند، از مدیران و وزیران در دوره‏های مختلف، چه در زمان آقای خامنه‌ای، آقای هاشمی، آقای خاتمی و حتی دوره‏ی آقای احمدی‏نژاد کسانی باشند که بتوانند این برنامه‏ی من را در جهت حقوق پایدار، بهره‏وری و رضایت‏مندی موفق کنند، حتما در سطوح کاری من قرار می‏گیرند.

یعنی درصدد هستید که یک دولت ائتلافی تشکیل بدهید؟

ائتلاف نه. شرکت سهامی نمی‏خواهم تشکیل بدهم. کسانی را که مثلا بتوانند در حل مشکل مسکن در جهت برنامه‏ای که نوشته‏ام، کمک کنند انتخاب می‏کنم. حال اگر وزیر یا معاون وزیر دولت اصلا‏ح‏طلب یا اصول‏گرا بوده، اگر به این نتیجه برسم که عملکردش در مسیر انقلاب بوده، حتما او را معرفی می‏کنم.

فکر می‏کنید، رابطه‏ی دولتی که تشکیل می‏دهید با مجلس چه خواهد بود؟

دولتی تشکیل می‏دهم که خصوصاً قانون‏گرا باشد و به مجلس حتما احترام بگذارد و خارج از چهارچوب قانون و مجلس نخواهد قدمی بردارد.

متاسفانه در سال‏های اخیر می‏بینیم قانون‏مندی کنار گذاشته شده، مجلس در سایه قرار گرفته و این باعث شده که خیلی از مسایل مردم روی زمین بماند.

تشکیلاتی تشکیل داده‏‏ام به اسم «دولت در سایه» و در این تشکیلات، یکی از کارهایی که انجام می‏دهیم، کارشناسی کاستی و آسیب‏شناسی ساختار موجود مجلس، حتی روش انتخابات و قانون انتخابات و همین‏طور ساختار دولتی را که از چنین مجلسی بیرون می‏آید بررسی می‏کنیم.

قانون انتخابات را به چه معنا بررسی می‏کنید؟

به نظر من، تا زمانی که قانون انتخاباتی ما درست نشود، خیلی از مشکلاتی که الان داریم بیشتر خواهد شد.
در ایران انتخابات را وزارت کشوری اجرا می‏کند که وزیر آن زمان ریاست جمهوری، وزیر همان رییس جمهور است و زمان انتخاب نمایندگان مجلس هم در جایگاهی قرار می‏گیرد که اگر انتقادی از دولت شده باشد یا استیضاحی صورت گرفته باشد، هیات اجرایی می‏تواند به طرقی نماینده‏ای را که کاندیدا است، در فضای غیررقابتی قرار دهد و شاید اصلا مشکلاتی برایش ایجاد شود.

چه برخوردی می‏خواهید با این مشکل بکنید؟

باید قانون انتخابات عوض شود. یک ساختار فراتر از وزارت کشور باید انتخابات را انجام دهد. روسای سه قوه و شورای نگهبان در این ساختار هستند، اما در تامین افراد برای اجرای انتخابات، در کنار دولت هستند، نه در داخل دولت.

اما شما در قانون انتخابات فعلی باید فعالیت کنید.

فعلا، بله. البته مجلس می‏تواند موضوع همین ساختار انتخاباتی را طرح و روی آن فکر کند. منتهی هنوز به عنوان یک موضوع مهم ملی، متاسفانه طرح نمی‏شود و شاید هم خیلی‏ها به آن تن نمی‏دهند، چون ممکن است بررسی ساختار به نفع‏شان نباشد.

اگر بخواهیم به برنامه‏های معینی اشاره کنیم، در رابطه با سیاست خارجی ایران، معضلی به نام رابطه‌ی ما با آمریکا هرروز شاید بدتر شده است. در این مورد چه سیاستی خواهید داشت؟

فکر نمی‏‏کنم، معضل ما بیشتر شده باشد. یک موضوع از اول تا کنون بوده و آن هم قطع ارتباط مستقیم است. این موضوع در هیچ دوره‏ای عوض نشده، حرف‏ها یک مقدار عوض شده.

آقای اوباما باید در عملکرد خود نشان بدهد که می‏خواهد موضع آمریکا را نسبت به ایران و خاورمیانه عوض کند یا نه. اگر چنین سمتی را داشته باشم، در آرام کردن تنش‏های موجود، همان حرکتی را می‏کنم که مورد نیاز همه‏ی مردم است.

اما این که باور کنیم، جایی مثل اسراییل کلاهک‏های هسته‏ای دارد و این که آمریکا در کار دنیا دخالت کند، یک مقداری به نظر می‏رسد در دنیا باب شده است.

بله و شما چگونه می‏خواهید با این واقعیتی که «در دنیا باب شده»، مواجه شوید؟

ما با همه‏ی کشور ارتباط داریم، غیر از این دو کشور. بالاخره در مذاکرات و نشست و برخاست‏ها، این مسایل مطرح خواهد شد. من اصرار خواهم کرد، آمریکا دیدگاه خودش را نسبت به اقتدار، سلطه و روابط بین‏المللی عوض کند.

آقای احمدی‏نژاد هم همین را اصرار کردند!

نه! روش‏ها فرق دارد.گفتمان فرق دارد. با گفتمان بهتر می‏شود این مسایل را حل کرد. یعنی این که آمریکا باید به جایگاهی برگردد که از همه‏ی کشورها انتظار می‏‏رود در روابط بین‏الملل رعایت کنند.

به عنوان آخرین سوال؛ خانم‏ها در دولتی که شما تشکیل بدهید، چقدر نقش خواهند داشت؟

مطمئن هستم که از خانم‏ها در حداکثر وزارت‏خانه‏ها استفاده خواهم کرد. با توجه به توان اجرایی که دارند و خصوصا به دلیل قوت اتوریتی و مدیرتی که دارند، فکر می‏کنم کم‏تر از هشت نفر نباشند.