«با سخنان فرمانده سپاه، مجوز رسمی صادر شده است‌»

اردوان روزبه

در روزهایی که تا انتخابات ریاست جمهوری ایران راهی نمانده است. بار دیگر بحث حضور عوامل نظامی در جریان‌های سیاسی ایران موضوع مورد توجه مردم و رسانه‌ها شده است. اگر بخواهیم روشن‌تر اشاره کنیم باید روی صحبت را به سوی سپاه و بسیج گرداند.

دکتر علیرضا نوری‌زاده، تحلیل‌گر سیاسی مسایل ایران، این اشاره را رسمیت بخشیدن به حمایت بسیج از یک جریان سیاسی می‌داند.

از او پرسیدم به تاز‌‌گی آقای محمدعلی جعفری، فرمانده‌ی سپاه پاسداران ایران اشاره کرده است بخشی از بسیج اجازه دارد در فعالیت‌های سیاسی وارد شود. آیا شما این اشاره را چرخش رویکرد می‌دانید؟

در درجه‌ی اول باید در نظر داشته باشید آقای جعفری در زمانی که آیت‌الله خمینی در رابطه با نظامیان، سپاه و همین‌طور ارتش و نیروهای دیگر صحبت کرد، جوانی بود که در سپاه دارای رتبه‌ی خیلی بالایی هم نبود.

به ‌هر حال ایشان جزو هیأت موسس سپاه نیست و طبیعتاً نمی‌تواند مثل بعضی از کسانی که در تکوین سپاه نقش داشته‌اند و مستقیماً با آیت‌الله خمینی در تماس بودند مثل آقای یحیا رحیم صفوی و آقای محسن رضایی و نظایر آن‌ها، اظهار نظری کند که مثلاً آیت‌الله خمینی چنین هدف و نظری داشته است و یا بخشی از بسیج مجاز به مداخله در امور سیاسی است.

این‌ها همه به‌نظر من بدعت‌های است که در طول سال‌های اخیر ما شاهد آن بودیم. در انتخابات گذشته سپاه و بسیج با تمام قدرت در انتخابات حضور داشت. به نظرم با توجه به این‌که آقای احمدی‌نژاد موقعیت مناسبی ندارد و نظر رهبری بر این است که آقای احمدی‌نژاد را بار دیگر برای چهار سال دیگر انتخاب کنند، از هم ‌اکنون زمزمه‌ها را شروع کردند که فردا حضور گسترده‌ی بسیج و نظامیان در انتخابات و مداخلات‌شان مورد اعتراض قرار نگیرد. به نظر من این اظهارات آقای جعفری در واقع آشکار کرد که چه طرح و نقشه‌هایی برای انتخابات در نظر دارد.

دکتر علی‌رضا نوری‌زاده

ما در قانون اساسی کشور جمهوری اسلامی با صراحت داریم که ورود عوامل نظامی ممنوع است. آیا فکر نمی‌کنید در صورت ورود، نقض صریح قانون خواهد بود‌؟

کاملاً، اشاره کردم ما شاهد بدعت‌هایی بودیم که همه این بدعت‌ها خارج از قانون اساسی است. در نظر بگیرید افراد سپاه، بسیج و ارتش از نظر مسئولیت‌ها و نقشی که دارند، احتمالاً با هم تفاوت‌هایی دارند.

ولی در یک بعد، همه نظامی هستند به‌ ویژه زمانی که نظام، درجات ارتش را در سایر نیروهای نیز منطبق کردند عملاً به یک سپاهی و یک بسیجی نیز همان جایگاه را دادند که به یک افسر ارتشی می‌دهند.

این‌ها همه دارای یک حق رأی هستند و مثل هر شهروند دیگر می‌توانند از آن حق رأی استفاده کنند. منتها چون مسئولیت‌های این‌ها بُعد ملی دارد، مسئولیت‌هایی است که در چارچوب دفاع از مرز‌های کشور یا دفاع از حاکمیت و نظام است بنابراین‌ این‌ها با کل سر و کار دارند.

در حالی که شما انتخابات را به اجزای مختلفی تجزیه کردید. افراد مختلفی هستند که با اندیشه‌های مختلفی در چهارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی نامزد شدند چه در انتخابات پارلمانی و چه در انتخابات ریاست جمهوری.

وقتی این‌ها در حمایت از یک نامزد به مسئولیت خودشان پشت پا زدند. دیگر افرادی نیستند که کل جامعه به آن‌ها تکیه کند. در حالی که مسئولیت این‌ها مسئولیتی برای همه جامعه است و به نظر من اشتباه بزرگی که آقایان دارند مرتکب می‌شوند آلوده کردن نیروهای مسلح به سیاست آن هم در شکل بسیار بد است. در شکلی که قطعاً مورد اعتراض مردم قرار خواهد گرفت.

اما سردار جعفری بسیج را دو قسمت می‌داند و در این صحبت اشاره به بخش غیر مسلح بسیج کرده...

در همه‌ی ادارات یک بسیج درست کرده‌اند و عده‌ای از کارمندان را به اجبار و یا به اختیار وارد عضویت آن بسیج‌ها کردند که از این‌ها معمولاً برای استقبال از رهبر جمهوری اسلامی، مقامات و یا شرکت در جشن‌ها و یا مناسبات و عزاداری‌ها استفاده می‌کنند یا این‌که حضور سنگین بسیج را در ادارات بر سر دیگر کارمندان نگاه دارند. اگر منظورشان این بسیجیان است، باز هم موضوع قابل حل نیست.

ما چیزی به نام بسیج غیرمسلح، حداقل در سطح مسئولیت‌های برشمرده برای بسیج نداریم. این مسئولیت‌ها به دو بخش تقسیم می‌شود. یک بخش داخلی دارد که تطبیق شعایر انقلاب، جلوگیری از انتشار فرهنگ و اندیشه‌هایی است که مغایر با اصول انقلاب یا اخلاق، عرف و عادات جامعه تشخیص داده می‌شود. همین‌طور دفاع از انقلاب اسلامی و دفاع از کشور در برابر تجاوز خارجی و توطئه‌های به ‌قول این‌ها دشمنان از وظایف آن است.

در هیچ‌جا نیامده بسیج را به مسلح و غیرمسلح تقسیم کنند. این‌ها تماماً زمینه‌سازی است تا اگر چهار میلیون آدم را برای یک نامزد خاص بسیج کردند و رفتند و رأی دادند و در حوزه‌های رأی‌گیری شناسایی شدند، خیلی راحت بگویند برای بسیج سیاسی بودند یا بسیج سیاسی و غیر نظامی بودند و حق داشتند به نفع کاندیدای مشخصی فعالیت کنند.

به‌نظر شما اگر دستگاه بسیج وارد عرصه انتخابات شود حرکت آن به چه نحوی خواهد بود؟

تردیدی ندارم که این‌بار حرکت خیلی آشکارتر خواهد بود. فرمانده قبلی سپاه در زمان انتخابات ریاست جمهوری دستورالعملی صادره نکرده بود. آقای جعفری دستورالعمل را صادر کرد. از این به بعد فرماندهان بسیج در هر حوزه به خودشان این امکان را می‌دهند که به فرض با افرادشان به کاندیدای معین رأی دهند.

خانواده‌های این‌ها را موظف خواهند کرد به کاندیدای معین رأی دهند. یک حوزه رأی‌گیری را درنظر بگیرید ۵۰۰ بسیجی در آنجا حضور دارند. فردی که وارد حوزه می‌شود خود به خود حضور این‌ها ارعابش می‌کند و اگر نخواهد به نامزد معین هم رأی دهد با توجه به این حضوری که آنجا می‌بیند و شعارهایی که احتمالاً آنجا بالا خواهد رفت، حرف‌هایی که آنجا گفته می‌شود به هر حال فضای غیر طبیعی وجود خواهد داشت.

بنابراین به نظر من آقای جعفری از هم‌اکنون نشان می‌دهد که انتخابات آینده نمی‌تواند انتخابات سالمی باشد. اگر به یاد آوریم آقای کروبی قبلاً نامه‌ای برای سر‌لشگر بسیجی حسن‌ فیروزآبادی، رییس ستاد کل نیروهای مسلح و ارشد‌ترین نظامی در ایران نوشته بود و به او در زمینه جانب‌داری از یک کاندیدای معین اخطار کرده بود.

این بار نیز به‌ نظر می‌رسد که احتمالاً آقای کروبی و موسوی در این زمینه واکنش نشان خواهند داد و به آسانی این مسأله جا نخواهد افتاد. در خیلی از کشورها دیده‌ایم که وقتی دست نظامیان را در امور سیاسی باز ‌گذاشتند، خود این‌ها بعداً زمینه‌ساز کودتا شدند. هم‌چنین بازگرداندن این نظامی‌ها به پادگان‌ها بعداً خیلی مشکل خواهد بود.

کما این‌که وقتی سپاه وارد عرصه اقتصادی شد همین شرایط پیش آمد. امروز سپاه در بیش از ۱۷۰ پروژه بزرگ و صدها پروژه کوچک سهیم شده و وقتی سپاه را وارد سیاست، آن هم به این نحو کنند که یک نامزد ریاست ‌جمهوری مدیون این‌ها باشد، خیلی طبیعی است که این‌ها مقامات دیگری را هم خواستار خواهند شد. کما این‌که در مجلس فعلی تعداد زیادی از فرماندهان سپاه حضور دارند.