رادیو زمانه

تاریخ انتشار مطلب: ۳۰ مهر ۱۳۸۷
گفت و گو با حسین روح‌پاک، کارشناس مالیاتی

«مهره‌های کلان و پنهان، مالیات نمی‌دهند»

اردوان روزبه
a.roozbeh@radiozamaneh.com

بازارهای ایران این روزها، ایام ملتهبی را پشت سر می‌گذارند. در پی اعتراض بعضی از بازاریان در شهرهای مختلف ایران، محمود احمدی‌نژاد، رییس جمهوری ‌ایران در نامه‌ای به وزیر اقتصاد دستور داد اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده برای مدتی متوقف شود.

اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده نزدیک به یک ماه پیش شروع شد. پبش از این تعدادی از صنعت‌گران و بازرگانان از دولت خواسته بودند اجرای این طرح را برای مدتی به تاخیر بیاندازد.

اما تعدادی از بازاریان شیراز، اصفهان، مشهد، تبریز، کرمانشاه و تهران در اعتراض به اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده گام دیگری برداشتند و بازار چند شهر را تعطیل کردند.

بازاریان نسبت به پرداخت سه درصد مالیات ارزش افزوده اعتراض داشتند و معتقد بودند که آن‌ها فقط با افزایش قیمت می‌توانند این مالیات را بپردازند، این کار باعث کسادی بازار خواهد شد و قدرت خرید مشتری‌هایشان را کاهش می‌دهد. بازاری که در ماه‌های پیش از عید و بعد از آن شاهد چند جهش یک‌باره قیمت بوده است.

از نظر کارشناسان دولت، تبلیغ کافی در زمینه‌ی نحوه‌ی مالیات‌گیری نتوانست بازاریان معترض را به ادامه‌ی اجرای قانون مالیات به ارزش افزوده قانع کند و سرانجام در مقابل سیل اعتراضات اجرای قانون را به حالت تعلیق درآورد.

حسین روح پاک، کارشناس مالیاتی پاسخ‌گوی سوال‌هایم پیرامون مالیات بر ارزش افزوده بود.

Download it Here!

به عنوان یک کارشناس مالیاتی، اقتصادی و دارایی بگویید معنی مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

مالیاتی که در حال حاضر به عنوان ارزش افزوده مطرح شده است در حقیقت همان مالیات بر فروش است. منظور فعلی دولت و سازمان امور مالیاتی همان مالیات بر فروش است که به صورت مستقیم از مصرف کننده‌ی اصلی اخذ می‌شود.

آیا این قانون جدیداً تصویب شده است؟

این قانون ۱۸ تا ۲۰ سال قبل تصویب شد. اما بحث اجرایی شدن آن به فراموشی سپرده شده بود. به خاطر صلاح‌دیدی که دولت‌های دیگر داشتند اجرای آن را متوقف کردند.

اما طرح این مالیات امروز باعث نگرانی شده است؟

در حقیقت باید ابتدا در این مورد فرهنگ‌سازی صورت می‌گرفت و آموزش‌های لازم به مردم داده می‌شد. هم‌چنین از صاحب‌نظران امر نظرخواهی می‌شد که اگر این قانون نقایصی دارد این نقایص برطرف شود. اما متاسفانه به طور ناگهانی و بدون مقدمه‌ی کافی این قضیه مطرح شد.


در پی اعتراض بعضی از بازاریان در شهرهای مختلف، محمود احمدی‌نژاد دستور داد اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده متوقف شود

شما چه نقایصی را بر قانون مالیات بر ارزش افزوده وارد می‌دانید؟

در حقیقت این قانون متعلق به جوامعی است که از یک ثبات اقتصادی برخوردارند. یعنی تورم در آن‌ها در حد معقولی قرار دارد.

الان در کشور ما با توجه به وضعیت نابسامان اقتصادی که حاکم است و تورم در سطح بین ۲۵ تا ۳۰ درصد در نوسان است مقداری نامعقول به نظر می‌رسد.

البته رقمی که برای کالاها، غیر از کالاهای اساسی منظور شده است حدود سه درصد است. این سه درصد شاید در نظر اول کم به نظر بیاید اما با توجه به این‌که در فاصله بین مصرف کننده و کسی که کالا را توزیع می‌کند، چندین «‌دست» وجود دارد که به نام دلال یا واسطه شناخته می‌شود، در عمل کار با مشکلاتی روبه‌رو است.

قاعدتاً اگر برای هر دست، این مالیات منظور شود می‌بینیم که رقم زیادی را شامل می‌شود و در نهایت ضرر متوجه‌ی مردم و طبقه‌ی عام می‌شود و در نهایت به تورم دامن می‌زند و اثر خوبی نخواهد داشت.

فکر نمی‌کنید برای عملی شدن این مالیات نیاز به یک ساز و کار داریم. تثبیت قیمت‌ها، شفاف‌سازی و روند منطقی در پروسه‌ی فروش و تولید؟

ذکر شده که قرار است جلساتی با اصناف، رییس جمهوری و روسای سازمان مالیاتی، برگزار شود که در حقیقت یک نوع توجیه است.

یعنی در حقیقت می‌خواهند آن‌ها را برای پرداخت مالیات توجیه کنند، فکر می‌کنم در این ماجرا استفاده و سودی متوجه‌ی منافع مردم نیست.

به عنوان کارشناس فکر می‌کنید اساساً در کشور ایران کسی که باید واقعاً مالیات بپردازد، می‌پردازد؟

متاسفانه خیر. درحال حاضر مالیات اصلی که وصول می‌شود از کسانی است که درآمدشان ظاهر است.
فرض کنید کسی که مغازه دارد. این مغازه ‌دارای آدرس مشخص است و باید مالیات خود را پرداخت ‌کند.

یا کارمندان و قشر حقوق بگیر هم به همین ترتیب از حقوقشان طبق جداولی مالیات کسر می‌شود. اما مشاغلی هست که اصلاً جا و مکان ندارند، واسطه‌ها و دلال‌هایی هستند که سودهای کلانی می‌برند بدون آن‌که مالیات آن را پرداخت کنند. خیلی از کسانی که متاسفانه در جامعه آدرس درستی ندارند، مالیات را پرداخت نمی‌کنند.

می‌توانید تشریح کنید «آدم‌هایی که در دسترس نیستند» چگونه افرادی هستند؟

این افراد را خیلی راحت می‌توان در جوامع امروز و کشور ما پیدا کرد. فقط کافی است که به یک آژانس مسکن مراجعه کنید.

در این آژانس مسکن چند نفر نشسته‌اند که کارشان خرید و فروش است. آن‌ها در همان آژانس نشسته‌اند و زمین را از این دست می‌خرند و به فرد دیگری می‌فروشند. آپارتمان را از یک نفر می‌خرند به نفر دیگر می‌فروشند.

فرض کنید در شریان‌های دیگر هم، وارد کننده‌هایی حضور دارند که اصلاً اسمی برای کارشان وجود ندارد. با کمی توجه مشاهده می‌کنیم که وقتی یک کالا وارد کشور می‌شود بین چند دست جابه‌جا می‌شود تا به دست مصرف کننده برسد.

این «‌دست‌ها» معمولاً ناشناس هستند یا وابسته به کانون‌های قدرت هستند که تمایلی به مطرح شدن نام‌شان ندارند.

یا کسانی که از رانت‌های اقتصادی استفاده می‌کنند، امتیازاتی را از طریق دولت یا وابستگی‌های دولت و کانون‌های قدرت می‌گیرند و از این طریق اقدام به وارد کردن کالا و پرداختن به مشاغلی می‌کنند که اسمی از آن‌ها نیست.

جایی ثبت نشده، مغازه یا محل کسب مشخصی ندارند و به راحتی هم ثروتشان چند برابر می‌شود و مالیات را هم پرداخت نمی‌کنند.

Share/Save/Bookmark

در همین رابطه:
بازار تهران بازگشایی شد
تداوم تعطیلی بازارها در تهران و اصفهان
اعتراض بازار و قول دولت برای تعویق مالیاتهای جدید
اعتصاب بخشی از بازار‌های اصفهان

نظرهای خوانندگان

"در حقیقت این قانون متعلق به جوامعی است که از یک ثبات اقتصادی برخوردارند. یعنی تورم در آن‌ها در حد معقولی قرار دارد." مبناي اين حرف كجا است؟ اين استنتاج مبتني بر كدام مطالعه است؟ به نظرم راديو زمانه در موضوعات اقتصادي خيلي ضعيف عمل مي كند. من نمي دانم اين فردي كه با او مصاحبه شده چه سمتي در نظام مالياتي دارد اما حرفهاي ايشان آنجاها كه تحليلي است غير علمي و عوامانه است و آنجاها كه خبري است اغلب غلط است. مثلا اين قانون در بيست سال پيش تصويب نشده آن موقع صرفا حرفش بوده قانون سال گذشته تصويب شد احتمالا ايشان عوارض برخي كالاها و خدمات را كه از گذشته دريافت مي شده و بعدا در قانون تجميع عوارض يكنواخت شد با ماليات بر ارزش افزوده اشتباه گرفته‌اند.
---
اردوان: گفت و گو شونده یکی از کارشناسان حوزه مالیاتی بوده است. اما سوال این جاست که شما اهل برخورد مطالعاتی هستید چطور با این گفت و گو به نتیجه رسیدید که زمانه در موضوعات اقتصادی ضعیف عمل می کند. یعنی این این مصاحبه تا به این حد موثر بود؟. دوست گرامی خوب است اگر نقدی هم می خواهید بکنید بنابر گفته خودتان با استدلال باشد. بی شک برای مصاحبه شونده اظهار نظر شما ارسال و در صورتی که پاسخی داشته باشند، منعکس خواهد شد.

-- نيما نامداري ، Oct 20, 2008 در ساعت 05:09 PM

اجازه بدهید مالیات را تعریف کنیم. در یک جامعه لازم است یکسری خدمات عمومی ارائه شود که معمولا از طریق دولت ارائه می شوند. به همین خاطر مردم به نسبت بهره مندی خود از این خدمات مالیاتی به دولت پرداخت می کنند تا دولت بتواند این خدمات عمومی را ادامه دهد.

حال ببینیم در کشور ما چه وضعیتی حاکم است. دولتی وجود دارد (منظوم دولت خاصی نیست، حضرات به خود نگیرند همیشه اینطور بوده است) که از طریق فروش دارایی های ملی کشور که متعلق به تمام نسل هاست، هزینه های خود را تامین می کند. دولتی که به نسبت بقیه دولت ها خدماتی گرانتر و ناکاراتر ارائه می کند. همین دولت به دلیل بی کفایتی کاری کرده است که ارزش پول مردم سالانه حداقل سی درصد پایین بیاید. یعنی عملا پیشاپیش سی درصد از مردم مالیات می گیرد بدون اینکه حتی آنها متوجه بشوند. همین دولت بدون پاسخگویی به مردم، از هر راهی که بتواند درآمدهایش را زیاد می کند ولی کیفیت خدماتش نه تنها بهتر نمی شود بلکه روز به روز بدتر می شود. حال سوال این است، این دولت که دارد از جیب همین مردم هزینه می کند، به چه حقی و با چه منطقی می خواهد مالیات بگیرد؟ نمی شود که یک بخش از قانون کشوری مثل فرانسه را برداریم بیاریم اینجا اجرا کنیم. ولی آن بخشهایی که دولت را موظف به پاسخگویی می کند، به مردم اجازه حرف زدن می دهد، به مردم اجازه طرح شکایت و بازخواست می دهد را حذف کنیم. این دولت نه تنها حق ندارد از مردم مالیاتی بگیرد. بلکه باید جریمه هم بشود.

حال یه نگاهی بیندازیم به نحوه ی اخذ مالیات این حضرات. هر کسی که سابقه یک کار تولیدی یا اداره یک شرکت را داشته باشد می داند که من دارم در رابطه با چه چیزی حرف می زنم. فرض کنید شما مدیرعامل یک شرکت فنی هستید. فرض کنید کلیه قراردادهای کاری شما با طرف های دولتی است. این یعنی اینکه شما پیشاپیش مالیات و بیمه را پرداخت کرده اید چون بخشهای دولتی همین مبلغ را از مبلغ کل قرارداد کم می کنند. دو سال از قرارداد فوق می گذرد. برای شما، بدون توجه به اظهارنامه مالیاتی، صد میلیون مالیات می نویسند. شما با تعجب و درحالیکه قادر نیستید حقوق پرسنل تان را بپردازید به ممیز مالیاتی تان مراجعه می کنید. ایشان با نهایت خونسردی می گویند: قرارداد برای ما معیار نیست، شما باید ثابت کنید که این مالیات هایی که از طرف بخش های دولتی کسر شده به وزارت دارایی پرداخت شده است. شما باید راه بیفتید بروید به تک تک طرفهای قرارداد خودتان سربزنید ببینید آیا مالیات خودشان را پرداخت کرده اند یا نه، اگر پرداخت کرده اند به کدام شعبه مالیاتی پرداخت کرده اند. بعضی هاشون هم که اساسا مالیات نمی دهند. بعد باید بروید از آن شعبه مالیاتی نامه بگیرید و بیاورید تحویل ممیز مالیاتی بدهید تا این مبلغ از کل مالیاتی که بصورت صوری برای شما بریده اند کسر شود. حتی اگر در آن سال شرکت شما زیان داده باشد، باز هیچ چاره ای جز پرداخت مالیات ندارید چون این آقایان معتقدند که شما دروغ می گویید. به همین سادگی. این نظام مالیاتی شان است در برخورد با واحدهای مولد و تولیدی.
در طرف دیگر نظام مالیاتی اینها در حوزه خدمات و خرده فروشی قرار دارد. اولا مالیات در حوزه خدمات کمتر از حوزه تولید است. و این واقعا جالب است. علاوه برآن رسم است که هرکسی که فاکتوری به شما می دهد، هفت درصد می کشد روش تحت عنوان مالیات و عوارض. یعنی عملا این مصرف کننده است که مالیات می دهد نه فروشنده. فروشنده مالیاتش را سالها قبل از اینکه موعد پرداختش برسد از خریدار اخذ کرده. موقع پرداخت مالیاتش هم که برسد با هزار بامبول و مسخره بازی از پرداخت آن شانه خالی می کند، چون مثل واحد تولیدی یا شرکت تجاری نیست که همه چیزش روشن باشد. اینجا ممیز مالیاتی خفه خون می گیرد و ناچار است یک مالیات عرف همان شغل برایش معین کند که با قسط بندی و هزار بند و بساط بتوانند نیم درصد از این آقایان مالیات بگیرند شانس آورده اند.
حالا یکی از این دکترهای اقتصاد، تازه از آنور مرز تشریف فرما شده و تز داده. یکهو بیدار شده که چه... همه مشکلات ما همین وتی است که مردم پرداخت نمی کنند. در آمریکا وت هست... در اینجا نیست. بعد این می شود قانون. باباجان این وت را من مصرف کننده باید پرداخت کنم. اینها که مالیات نمی دهند. ولی تو فکر می کنی این دکترها این مسائل را می فهمند؟ ...

-- تابان ، Oct 20, 2008 در ساعت 05:09 PM

اگر قرار است مست گیرند باید هر آنچه هست گیرند . تعدادی شرکنهای بزرگ که گاهی به اندازه ی بودجه ی دولت را دارند زیر نظر رهبر هستند و از مالیات معاف هستند سپاه پاسداران سالهاست کار اقتصادی می کند گزارش مالیاتی آن را ارائه کنند بنگاههای دولتی که مدیران نالایق دارند و ضررده هستند را تعطیل کنند نه آنکه از محل پول نفت و مالیات مردم ادامه ی کار دهند این همه مراسم تبلیغاتی دولت ... که از محل در آمد عمومی تامین میشود را تعطیل کنند بودجه های مساجد امام زاده ها را قطع کنند ... واسطه های نفتی مانند ... را حذف کنند ... بودجه های نظامی را حذف کنند و بسیاری چیزهای دیگر است که به مردم از طریق تورم و یا مالیات تحمیل شده را حذف کنند سپس اقدام به گرفتن مالیات کنند و وقتی هم مالیات داده شود که اثرش را در زندگی مردم ببینیم نه آنکه رئیش جمهوری پول نفت و ذخیره ی ارزی را به دلیل ... مخفی کند آن را سری بداند بعد هم طلبکار مالیات شود.

-- فرهاد-فرياد ، Oct 21, 2008 در ساعت 05:09 PM