فرهنگ و ادبیات

پشتون‌سازی به شيوه استالينی

پشتون‌سازی افغانستان بازتاب مو به موی ازبک‌سازی در مناطق وسيعی از آسيای ميانه است؛ با اين تفاوت که سردمداران اين دو جريان از اقوام مختلف بودند. ازبک‌سازی همراه با عنصر قوی روس‌‌سازی برای تضعيف زبان پارسی در آسيای ميانه و دور کردن آن از پارسی برون‌مرزی طرح‌ريزی شده بود؛ در حالی که پشتون‌سازی را گويندگان يک زبان ضعيف ايرانی شرقی (پشتو) به زيان ديگر زبان‌های رايج در افغانستان راه انداخته‌اند. هدف عمده آن‌ها هم پارسی است؛ چون آن همچنان زبان معاشرت بين اقوام افغانستان است و در سراسر کشور، به جز از شهرک‌های بسيار دوردست، قابل فهم و تکلم است.

انترناسيوناليسم زبانی

عبارت «ما، فارسيان» در يکی از نوشته‌های صدرالدين عينی نگرانی مقامات را برانگيخت. کتاب «نمونه‌های ادبيات تاجيک» عينی به بحث‌های شديد و گسترده دامن زد و برخی از «دانشوران» روس منکر حق تاجيکان به هر نوع ادبيات پيش از دوره شوروی شدند. تذکره عينی آثاری از رودکی، فردوسی، حافظ، سعدی، نظامی، کمال خجندی، سيف اسفرنگی و چندی ديگر از شاعران پارسی را دربر داشت.

فارسی، تاجیکی و دری؛ سه گانه‌ی پارسی‌گو

نشست اخیر وزیران خارجه تاجیکستان، ایران و افغانستان در شهر دوشنبه که با امضای قراردادهای همکاری در زمینه‌های علمی، فرهنگی و اقتصادی پایان یافت، بار دیگر موضوع هویت را در مطبوعات تاجیکستان مطرح کرده است. علی‌رغم تلاش‌های فراوان جنبش‌های سیاسی مشخص برای تقسیم پارسی‌زبانان به سه گروه جداگانه زبانی، زبان پارسی هر سه کشور همچنان در میان آنها قابل فهم است. بر خلاف همایش‌های کشورهای ترک‌تبار، در دیدارهای فارسی‌زبانان به مترجم نیازی نیست.

رودکی، موضوع ايراد پرس تی وی از بی بی سی

«پرس تی‌ وی» شبکه‌ی تلویزیونی انگلیسی‌زبان ایران شرکت سخن‌پراکنی بریتانیا «بی.بی.سی» را به تحریف عمدی تاریخ ایران در یکی از گزارش‌های اخیر خود متهم کرده است. در این باره گفت‌وگویی داشتم با شهاب‌الدین فرخیار، روزنامه‌نگار ایرانی که پیوسته به تاجیکستان رفت‌وآمد می‌کند، و اتفاقا هنگام گفت‌وگو هم در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان بود.

خطرات شعر

اخیراْ توی لندن نشستی برگزار شد زیر عنوان غیرمتعارف و عجیب «خطرات شعر» در این نشست شماری از شاعران فارسی‌زبان مقیم اروپا شرکت داشتند که همگی از جمله اعضای «دبستان لندن» بودند.
ولی چامه‌سرایی یا شعر و شاعری از چه لحاظ می‌تواند خطرناک باشد؟ سؤال جالبی است که از افرادی که آن جا شرکت داشتند، پرسیدم.

ابراهيم گلستان به روايت پرويز جاهد

انتشار مصاحبه پرویز جاهد با ابراهیم گلستان در قالب کتاب "نوشتن با دوربین" برای کسانی که در جریان غیبت ۳۰ ساله آقای گلستان از عرصه رسانه‌ای ایران بودند٬ اتفاق جالبی بود. این کتاب در مدت کوتاهی به چاپ‌های بعدی رسید. گفت‌وگو با پرویز جاهد را درباره گلستان بشنوید.

هشت سال پس از آبی، خاکستری، سیاه

هشتم آذر ۱۳۸۵ از درگذشت حميد مصدق، شاعر و حقوقدان سرشناس ايرانی هشت سال سپری شد. ادب‌شناسان بر اين باور هستند که اشعار مصدق از قدرت کلام فوق‌العاده‌ای برخوردار است، در حالی که "غزل مصدق" دختر او می‌گويد، که برخورد پدرش با نظم و شاعری برخوردی تفننی بود و در اصل وی روی حقوق تمرکز حرفه‌ای داشت.