«به موشک‌پرانی حماس، اهمیتی نخواهند داد»

فرنگیس محبی

پس از گذشت سه هفته از جنگ، کابینه دولت اسرائیل قرار است در نشستی احتمال آتش‌بس یک‌جانبه در غزه را مورد بررسی قرار دهند.

پیرامون این موضوع با سعید محمودی، استاد حقوق بین‌الملل در سوئد گفت و گو کرده‌ام.

این آتش‌بس تا چه حد می‌تواند پا برجا بماند؟

امکان آتش‌بس خیلی زیاد است. به سبب این‌که اولاً از دیدگاه حماس‌، در صورتی که به صورت یک‌جانبه این ‌آتش‌بس برقرار بشود حماس می‌تواند ادعا بکند در این نبرد و مقاومت پیروز شده ‌است و اسرائیل را مجبور کرده است که یک‌جانبه آتش‌بس را برقرار کند.

این در حالی است که حماس از نظر واقعی تحت فشار شدید است و هر لحظه‌ای که این آتش‌بس برقرار بشود به نفع حماس است نه به نفع اسرائیل.

از سوی دیگر باید در نظر گرفت که فشار افکار عمومی و فشارهای سیاسی در روزهای اخیر بسیار زیاد شده است.

به خصوص وقتی این انتقادات از جانب دستگاه سازمان ملل و به صورت مشخص و مستقیم صورت می‌گیرد، وضع اسرائیلی‌‌ها را حتا کسانی که به اسرائیل علاقه‌مند هستند و مشکل اسرائیل را درک می‌کنند‌، بسیار مشکل می‌کند. به همین دلیل احتمال این‌که این آتش‌بس اولاً عملی بشود و بعد هم برقرار بشود زیاد است.

سعید محمودی، استاد حقوق بین‌الملل در سوئد / عکس: دویچه‌وله

فکر می‌کنید اسرائیل به هدف‌های نظامی خود رسیده است که می‌خواهد چنین تصمیمی را بگیرد؟

اتفاقاً این سوال شما در رابطه با سوال اول بسیار مناسب است. به نظر من علتی که اسرائیل می‌خواهد این تصمیم را بگیرد همین است.

ظاهراً به قسمت عمده، اگر نه همه‌ی اهدافش، به عمده‌ی اهداف نظامی و سیاسی‌اش رسیده است و همان‌طور که گفتم این رسیدن اهداف هم‌زمان با تشدید انتقادات بین‌المللی، اسرائیل را به این مرحله رسانده که اگر امکان دارد حتا به صورت یک‌جانبه این آتش‌بس را برقرار کند.

آقای محمودی، این آتش‌بس اگر انجام بگیرد در حالی است که حماس اعلام کرده در صورت اعلام آتش‌بس یک‌جانبه، حملاتش را ادامه می‌دهد آیا می‌توان این امید را داشت که این آتش‌بس پابرجا بماند؟

بستگی دارد که بخواهیم حملات حماس را چگونه تعریف بکنیم. اگر منظور از ادامه هدف‌ها همین موشک‌پرانی در حد قبل از شروع این حملات باشد، احتمالاً یک چند هفته‌ای، یکی، دو ماهی یا یک مدت کوتاهی قطع بشود و باز ادامه داشته باشد.

ولی واقعیت این است که تعداد قربانی‌های این موشک‌پرانی‌ها تا قبل از شروع حملات اخیر در طول چند سالی که ادامه داشته، در اسرائیل محدود بوده است و جز این‌که ایجاد ترس بکند، چیز دیگری نبوده است.

به همین دلیل فکر نمی‌کنم نه اسرائیل نه کس دیگری اهیمتی بدهد که حماس در آینده هم این‌گونه موشک‌پرانی بکند.

گرچه به هر صورت به صلاح خود حماس است که این کار را نکند و شاید هم همان‌طور که گفتم با توجه به نتیجه‌ی این جنگ سه چهار هفتگی، حماس به هر صورت تصمیم می‌گیرد که برای یک مدت دست از موشک‌پرانی بر‌دارد.

آیا سازمان ملل متحد قبل از آغاز جنگ که شواهد آغازش هم مشخص بود، باید تدابیری را برای جلوگیری از تعداد بسیار زیاد کشته در نظر می‌گرفت تا الان که بعد از این کشته‌ها به تکاپو افتاده است؟

سازمان ملل متحد امکاناتی محدودی برای عملکرد در موارد مربوط به برقرای و حفظ صلح در دنیا دارد. این امکانات محدودش تا حدودی به اظهار نظرها و اعلامیه‌های سیاسی که از جانب دبیر کل می‌آید، مربوط می‌شود.

مقدار زیادی عکس‌العمل عملی‌اش به عملکرد شورای امنیت مربوط می‌شود، بنابراین واقعیت این است که سازمان ملل متحد امکان این‌که بتواند جلوی حمله‌ای را بگیرد، ندارد. حتا اگر آگاهی‌های لازم را هم در این مورد داشته باشد.

البته شورای امنیت در طی دو سال گذشته، قطعنامه صادر کرده است به خصوص پریزیدنت شورای امنیت در اظهارت خودش که جنبه‌ی قانونی و اجباری ندارد بارها به این مسأله اشاره کرده است.

قرار است یک‌شنبه محمود عباس، رییس دولت خودگردان فلسطینی در دیدار با حسنی مبارک موافقتنامه‌ای را در خصوص غزه به امضا برساند. در همین حال هم اسرائیل و آمریکا موافقتنامه‌ای را در این خصوص امضا کردند و گفته شده است که حماس هم با مصر در این مورد در حال گفت ‌و گو است. اگر همه‌ی این توافقات برای آتش‌بس انجام بگیرد، به نظر شما نقش سازمان ملل یا شورای امنیت سازمان ملل برای ضمانت این توافق‌ها و استمرار آتش‌بس چه می‌تواند باشد؟

من نقش خیلی کمی برای سازمان ملل در این قضیه‌ی به خصوص می‌بینم. احتمالاً نقشش همانی است که تا حالا بازی کرده است. یعنی کمک‌های انسانی و ایجاد شرایطی که مردم به خصوص در مناطق اشغالی بتوانند یک زندگی کم و بیش عادی داشته باشند.

در حال حاضر به نظر نمی‌رسد سازمان ملل بتواند نقش اضافی بر آنچه داشته، در ایجاد و برقراری صلح بازی بکند. ضمن این‌که پیش‌نهادهایی شده از جمله از طرف محمود عباس، که نیروهای بین‌المللی به عنوان حایل بین غزه و اسرائیل قرار داده شود.

ولی این پیشنهاد به شدت از جانب اسرائیل رد شده است و من شخصاً گمان نمی‌کنم هیچ امکان عملی هم برای آن وجود داشته باشد.