«ما دانشجو هستیم، فرار نمی‌کنیم»

هادی ناصری

در دوران مدرسه، ساعت درس انشا موضوع همیشگی این بود: «علم بهتر است یا ثروت؟» اکثریت با پیش زمینه‌ای که از والدین و اطرافیان خود داشتند، می‌نوشتند علم. آن دوران کمی ساده‌تر بود که بگوییم فراگیری علم ثروت را به دنبال خود می‌آورد، اما امروز این‌چنین سخنی که کم‌تر در جامعه صادق است، جز لبخندی تلخ واکنش دیگری ندارد.

امروز بیشتر اوقات تا زمانی که پولی پرداخت نکنی یا از عهده‌ی هزینه‌های جنبی تحصیل بر نیایی حق درس خواندن را هم نداری. چیزی که کاملاً خلاف اندیشه‌های اولیه‌ی انقلاب اسلامی و بنیانگذار آن است.

در سرعت بخشیدن به این امر موسسات و نهادهای غیرانتفاعی، نیمه غیرانتفاعی و حتی برخی مجموعه‌های دولتی بی‌وقفه تلاش می‌کنند. در این بین اما سهم دانشگاه آزاد اسلامی روز به روز بیشتر می‌شود.

اعتراض به نرخ بالای شهریه

مدتی قبل بحث‌ها بر سر عملکرد این دانشگاه و مسئله‌ی شهریه، سروصدای زیادی برپا کرد، اما این دانشگاه از چندی پیش قانونی را در معرض اجرا گذاشته است که کار انتخاب واحد و گذراندن دوره‌های تحصیلی را برای دانشجویان مشکل‌تر می‌کند.

این قانون که از سال گذشته به‌طور آزمایشی اجرا شد و امسال به مرحله‌ی اجرای کامل درآمده است، تمامی محصلان این نهاد را موظف به پرداخت کامل شهریه‌ی خود می‌کند و تا زمانی که کم‌ترین مبلغی از شهریه باقی مانده باشد یا دانشجو از دوره‌های پیشین بدهکار باشد، ایشان عملاً دانشجوی آن دانشگاه محسوب نمی‌شوند.

این قانون چه در مرحله‌ی آزمایشی و چه در مراحل کنونی در دانشگاه آزاد تبریز نیز اجرا شده است. بنابراین ابتدا به سراغ دانشجویان رفتم و سپس در انتها نظر یک مسئول را نیز جویا شدم.

مسعود، دانشجوی دامپزشکی در این مورد می‌گوید: البته این که بگوییم آزمایشی یا قطعی زیاد درست نیست، چون در دانشگاه آزاد وقتی قانون یا بخشنامه‌ای صادر می‌شود از روز ابلاغ قطعاً اجرا می‌شود.

فیروزه که رشته‌اش دبیری است، جزئیات را این‌گونه توصیف می‌کند: تا ریال آخر شهریه، چه ثابت و چه متغییر، باید به حساب دانشگاه ریخته شود و به تأیید امور مالی برسد، اگر این کار را نکنیم و حتی مثلا ۱۰۰ تومان هم کم‌تر بریزیم، از نظر سیستم بدهکار به حساب می‌آییم.

فیروزه می‌افزاید: که با این حساب به ما هیچ خدماتی مانند صدور گواهی اشتغال به تحصیل، فرم میهمانی و ... ارائه نمی‌شود و در لیست کلاسی هم به جای اسم، ستاره می‌زنند و فقط از روی شماره دانشجویی قابل شناسایی هستیم.

علیرضا، دانشجوی ترویج کشاورزی در مورد ستاره خوردن به جای درج اسامی در لیست کلاسی می‌گوید: مثل این است که متهمی را گرفته باشید و با شماره‌ای آویزان از گردنش، از او عکس بگیرید، ستاره خوردن هم فرقی با این ندارد، یعنی کسی که با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته است آبرویش می‌رود.

به عقیده‌ی صابر این امر توهینی به دانشجویان است. او می گوید: من فکر می‌کنم این قوانین نوعی توهین به شعور و شخصیت دانشجوست. سپس ادامه می‌دهد: ما دانشجوی این‌جاییم و قرار نیست فرار کنیم.

خدیجه، دانشجوی پزشکی به موضوع تقسیط اشاره می‌کند: جدیداً اگر حتی فقط یک روز هم از موعد چک‌های تقسیط بگذرد، سریع چک را برگشت می‌زنند.

از او می‌پرسم: مگر قبل‌تر این‌گونه نبود؟ خدیجه می‌گوید: چرا، اما می‌شد مسالمت‌آمیز کار را حل کرد.

او در اشاره به برخی دیگر جزئیات این قوانین مالی ادامه می‌دهد: وقتی از نظر دانشگاه بدهکار محسوب می‌شوی حتی یک پرینت از برگه انتخاب واحد هم نمی‌توانی بگیری چون رایانه طوری برنامه‌ریزی شده است که اجازه‌ی هیچ‌گونه عملیاتی برای دانشجوی بدهکار را نمی‌دهد.

مهتاب، یکی دیگر از دانشجویان پزشکی می‌افزاید: تا پیش از این که قانون جدید بیاید اگر طرف بدهی داشت در بولتن و جلوی نمرات بدهکار می‌نوشتند و حداکثر یک تذکر می‌دادند، ولی در حال حاضر برای شخص بدهکار نه کارت امتحان صادر می‌کنند و نه اجازه‌ی نشستن سر جلسه‌ی امتحان به او داده می‌شود.

مهتاب می‌گوید: ترم گذشته سرجلسه‌ی امتحان آمدند و به ما گفتند هرکس بدهی دارد، خودش بلند شود و جلسه را ترک کند و الا با او برخورد می‌شود.

اسماعیل، دانشجوی ریاضی است. او قضیه را به احمدی‌نژاد مرتبط می‌داند: تمام این مشکلات از وقتی پیش آمد که آقای احمدی‌نژاد به جان دانشگاه آزاد افتاد و کمکی هم که نکرد هیچ، بلکه باعث شد تا دق دلی این قضیه به این صورت سر ِما خالی شود.

پس از صحبت‌های دانشجویان موضوع را با یکی از مسئولان امور مالی دانشگاه آزاد تبریز مطرح کردم. از مرتضی م. دلیل تصویب این قانون و دیگر قوانین مشابه را می‌پرسم. پاسخ می‌دهد: این قوانین برای دانشجویان بدهکار و کسانی است که قصد ندارند شهریه‌ی خود را پرداخت کنند.

می‌پرسم: دانشجویان به قول خودشان قصد فرار ندارند و مشغول تحصیل در این دانشگاه هستند، آیا اعتمادی متقابل بین آنها و دانشگاه وجود ندارد؟ او که از این حرف کمی جا می‌خورد، می‌گوید: بله، می‌دانیم که این‌جا هستند، اما صرف بودن کافی نیست و این بودن هزینه‌بردار است و کسی که هست باید هزینه‌اش را بپردازد.

این مسئول سپس این‌گونه ادامه می‌دهد: ما در این‌جا علاوه بر هزینه‌های دیگر دانشگاه هزینه‌ی استاد را در رأس داریم که نمی‌توان آن را نادیده گرفت، حتی مواردی بوده و هست که اساتید به پرداخت نشدن به موقع دستمزدشان معترض بوده و در کلاس حاضر نشده‌اند.

مرتضی م. تأکید می‌کند: از طرف دیگر دانشگاه همه را یکسان می‌بیند و معتقد به پرداخت به موقع شهریه‌ها برای همه است.

از او می‌پرسم: با توجه به جمله‌ی قبلی شما در پرداخت یکسان شهریه برای همه، آیا این یکسان بودن شامل افرادی می‌شود که از طرق مختلف مثل گرفتن دستور کتبی از ریاست کل دانشگاه، پرداخت شهریه‌ی خود را به تأخیر می‌اندازند؟ وی می‌گوید: فقط این پاسخ را می‌توانم بدهم که این افراد بسیار کم هستند و ما در این امور دخالتی نمی‌توانیم بکنیم.