مشکلات مسکن دانشجویان در تبریز

به انتهای تعطیلات تابستان نزدیک می‌شویم و فصل اسباب‌کشی دانشجویی نیز به نیمه‌های خود رسیده است. با فرا رسیدن زمان ثبت‌نام دانشگاه‌ها، موسم اسباب‌کشی و خانه به دوشی دانشجویان از حدود یک ماه پیش از آن، یعنی اواخر مردادماه شروع می‌شود. اصولاً دانشجویانی که از حضور و سکونت در خوابگاه محروم مانده‌اند، مجبورند به هر ترتیبی منزل يا اتاقی برای خود تهيه کنند تا طول ترم را به نحوی سپری نمايند.
این نوشتار گوشه‌ای از مشکلات دانشجویان در تبریز را بازگو می‌کند.

خانه‌های اجاره‌ای (منبع)

سکانس اول: خوابگاه نبود؟
چرا دانشجویان مجبور به تهیه خانه هستند؟ مشکلات خوابگاه را از دانشجویان جویا شدم:
سعید دانشجوی سال اول دانشگاه سراسری، این گونه توصیف می‌کند: «من بیست روز به دنبال تهیه خوابگاه بودم. ولی تنها جوابی که می شنیدم این بود: نداریم.» سپس اضافه می کند: «البته نداریم که برای من و امثال من، یعنی ۶۰۰ نفری که خواستار خوابگاه هستند، ندارند. ولی اگر کسی نامه رئیس دانشگاه یا چیزی مشابه آن را داشته باشد، مشکلی ندارد.»

فرزانه نیز دانشجوی دانشگاه سراسری است و با اشاره به موضوع «پارتی» می‌گوید: «همه جا پارتی‌بازی است. اگر داشته باشی، به راحتی می‌توانی خوابگاه بگیری.»

حمیدرضا دانشجوی کشاورزی دانشگاه آزاد در مورد کیفیت خوابگاه چنین می‌گوید: «خوابگاه دانشگاه آزاد که خیلی کثیف است؛ افتضاح! انسان رغبت نمی‌کند برود. ولی چاره‌ای نیست. بهتر از بیرون ماندن است.» او با اشاره به اضافه شدن ساختمان دفتر مرکزی دانشگاه آزاد به عنوان خوابگاه می‌گوید: «به تازگی ساختمان دفتر مرکزی دانشگاه در فلکه تختی را تبدیل به خوابگاه کرده‌اند.»

از جمیل دانشجوی اهل کرمانشاه دانشگاه سراسری در مورد کیفیت خوابگاه دانشگاه سؤال می‌کنم. او این گونه پاسخ می‌دهد: «خوابگاه ما در فلکه خوابگاه منطقه دروازه تهران کیفیت ندارد. وقتی ۲۰ نفر آدم را در یک اتاق می‌چپانند و نمی‌توانی نفس بکشی دیگر کیفیت و تمیزی و بقیه چیزها معنی ندارد.» می‌پرسم «با این وضعیت چگونه درس می‌خوانی؟» در پاسخ می‌گوید: «بیشتر اوقات مانند بقیه به کتابخانه دانشگاه می‌روم یا اگر آن جا هم جا نباشد، در پارک درس می‌خوانم.»

بنگاه معاملات املاک (منبع)

سکانس دوم: قیمت‌های سرسام آور مسکن
پس از بحث خوابگاه که تنها مشتی از خروار مشکلات آن توسط دانشجویان بیان شد، به تهیه مسکن دانشجویی می‌رسیم. دانشجویان دانشگاه سراسری تبریز، اکثراْ در منطقه «میدان دانشگاه» و «چهارراه آبرسان» ساکن هستند و دانشجویان دانشگاه آزاد بیشتر در منطقه «ولیعصر جنوبی» سکونت دارند.

قیمت تمامی منازل مسکونی در تبریز مانند دیگر شهرهای بزرگ به شدت افزایش یافته است. از سمانه دانشجوی پرستاری دانشگاه سراسری در مورد قیمت مسکن دانشجویی می‌پرسم. سمانه با گران توصیف کردن قیمت ها می‌گوید: «امسال تبریز خانه خیلی گران شده است. من در آبرسان یک خوابه همکف با دو میلیون پیش و ۲۰۰ هزار تومان اجاره به سختی توانستم تهیه کنم.»

حمیدرضا در پاسخ به سؤال من در مورد قیمت‌ها می‌گوید: «بسیار جای خوش‌شانسی است اگر کسی بتواند با سه میلیون پیش و ۱۵۰ هزار تومان ماهانه در ولیعصر جنوبی جایی تهیه کند.» از او در مورد علت این گرانی سؤال می کنم. پاسخ می‌دهد: «مشخص است. وقتی هر کسی برای خود هر قیمتی که می‌خواهد تعیین می‌کند و طرف هم چاره‌ای ندارد و اگر صحبتی هم بکند، به او خانه نمی‌دهند.»

پریسا دانشجوی دانشگاه آزاد بیان می‌کند: «دانشگاه ما جاده تهران است. ولی من مجبور شدم در خیابان جدیری با يک و نيم میلیون پیش و ۱۷۰ هزار تومان اجاره، خانه بگیرم. چون جای دیگر مثل ولیعصر جنوبی یا آبرسان که نزدیک‌تر هستند، خانه بسیار گران است.»

خوابگاه دانشجویی با وضع بسیار مطلوب که چنین مکانی به ندرت در دسترس است (منبع)

سکانس سوم و آخر: اگر دانشجویی خانه نداریم!
جدا از مسأله قیمت که یکی از دغدغه‌های اصلی دانشجویان در تهیه مسکن است، مشکل کهنه دیگری نيز گریبان‌گیر دانشجویان در تبریز است؛ مشکلی که به تازگی نمایان‌تر هم شده است: «ندادن مسکن به دانشجویان»

پانته‌آ دانشجوی مازندرانی دانشگاه آزاد در این باره می‌گوید: «من به همراه دو تن از دوستانم که از ساری می‌آییم، هر ترم این مشکل را داریم.» از او می‌خواهم بیشتر توضیح دهد. پانته‌آ اضافه می‌کند: «تا متوجه می‌شوند که دانشجو هستیم، از دادن منزل، سر باز می‌زنند یا می گویند نداریم یا قیمت را آن چنان بالا می‌برند که نمی‌توانیم رهن یا اجاره کنیم.» از او علت را جویا می‌شوم: «خودشان می‌گویند چون دانشجوییم؛ خصوصاً دانشجوی دختر.» سپس اضافه می‌کند: «این یک نوع تبعیض جنسیتی است. به ما می‌گویند اگر پسر بودید، شاید می‌توانستیم خانه‌ای به شما اجاره دهیم.»

از جمیل در این مورد می‌پرسم: «بله در تبریز این مشکل حادتر است و فکر می‌کنم علت آن جّو مذهبی تبریز است.» می‌پرسم: «مگر چون مردم مذهبی‌اند، نباید به دختران خانه داد؟ با دختران دانشجوی تبریزی هم همین گونه برخورد می‌شود؟» در پاسخ با اشاره به تفاوت فرهنگی مناطق مختلف کشور می‌گوید: «نه خودتان هم می‌دانید که دانشجویان تهرانی یا دیگر مناطق، کمی آزادتر از تبریزی‌ها هستند و به همین خاطر، این مسأله پیش می‌آید.» سپس اضافه می‌کند: «این مشکل در شهر ما و دیگر شهرها هم وجود دارد؛ ولی نه به شدت تبریز.»

به سراغ یک آژانس مسکن در منطقه ی ولیعصر جنوبی رفتم و علت ندادن مسکن و بهانه‌تراشی‌های مالکین را جویا شدم. حسینیان مدیر آژانس این گونه آغاز می‌کند: «دانشجویان زیادی به ما مراجعه می‌کنند و تقریباً در نیمی از موارد قرارداد بسته می‌شود. در نیمه دیگر اگر قیمت و سایر مسائل را کنار بگذاریم، به دو دلیل مالک از اجاره یا رهن ملک خود به دانشجو امتناع می‌کند. اول به دلیل وضعیت اخلاقی دانشجو است و دوم، به صرفه نبودن پرداختی است که دانشجو به مالک می‌دهد. طبیعتاً مبلغ بالاتری را می‌تواند از یک زوج یا خانواده دریافت کند و دریافتی از آن‌ها بر خلاف دانشجو، زیاد به تعویق نمی‌افتد.»

می‌پرسم «آیا نظارتی بر قیمت‌ها وجود ندارد که مالک به دلخواه خود قیمت‌گذاری می‌کند؟» پاسخ می‌دهد: «متأسفانه خیر و کاری هم از دست آژانس‌های املاک ساخته نیست.» در مورد وضعیت اخلاقی دانشجو از او می‌خواهم بیشتر توضیح دهد. مدیر آژانس می‌گوید: «وضعیت اخلاقی دانشجو باید برای مالک مشخص شود، به دلیل بعضی مشکلات که در گذشته دراثر سوء استفاده برخی دانشجویان به وجود آمد، در حال حاضر مالکین به ندرت خصوصاً به دانشجویان دختر ملکی را رهن یا اجاره می‌دهند. در تبریز هم با وجود کلان‌شهر بودنش، کوچک‌ترین اتفاقات به سرعت پخش می‌شود و در نتیجه فضای عدم اعتماد صاحبان ملک به دنشجویان حکم‌فرما شده است.» در پاسخ به پرسشم که آیا تمام دانشجویان با هم یکسانند، می‌افزايد: «حتماْ این طور نیست و دانشجویان خوب هم بسیار داریم. ولی ما نیاز به زمان داریم تا فضای حاکم عوض شود.»