تاریخ انتشار: ۲۰ اردیبهشت ۱۳۸۷ • چاپ کنید    

افتتاح رادیو نجوم در روز جهانی نجوم

هادی ناصری
hadi@radiozamaneh.com

همزمان با ۲۰ اردیبهشت، روز جهانی نجوم، رادیو نجوم رسماً فعالیت خود را آغاز می‌کند. رادیو نجوم، رادیو - وبسایت اینترنتی است، که از ۲۹ اسفند ۱۳۸۶ فعالیت آزمایشی خود را شروع کرد و طبق گفته‌ی مسئولان این رسانه، از امروز جمعه بیستم اردیبهشت فعالیت رسمی خود را آغاز می‌کند.

رادیو نجوم با رویکردی ترویجی در جهت اشاعه فراگیر علم ستاره‌شناسی و فضا تأسیس شده است. این رسانه با بهره‌گیری از فضای اینترنت در نظر دارد تا همواره با تحویل مناسب برنامه‌های خبری، تحليلی و گزارش‌ها به مخاطبان علاقمند به نجوم و فضا، جایگاه صدا در اطلاع‌رسانی اين حوزه‌های علم تثبيت و تحكيم بخشد.


عکس از وبگاه مجله نجوم

اين راديو قصد دارد تا با همراه‌كردن گزارشگران آماتور در سراسر ايران به تكميل اطلاع‌رسانی علمی در عرصه نجوم و فضا بپردازد. اين راديو به دو روش پادكستينگ (Pod Casting) و پخش آنلاين، برنامه‌های خود را در طول هر ماه و در چند نوبت پخش خواهد نمود. همچنین در مناسبت‌های خاص اقدام به پخش زنده خواهد نمود.

این رسانه با همکاری موسسه‌ی آسمان و طبیعت پارس و پایگاه اطلاع‌رسانی آسمان پارس تأسیس شده است. پخش آنلاین در تابستان امسال به مجموعه رادیو نجوم اضافه خواهد شد.

علاوه بر برنامه‌های ویژه‌ی روز جهانی نجوم، سایر برنامه‌های این رادیو عبارتند از: اخبار نجوم، فضای ايران و جهان، رخدادهای آسمان، گفتگوهای تخصصی، سخنرانی‌های ویژه، گزارش‌های نجومی، انعکاس همایش‌های داخلی و خارجی و نشست‌های ملی شامل باشگاه‌های نجوم ، رویدادهای رقابتی، بررسی وقایع آسمان شب، میزگرد رادیویی و بخش‌های آموزشی.

روز جهانی نجوم و هفته‌ی نجوم در ایران
شهر سان فرانسیسکو را باید در دوران معاصر یکی از پیشگامان تلاش برای ترویج نجوم دانست. در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی برنامه‌های رصدی و شب‌های رصدی و میهمانی‌های آشنایی با آسمان فراوانی از سوی گروه‌های مختلف این منطقه با هدف آشنا کردن مردم با نجوم جدید برگزار می‌شد. برای مثال یکی از این گروه‌ها روزی در ماه سپتامبر که به تربیع اول ماه نزدیکتر بود برنامه‌ای را در پارک عمومی شهر برگزار می‌کرد و اعضا گروه با برپا کردن تلسکوپ‌های خود در این پارک، ماه، سیارات، خوشه‌های ستاره‌ای و کهکشان آندرومدا (امراه المسلسله) را به مردم نشان می‌دادند و هرگاه وضعیت هوا دچار تغییر می‌شد مردم از سالن اجتماعات آن اطراف استفاده می‌کردند.




عکس از وبگاه مجله نجوم

این سال‌ها مقارن بود با رویکردی که ستاره‌شناس سرشناس آماتور، جان دابسون (مبدع استقرار‌های دابسونی) به ترویج نجوم داشت. وی با شعار تلسکوپ خود را همه وقت / همه جا برپا کنی، گروهی از منجمان را سامان داد که رفته رفته به رصدگران کنارگذر‌ها معروف شدند. در همان ایام اخترشناس آماتور سرشناس دیگری به نام داوگ برگر (Doug Berger) از زاویه‌ی دیگری به موضوع نگریست و این سوال را مطرح کرد که چگونه می‌توان لذتی را که در دنیای نجوم وجود دارد به مردم منتقل کند؟ و چرا نباید همه گروه‌ها یک برنامه‌ی مشترک در سال داشته باشند که به طور عمده مردم را به دیدن زیبایی‌های دنیای آسمان شب دعوت کنند تا آنها هم بتوانند از این موقعیت لذت ببرند؟

این ایده منجر به آن شد که در سال ۱۹۷۳، داوگ برگر به همراه انجمن نجوم کالیفرنیای شمالی اقدام به برگزاری اولین روز نجوم کنند. به سرعت این رویداد از مرزهای کالفرنیای شمالی گذشت و لیگ انجمن‌های نجومی آمریکا اقدام به برنامه‌ریزی و برگزاری آن در تمام آمریکای شمالی نمود. پس از آن بودکه آوازه‌ی این برنامه از مرزهای آمریکا بیرون رفت و دیگر کشورها نیز علاقمند به برگزاری آن شدند و بدین ترتیب لیگ نجومی این بار اقدام به هماهنگی برگزاری این مراسم در ابعادی بین‌المللی کرد. اکنون نهادهای نجومی ملی و بین‌المللی و آموزش علم و نجوم به حمایت از این برنامه می‌پردازند.


عکس از وبگاه مجله نجوم

روز بین‌المللی نجوم در چند سال اخیر تبدیل به یکی از فرصت‌های اصلی برای ترویج دانش نجوم و علاقمند کردن مردم برای توجه به جهان بالای سر خود بوده است. جهانی شگفت‌انگیز که همیشه انسان را مجذوب خود می‌کرده است و در طول تاریخ بارها با رشد و جهش‌، زندگی ما انسان‌ها را به سطحی دیگر از نظر معنی شناختی منتقل نموده است.


هفته و روز نجوم اگرچه در ایران مدت طولانی نیست که برگزار می‌شود اما در همین مدت کوتاه توانسته است به تجربیات ارزشمندی دست پیدا کند و در حالی که علاقمندان فراوانی را در حوزه‌ی دانش زیبای نجوم وارد ساخته است و همزمان شرايط حضور ایرانیان در فعالیت‌های ترویجی علمی را به اطلاع جامعه جهانی رسانده است. در طی حدود ۷ سال برگزاری هفته و روز جهانی نجوم، ایران ۲ بار برنده جایزه‌ی ویژه‌ای از سوی برگزار‌کننده‌ی این مراسم شده است.

در ایران این برنامه برای نخستین بار در سال ۱۳۸۰ برگزار شد. در آن سال رصدخانه آموزشی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان (رصدخانه‌ی زعفرانیه) یک شب رصدی را به پاسداشت روز جهانی نجوم در شامگاه ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۰ برگزار کرد . همان شب شبکه ۴ سیمای جمهوری اسلامی ایران به همین مناسبت نخستین بخش از مجموعه برنامه‌های آسمان شب را به روی آنتن فرستاد.


عکس از وبگاه مجله نجوم



سال ۱۳۸۱ گرامیداشت روز جهانی نجوم ابعاد گسترده‌تری یافت. رصدخانه‌ی زعفرانیه تهران برنامه مفصلی را برگزار کرد و علاوه بر آن چند گروه دیگر در تهران نیز اقدام به برگزاری برنامه‌های مشابه کردند. در مشهد برنامه‌هایی با همکاری مرحوم دکتر عدالتی در گروه فیزیک دانشگاه فردوسی و روستای رباط سنگ برگزار شد و در سعادت‌شهر شیراز و چند نقطه‌ی دیگر نیز برنامه‌های مشابهی برگزار شد. اما از سال ۱۳۸۲ این برنامه‌ها وسعت فراوانی یافت. در این سال برنامه‌هایی در ده‌ها شهر ایران برگزار شد و در تهران نیز چندین مرکز برای این برنامه مورد توجه قرار گرفت. در این سال علاوه بر رصدخانه‌ی زعفرانیه تهران، کانون‌های پرورش فکری و گروه‌های محلی اقدام به برگزاری این مراسم نمودند. یکی از این برنامه‌ها از سوی دانش‌آموزان مدرسه‌ی فرزانگان تهران وماهنامه نجوم با حمایت انجمن نجوم ایران در خانه هنرمندان تهران برگزار شد، به دلیل ایده‌های نوآورانه‌ای که از سوی دانش‌آموزان مدرسه‌ی فرزانگان برای ترویج نجوم به کار گرفته شده بود، جایزه بهترین ایده‌های نو در برگزاری روز نجوم را از سوی لیگ جهانی نجوم به دست آورد.



این روند با گستردگی بیشتری در سال‌های بعد ادامه یافت و در سال ۱۳۸۵ بیش از ۱۰۰ گروه در سراسر ایران به این برنامه پیوستند و سبب شد تا جایزه‌ی ویژه‌ی برگزاری روز جهانی نجوم به نمایندگی از برگزارکنندگان به هماهنگ کننده‌ی این برنامه (شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران) اهدا شود.

روز جهانی نجوم از آنجا که می‌خواهد تا حد امکان مردم را بیش از هر زمانی با آسمان آشنا کند و به آنها فرصت دهد تا تجربیات جذابی از اولین مواجهه خود با دنیای ستاره‌ها را داشته باشند، یک روز مشخص را به این نام معرفی و ثبت نکرده است. به ویژه آنکه یکی از جذاب‌ترین اجرام نجومی که مردم عادی در اولین برخورد خود مایلند آن را از دریچه تلسکوپ‌ها ببینند ماه است و هر شبی برای رصد ماه مناسب نیست. به همین دلیل برای تعیین روز جهانی نجوم از قاعده زیر استفاده می‌شود که در بین نیمه‌ی ماه تا نیمه‌ی اول ماه ميلادی "مِی" ،نخستین شنبه (تعطیل پایان هفته) که به تربیع اول ماه نزدیکتر است روز نجوم خواهد بود، بدین ترتیب با توجه به اینکه امسال (۱۳۸۷) تربیع اول ماه در روز دوشنبه ۲۳ اردیبهشت ماه اتفاق خواهد افتاد، کشورهایی که در آن تعطیلی پایان هفته روز شنبه است ، شنبه ۲۱ اردیبهشت را روز نجوم می‌گیرند.


عکس از وبگاه مجله نجوم



اما با توجه به اینکه انتخاب روز تعطیلی پایان هفته به دلیل امکان مشارکت بیشتر مردم در این مراسم و در عین حال تعطیلی مراکز رسمی و امکان استفاده از امكانات آنها انتخاب شده است، در ایران این مراسم در جمعه یا پایان هفته‌ی تقویم رسمی که یک روز پیش از روز جهانی نجوم است برگزار می‌شود و بدین ترتیب روز جمعه ۲۰ اردیبهشت ۱۳۸۷ روز جهانی نجوم در ایران گرامی داشته خواهد شد. البته برخی از گروه‌ها در دیگر روزهای هفته نجوم اقدام به برگزاری این مراسم خواهند نمود که این موضوع بنا بر امکانات و برنامه ریزی‌های آنها خواهد بود.

پایگاه اینترنتی رادیو نجوم
روز جهانی نجوم در پایگاه اینترنتی مجله‌ی نجوم

کمیته‌ی اطلاع رسانی شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران

Share/Save/Bookmark
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)