"تمامی ایدئولوژی‌های نام‌برده در مسیر بردگی انسان معاصر قدم برداشته‌اند؛ هرچند شعار تمامی آنها آزادی و عدالت‌خواهی است، ولی نمایندگان تمام این ایدئولوژی‌ها، دیکتاتورهایی خشن و آدمخوار بوده‌اند" حالا چرا این متفکر گرامی اینقدر عصبانی هستند واخلاقیات ادعایی خودشان را هم فراموش کرده اند. آدم وقتی نظر میدهد بهتر است به واقعیات منطقه وتاریخ آنجا فکر کند نه برداشتهای ذهنی خودش را از محل زندگی خود را به آنجا تعمیم دهد. درست همرمان با اعدام کردها تمامی مردم سنندج در تحصن واعتصاب بودند و اهالی مریوان راهپیمایی دموکراتیک را به سوی سنندج شروع کردند. هنگامیکه بقیه رفقا در فضای باز دانشگاه تهران ومیادین تهران مشغول مبارزات دموکراتیک بودند. ما هر روز با وانت و می نی بوس به دنبال جمع آوری جنازه های مثله شده از دهاتهای اطراف بودیم. قارنا قلاتان سوزه صوفیان ووو . در اشنویه در یک تظاهرات معمولی مزدوران رژیم شش نفر را کشتند. آقای قاسملو را نه در جنگ مسلحانه بلکه سر میز مذاکرات دموکراتیک کشتند. همین فرزاد کمانگر را نه بخاطر چریک بودن کشتند بلکه چون صحبت از انسانیت میکرد کشتند. و در جوابش مردم کردستان اعتصاب عمومی راه انداختند. لیلا زانا را در ترکیه از پارلمان به زندان فرستادند.

کی گفته کردها ظلمی روا نداشته اند.اینقدر مظلوم نمایی نکنید.
در اوایل انقلاب در نقده هزاران نفر از ترکها را کشتیدو قتل عام کردید. حالا با قتلهایی که در ترکیه و عراق کرده اید کاری ندارم

Man agar bejai aghai Jahanbagloo budam, dar in zamine ezhare nazar nemikardam. ishan tamame taghsirha ra gardan kurdha andakhtan., gooya ke kurdha hamishe aghazgare jang budan va in kurdha budan ke ebteda dast be aslahe bordan.

علی که نوشته کردها قتل عام کرده اند آن هم هزاران نفر، گویا تاریخ را وارونه یا آنگونه که دلش خواسته است خوانده است. نقده هنوز کشتار قارنا و قلاتان را که توسط ملا حسنی انجام گرفت را از یاد نبرده است! حال علی هنوز اخبار وارونة ملا حسنی را به خورد ما می دهد؟ تو گفتی و ما هم گوشمان دراز است!!!

به‌ ندرت میتوان در خاورمیانه‌، امریکای لاتین و آفریقا به‌ اثتثنای جنبش ضد آپارتاید افریقای جنوبی بتوان جنبشی یافت که برای نیل به‌ اهدافشان از ابزار مسالمت آمیز استفاده‌ کرده‌ باشد، بیان این مطلب نباید به‌ معنای توجیه‌ خشونت تفسیر شود بلکه‌ منظور حرمان فضای مناسب است که‌ مانع از به‌ وجود آمدن روحییه‌ مسالمت میشود.نازا و عقیم بودن جنبش سبز در ایران خود گویایی این واقعییت است که بستر و ساز و برگ مناسب برای مبارزه‌ مسالمت آمیز در ایران مهیا نشده‌ است.
تجویزبکار گیری‌ متد و شیوه‌های مبارزه‌ مدنی برای تحقق خواستهای یک گروه‌ اجتماعی، خود لازمه‌ آگاهی از شرایط عینی جامعه‌ای است که‌ مبارزه‌ مدنی برای آن توصیه‌ میشود. بدون در نظر گرفتن آن شرایط نسخه‌ای که‌ پیچیده‌ میشود کل فرایند مبارزه را‌ در جهت عکس هدایت میکند. پیش شرطهای مبارزه‌ مدنی را غالبا فضای باز سیاسی که‌ در آن افراد جامعه‌ به‌ مرحله‌ای از رشد سیاسی و اجتماعی رسیده‌ باشند ورق میزند در این صورت میتوان حقانییت خواستهای یک گروه‌ اجتماعی را بدون بکار گرفتن خشونت به‌ سهولت به‌ یک خواست همگانی مبدل نمود. در امریکا مارتین لوتر کینگ در فضای سیاسی اجتماعی ان زمان امریکا توانست مفهوم واقع بینانه‌تری از مبارزه‌ مدنی آرائه‌ دهد در حالی که‌ کسانی پیش از او نتواتستند کاری برای سیاهان از پیش ببرند. در واقع میتوان گفت در ایران، به‌ علت فضای خفقان سیاسی در گذشته‌ و متعاقبا تا به‌ حال و شکل نگرفتن نطفه‌های رشد سیاسی و فرهنگی در ایران، زمینه‌ مصاعد برای مبارزه‌ مدنی عقیم مانده‌ است چنانچه‌ کردها( کوردهای ایران) با وجود تاریخ مبارزاتی درخشان متناسب با کنش مقابل قادر نبودند اکثریت مردم غیر کورد را با حقانییت خواستهای خود آشنا کنند.از آنجا که‌ تولرانس به‌ عنوان جوهر مبارزه‌ مدنی قابل بحث است. نازا ماندن توسعه‌ فرهنگ تولرانس در ایران ریشه‌ در فاکتورهای متعدد ی چون انحصار مذهب، توسعه‌ دولت- ملت به‌ اوج خود است. این انحصارگرایی در ایران صرفا در جهت بالا دستی مذهب شیعه‌ عمل کرده‌ است و نهایتا از این طریق مردم ایران را در مقابل یکدیگر قرار داده‌ است تولرانس و یا درک پذیرش سلیقه‌های سیاسی، فرهنگی و غیره‌‌ در یک جامعه ریشه‌ در ساختار تشکیل دهنده‌ عناصر فرهنگی هر جامعه دارد از میان عناصرهای غالب در فرهنگ جامعه میتوان به‌ نقش مذهب در‌ شکلگیری خشونت و یا عدم بکارگیری خشونت اشاره‌ نمود. برای مثال میتوان به‌ مبارزه‌ گاندی و بکارگیری‌تعالیم اهیمسا در مذهب هندویسم آشاره‌ نمود مبارزه‌ اینچنینی در حالی در هندوستان شکل میگیرد که‌ جامعه‌ هند در ان زمان با فرهنگ دمکراسی فرسخها فاصله‌ دارد و یا طلب درخواستهای مردم در اروپا از طریق ابزارهای مسالمت آمیز ریشه‌ در اصلاح نهاد مذهب کریستیانیتی دارد که‌ خود مولد دمکراسی امروزی و لیبرالیزم است، برای اثبات این ادعا با نگاهی به‌ کشورهای اروپای که‌ مذهب کریستیانیتی کمتر رفورم به‌ خود دیده میتوان به‌ وضوع خشونت دید‌. مردم ایرلاند شمالی با وجود اینکه‌ در غرب واقع هستند به‌ دلیل فاندمانتال بودن کاتولیکها هر روز شاهد خشونت میباشند . جامعه‌ای را نمتوان خشن تعریف کرد بدون در نظر گرفتن نوع و نقش مذهب آن جامعه. اسلام مذهب طبقه‌ای است که‌ با خشونت زاده‌ شده‌ و در مسیر 1400 ساله‌ تاریخ خود کمتر رفورم به‌ خود ندیده‌ است. بنا بر این تا رفورم اساسی در اسلام به‌ وقوع نپیوندد عدم بکار گیری خشونت اجتناب ناپذیر است. حال در ایران اسلام نه‌ تنها منحصر به‌ فرد نیست بلکه‌ خود حاکمی است که‌ برای اینکه‌ موقعیت طبقه‌ای خود که‌ همان موقعییتولایت مطلقه‌ فقیه‌ است به‌ رواج خشونت دامن میزند. که‌ طبیعتا و طبق قوانین بقا با واکنشی از نوع خود روبرو میشود. این همان واکنش است که‌ امروز و دیروز از طرف کوردها بروز داده‌ میشود که‌ نهایتا به‌ کوردها لقب خشن داده‌ میشود‌

آقای جهانلو خیلی بر مبارزه‌ مسالمت آمیز و مدنی تأکید میکند. او خود را نمانینده‌ صدام حسین و ترکیه‌ و سوریه‌ میداند. مثل اینکه‌ این نظامها برای ایشان مطلوب هستند و هر نوع مقاومت علیه‌ آنها را خشونت میداند. او میگوید کردها نباید در محافل بین‌المللی مظلوم نمایی کنند. آیا افشاگری در مورد سرکوب نوعی مبارزه‌ سیاسی نیست؟ فکر نمیکنید بیشترین حساسیت شما به‌ این نوع مبارزه‌ کردها است؟ به‌ نضر شما مذاکره‌ با جمهوری اسلامی خشونت است یا به‌ قتل رساندن کردها سر میز مذاکره‌. آیا به‌ قتل رساندن ده‌ها نفر از ایرانیها توسط جمهوری اسلامی در خارج از کشور خشونت نیست. من نمیدانم شما چرا آگاهانه‌ منفورترین رژیم امروز جهان را از زیر ظرب خارج میکنید؟ به‌ نظر شما تجاوز به‌ دختران ایرانی در زندانهای ایران نتجه‌ خشونت مردم ایران بود یا از طبیعت رژیم فاشیستی مذهبی سرچشمه‌ میگیرد؟ اگر شما و امثال شما آلترناتیو جمهوری اسلامی هستتد بیچاره‌ مردم ایران!
حسن

این اظهارات شامل زمان و مکان نمیشوند. برای کسی که‌ کار آکادمیک میکند استناد به‌ فاکت و زمان بسیار اساسی است. او میگوید مبارزه‌ کردها به‌ ثمر نریسده‌ است. این حرف متاسفانه‌ تا حدی درست است. ولی این را نمیتوان تنها به‌ شیوه‌ مبارزه‌ کردها نسبت داد. در ایران پس از انقلاب مشروطیت ما تقریبا دست‌آوردی نداشته‌ایم. آیا به‌ نظر ایشان این ناکم بودن به‌ علت خشن بودن مردم ایران است؟ ناگفته‌ نماند در سیاست رسیدن به‌ اهداف به‌ ندرت از طریق مسالمت‌آمیز ممکن است. نمونه‌های هند و آفریقای جنوبی و به‌ هدف رسیدن آنها بیشتر به‌ خاطر دفاع بخش مهمی از سیاست جهانی بود. باور بفرمایید آقای خلخالی و موسوی اردبیلی کشتن گاندی و ماندلا بسیار ساده‌ بود. اگر کار به‌ این سادگی بود دمکراسیهای جهان نیازی به‌ ارتش و جنگ ابزار نداشتند و میتوانستند احمدی‌نژادها رام کنند.علی

گفتگوی بسیار ضعیفی بود. شاید آقای جهانبگلو می توانست درباره جنبش عدم خشونت بسیار زیبا صحبت کند اما نمی دانم ایشان چه سنخیتی با کردستان دارد؟
اگر مصاحبه کننده گرامی کمی اطلاعات از کردستان داشت، راحت می شد فهمید که آقای جهانبگلو هیچ شناختی از کردستان ندارد! دلیلی ندارد یه پژوهشگر و روشنفکر بی محابا درباره هر چیزی اظهار نظر کند، مگر اینکه مثل آقای احمدی نژاد خودشان کارشناس همه چیز باشند!
آقای جهانبگلو بارها می گوید اختلافات قومی و مصاحبه کننده گرامی نمی پرسد این اختلافات قومی یعنی چه؟ منظورشان چیست؟ بارها از اعمال مطلق خشونت در همه جنبش کردستان حرف می زند و مصاحبه کننده گرامی نمی تواند از زمان مذاکرات و حواشی آن مصداق بیاورد.
آقای جهانبگلو نسخه ای برای کمونیسم می پیچد و مصاحبه کننده نمی تواند حداقل ایده های برخی احزاب را که آقای جهانبگو صد در صد غلط دریافته بازگو کند.
مصاحبه شونده محترم بارها از غلط بودن شکل مبارزه کردها حرف می زند و مصاحبه کننده یک آلترناتیو نمی خواهد.
در هر روی ورای مواضع مصاحبه کننده و مصاحبه شونده این گفت و گو بسیار ضعیف بود و دو طرف با بی اطلاعی کامل راجع به یک مصداق سخن می گویند.
انتظار اینکه احترام بیشتری به مخاطبان گذاشته شود و هر مطلبی که آماده شد، به صرف تعداد کلمات روی این رسانه قرار نگیرد.

من ميخواستم در مورد كامنت آقاي سليمان محمدي نظر بدهم
دوست عزيزم آيا شما ميتوانيد يك نمونه از مبارزه سياسي كردها را از اعماق تاريخ كردها بيرون بكشيد و براي ما بازگو كنيد؟ آيا تنها بخاطر تيري كه آقاي جهانبگلو به مركز سيبل ماركسيزم - لنينيزم زدند عصباني هستيد؟
در واقع شما داريد صرفأ نمايندگي يك جهانبيني دگم و مظاق را ميكنيد و موضعي ناعقلاني را گرفته ايد كه تنها رد فعل طغيانهاي دروني خودتان هست.
در كمورد مصاحبه و شيوه آن، هر انسان عاقلي كه اين مصاحبه را بخواند تسخيص ميدهد كه اين مصاحبه مكتوبي و به شيوه ي مرده است. در ضمن من اين مصاحبه را در يك سايت كردي خواندم كه آقاي جان "روزنامه نگار و تهيه كننده مصاحبه" گفته است كه اين مصاحبه به شيوه پروژه انجام شده و اين بخشي از مجموعه مصاحبه اي است كه قصد دارد به شيوه كتاب در دو جلد كردي و فارسي آنرا به چاپ برساند.
متاسفانه كاك سليمان بخاطر همين نظردهيهاي شما و امسال شماست كه روشنفكران غير كرد و حتي كردها هم در مورد وضعيت سياسي كردستان نظري نميدهند
اين هم بخاطر اين است كه شما فكر ميكنيد كه خودت ميتواني و تخصص اين را داري كه در مورد عدم خشونت نظر پراكني كني ولي آقاي جهانبگلو بي سواد و كم تجربه هستند.
در ضمن اگر شما نظر ديگري داريد چرا در مورد آن يك مقاله نمينويسيد؟

با درود و سپاس از مصاحبه‌کننده‌ و مصاحبه‌شونده‌، به‌ اعتقاد من نمی‌توان با بسياری از فرمايشات آقای جهانبگلو موافق نبود. بحث سر موافقت و مخالف با پديده‌ی خشونت نبوده‌ و نيست. به‌ لحاظ تجريدی هيچ انسان و نيروی جدی نمی‌تواند موافق خشونت نباشد. مبارزه‌ی توده‌های بپاخاسته‌، به‌ ويژه‌ مبارزه‌ با استعمار و فاشيسم و شووينيسم، نه‌ يک امر نظری و آکادميک، که‌ يک امر واقع است و ناگزير از کنش و واکنش نيروهای متخاصم تأثير می‌پذيرد. برای جنگ حداقل دو نيرو لازم است. اين امر اما به‌ همان اندازه‌ برای صلح هم صدق می‌کند؛ چنانچه‌ تنها يکی از اين دو طرف ابزاری غير از خشونت در شکل اعمال سرکوب فيزيکی، زندان و شکنجه‌ و اعدام و يورش نظامی نشناسد، دير يا زود خشونت متقابل را خلق خواهد کرد. اين امر در هر چهار پارچه‌ی کردستان در طول تاريخ صادق بوده‌، چرا که‌ هر چهار حاکميتی که‌ به‌ زور سر نيزه‌ اقتدار خود را بر مردم کردستان تحميل نموده‌اند، خود اسير خشونت بوده‌اند. بنابراين سخن گفتن يک‌جانبه‌ از وجود خشونت در کردستان و انداختن گناه‌ "ناکامی" جنبش کردستان گردن خشونت طرف کردی، نه‌ عينی است و نه‌ علمی. کردستان در خلاء عمل نکرده‌ است و نمی‌کند. خشونت کردستان خشونت صرف نيست، بلکه‌ خشونت‌متقابل است؛ خشونت بردگان و تهيدستان و مظلومان است و طبق هيچ مکتب انسانی و حتی پاسيفيستی بطور يک‌جانبه‌ قابل سرزنش و محکوميت نيست. در ضمن غلظت خشونت حکومتهای مستبد و ديکتاتور و تماميتگرا و مرتجع و تبعيض‌گرا ارتباط سببی و مستقيم با "مبارزه‌ی" مسلحانه‌ و در واقع دفاع مسلحانه‌ ـ که‌ من الزاما موافق آن نيستم ـ ندارد؛ ميزان اعمال خشونت حکومت اسلامی ايران بر عليه‌ مردم و نيروهايی که‌ نه‌ تنها معتقد به‌ اعمال خشونت نبوده‌اند، بلکه‌ به‌ نوعی در جبهه‌ی ايدئولوژيک رژيم قرار داشته‌اند و حتی بخشا جزو بنيانگزاران بوده‌اند، کمتر از خشونت اعمال شده‌ در کردستان نبوده‌ است. برای نمونه‌ قتل فجيع فروهرها و شخصيتهای ديگر را ديگر نمی‌توان به‌ اعمال خشونت از سوی معارضين نسبت داد. اين امر برای فعالين مدنی کرد نيز صادق است. اعمال خشونت بر عليه‌ اين انسانهای خشونت‌پرهيز کمتر از خشونت اعمال شده‌ (از چند مورد ژينوسايد استثنايی اخير که‌ بگذريم) بسيار کمتر از خشونت اعمال شده‌ بر عليه‌ چريکهای کرد نيست. لذا آنچه‌ که‌ حکومت را بر عليه‌ مردم کردستان وامی‌دارد، نه‌ دفاع مسلحانه‌ی چند پيشمرگ کرد، که‌ قبل از هر چيز مکتب تبعيض‌گرايانه‌ی ارتجاعی شووينيسم می‌باشد. خشونت متقابل نيروهای کردی بر عليه‌ نيروهای دولتی سرکوبگر نيز بيشتر واکنشی است که‌ بخش اعظم آن پرهيزناپذير و يا خودبخودی می‌باشد. در ارتباط با دو نمونه‌ی هند و آفريقای جنوبی نيز نبايد از ياد برد که‌ عدم خشونت مردم هند بدون همراهی دولت بريتانيا ممکن نمی‌شد؛ آيا اگر تظاهراتهای مردم هند از سوی انگلستان به‌ خون غلطانده‌ می‌شد (همانطور که‌ در کردستان چندين بار اتفاق افتاد)/ اگر در آنجا شهرهای مسکونی به‌ توپ و تانک و هلکوپتر ويران و مردم قتل عام می‌شدند (آنطور که‌ در سنندج و مهاباد و مريوان، ... اتفاق افتاد)، مردم هند نيز دست روی دست می‌گذاشتند و آرام می‌ماندند؟! مثال آفريقای جنوبی نيز بسيار بسيار نابجاست: اولا جنبش ضدآپارتايد آفريقای جنوبی مطلقا بدون خشونت نبود و مبارزه‌ی مسلحانه‌ بخشی از جنبش را تشکيل می‌داد، دوما اگر ماندلا در محاکمات جانورانی چون خلخالی و گيلانی اعدام می‌‌شد، از وی هم امروز سخنی در ميان نمی‌بود و مانند هزاران هزار مبارز گمنام ديگر گمنام می‌ماند. لذا رويکرد دولت نژادپرست آفريقای جنوبی به‌ نوعی از ماندلا ماندلا ساخت. اما ديديم که‌ بر سر مبارزان کرد چه‌ می‌آورند. در ضمن هر آينه‌ در مورد خشونت سخن در ميان است، نبايد صرفا خشونت فيزيکی مدنظر باشد؛ ظلم و بيدادگری نيز شکلی از خشونت است. آيا تحميل بيشترين حد از تبعيض مثلا بر عليه‌ زنان و دگرانديشان و پيروان مکاتب فلسفی ديگر اعمال خشونت نيست؟ آيا اعمال اين خشونتها ارتباطی به‌ خشونت زنان و دگرانديشان دارد؟! وانگهی اگر کردستان به‌ دليل بافت و انديشه‌ی "قبيله‌ای" (!!!) به‌ کژراهه‌ رفته‌ است، نافرجامی خلقهايی که‌ کردستان را در خود احاطه‌ نموده‌اند، در امر دستيابی به‌ آزادی و دمکراسی چه‌ عواملی داشته‌ است؟ در پايان ذکر دو نکته‌ی ديگر‌ را نيز ضروری می‌دانم: نخست اينکه‌ آيا چنانچه‌ در مناسبات اجتماعی و سياسی چنين احکام قطعی را می‌دهيم که‌ ظاهرا جهانشمول هستند و تابع زمان و مکان نمی‌باشند، چنين حکمی را در مورد مبارزه‌ی مردم فلسطين نيز می‌دهيم که‌ خشونت آن اگر بيشتر از خشونت اسرائيلی‌ها نباشد، مطلقا کمتر نيست؟ آيا آنها را نيز سرزنش می‌کنيم و می‌گوئيم که‌ دليل ناکامی آنها خشونت‌گرايی آنها بوده‌ است و يا در اين مورد مشخص می‌رويم يکجانبه‌ اسرائيل را تقبيح می‌کنيم و خواستار نابودی‌اش می‌شويم؟! دوم اينکه‌ اگر خشونت تحت هر شرايطی بد است، خشونت بر عليه‌ متجاوزين و اشغآلگران چگونه‌ قابل ارزيابی است؟ آيا چنين درسهايی را به‌ مردم و دولت ايران نيز داديم که‌ به‌ جنگ عراق نروند، چه‌ که‌ جنگ شديدترين نوع خشونت است؟! و بلاخره‌ کداميک از کشورهای خشونت‌پرهيز و دمکراتيک جهان از ابزار سرکوب (ارتش نيرومند، پليس، دستگاه‌ امنيتی، ....) برخوردار نيستند؟ چگونه‌ است اگر چهار پيشمرک کرد به‌ کلاشينکوف عرض اندام کنند، خشونت‌گرايی است، اما دولتها و ملتهايی که‌ از بزرگترين ارتشها و زرادخانه‌ها برخوردارند، از دايره‌ی انتقاد ما خارج می‌شوند؟ (و بسياری از "آيا"ها ديگر.) ختم کلام اينکه‌: سخن گفتن صرف و تجريدی از خشونت طرف کردی بدون ذکر مناسب خشونت اعمال شده‌ طرف مقابل و تبعيضات بيشمار آن خلط مبحث است و نمی‌توان جدی گرفت؛ در بهترين حالت اندرزهای اخلاقی می‌نمايند که‌ تنها به‌ درد سمينارهای آکادميک می‌خورند.

به‌ نظر من مصاحبه‌ی خوبی بود هر چند اقای جهانبگلو به‌ صرف انكه‌ تئوریسینی قوی در زمینه‌ی فلسفه‌ هستند، اما اگاهی زیادی درباره‌ی تاریخ مبارزات كردها ندارند، به‌ همین دلیل این مصاحبه‌ نتوانسته‌ است اصل موضوع مورد بحث را به‌ خوبی و با شفافیتی كامل به‌ شنونده‌ القا كند.با تشكر از اقاي جان