یک روز، امید و اضطراب در افغانستان

آزاده اسدی

بعد از مدت‏ها درگیری و تهدید مردم و دولت افغانستان، از سوی طالبان، امروز ساعت هفت صبح به وقت کابل، رأی‏گیری برای انتخابات ریاست جمهوری در این کشور شروع شد.

قرار بود انتخابات تا ساعت چهار بعد از ظهر ادامه داشته باشد. اما یک ساعت تمدید شد. حدود هفده میلیون نفر برای شرکت در انتخابات افغانستان ثبت نام کرده بودند.

لینا آریا، همکار ما در کابل، در مورد جو روزهای قبل از انتخابات در افغانستان توضیح می‏دهد:

«وضعیت امنیتی، تقریباً تا سه روز پیش از انتخابات خوب بود و همه خیلی شور و شوق داشتند که در انتخابات شرکت کنند. اما سه روز قبل یک حمله‏ی انتحاری در کابل صورت گرفت که باعث کشته شدن هفت نفر و زخمی شدن بیش از نود نفر شد. روز بعد از آن تعدادی در این ارتباط در کابل بازداشت شدند. روز گذشته نیز یک حمله‏ی انتحاری دیگر روی داد و باعث کشته شدن هفت نفر و زخمی شدن بیش از پنجاه نفر شد. این حملات، مردم را کمی ترساند، اما با این وجود، حضور خوبی در انتخابات داشتند.»

گروه طالبان چندی پیش هشدار داده بود که مانع برگزاری انتخابات خواهد شد و در اولین دقایق شروع به کار حوزه‏های رأی‏گیری، انفجارهای مختلفی در برخی از استان‏های این کشور روی داد.

انتخابات در افغانستان / عکس‌ها: زمانه

لینا آریا در این باره می‏گوید: «قبل از ساعت هفت که انتخابات شروع می‏شد، چند موشک پرتاب شد؛ یکی از آن‏ها در استان "میدان ورزک" بود. در کابل هم چند انفجار داشتیم که تلفاتی به بار نیاورد. گفته می‏شود، از شب گذشته تا به حال، بیش از ده موشک به شهر «قندهار» اثابت کرده و باعث کشته شدن یک نفر از افراد غیرنظامی و زخمی شدن سه تن دیگر شده است.»

گزارش‏ها حاکی از حضور نیروهای امنیتی در سراسر افغانستان است تا برای مقابله با حملات احتمالی مخالفان مسلح آماده باشند. اما چند خبرنگار خارجی، به دلیل پوشش خبر مربوط به انفجاری در کابل، چند دقیقه‏ای بازداشت شدند. لینا در مورد دلیل این بازداشت و شرایط جدیدی که در افغانستان بر سر راه خبرنگاران قرار گرفته است، می‏گوید:

«مخالفین به مرکز پلیس در ناحیه‏ی هشتم شهر کابل حمله کرده بودند. تعدادی از خبرنگاران که می‏خواستند از آن‏جا فیلم و عکس بگیرند، از سوی پلیس بازداشت شدند. اما بعد از این که فیلم‏ها و عکس‏ها را از آن‏ها گرفتند، آزاد شدند.»

روز گذشته، طی اطلاعیه‏ای اعلام شده بود که خبرنگارها حق پوشش اخبار مربوط به انفجارها و ایجاد ترس و وحشت بین مردم را ندارند. لینا علت آن را چنین توضیح می‏دهد:

«این موضوع باعث می‏شود که مردم بترسند، فضای امنیتی خوبی نباشد و مردم برای رأی‏گیری نیایند. این برخوردها بیشتر به این خاطر است که دولت قبلاً اعلام کرده بود که رسانه‏ها حق ندارند از خشونت‏ها گزارش بدهند. اما خبرنگاران از اول صبح شروع به گزارش دهی از خشونت‏هایی که صورت گرفته بود و به اطلاعیه‏ی دولت توجهی نکردند.»

به گزارش بسیاری از خبرگزاری‏ها، این دوره مردم مانند هفت سال پیش که نخستین دوره‏ی انتخابات ریاست جمهوری بعد از خروج طالبان، در این کشوربرگزار شد، از انتخابات استقبال نکردند.

لینا آریا که از زمان شروع رأی‏دهی در حوزه‏های مختلف در کابل، حضور داشته، معتقد است که هرچند مردم از تهدیدهای طالبان ترسیدند و با وجود گزارش‏های متعدد رسانه‏ها از خشونت‏ها، باز هم تلاش کردند رأی بدهند:

«با وجود این که انفجارهایی، حتا در شهر کابل که پایتخت است صورت گرفت، باز هم حضور مردم خوب بود. اما این حضور نسبت به انتخابات گذشته، بسیار کم‏تر بود. به خصوص زنان، کم‏تر شرکت کردند.

در مناطقی در کابل که «هزاره نشین» است، حضور زنان بیشتر بود. در محل‏هایی، زنان اول صبح حضور نداشتند اما بعد از ظهر کم کم به پای صندوق‏ها آمدند. اما هم‏چنان تعدادشان نسبت به مردها، کم‏تر بود.»

در دومین دوره‏ی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، زنان فعال‏تر شدند و در تبلیغات و انواع مراسم پیش از انتخابات برای کاندیداهای مختلف، حضور پررنگی داشتند.

امسال برای نخستین بار، دو زن پزشک: فروزان فنا و شهلا عطا، برای ریاست جمهوری افغانستان نامزد شدند. با این همه به نظر می‏رسد، زنان پای صندوق‏های رأی، بنا به دلایلی که لینا مطرح می‏کند، کم‏تر از قبل، حضور داشتند:

«زنان قوم هزاره بیشتر از سوی مردان اجازه دارند در حوزه‏های سیاسی حضور پیدا کنند. همان‌طور که در گزارش‏های قبلی هم داشتیم، اولین استاندار زن در افغانستان، یک خانم هزاره از ولایت بامیان و اولین شهردار زن نیز یک هزاره از ولایت دایکندی بود. این‏ها نشان می‏دهد که زنان هزاره، فعال‏تر هستند و در صحنه‏های سیاسی بیشتر حضور دارند.»

لینا ادامه می‌دهد: «ولایت‏های هلمن، قندهار، کندوس و رزمی از ولایاتی هستند که امروز شرایط امنیتی در آن‏جا خوب نبود. طوری که حتا مردها کم‏تر در رأی‏گیری شرکت کردند و به همان نسبت هم تعداد زنان شرکت کننده، خیلی کم بود. به طور کلی، مشکلات امنیتی باعث شده که حضور زنان در این انتخابات، قدری کم‏تر از گذشته باشد. اما بازهم حضور داشته‏اند، آمده‏‏اند و رأی داده‏اند.»

اشرف غنی احمدزی، عبدالله عبدالله، حامد کرزای و رمضان بشردوست، جدی‏ترین رقیبان در انتخابات افغانستان هستند. طالبان ضمن تحریم انتخابات، مردم افغانستان را از شرکت در رأی‏گیری برحذر داشته و تهدید کرده بود که مراکز اخذ رأی را هدف حمله قرار می‏دهد. لینا در این باره می‏گوید:

«طالبان با دولت فعلی که حمایت کشورهای خارجی را دارد، کاملاً مخالف است. فکر نمی‏کنم، حضور یا عدم حضور نیروهای خارجی تاثیری در تصمیم‏گیری آن‏ها برای ایجاد اخلال در انتخابات، تاثیری داشته باشد. آن‏ها در هر صورت، با این انتخابات مخالف بودند و خواهان آن بودند که در دولت آینده سهمی داشته باشند.»

بعد از شروع رأی‏گیری، گزارش‏های مختلفی در مورد چند خلاف مخابره شده است. پاک شدن رنگ انگشت رأی‏دهندگان یکی از این موارد بود. لینا آریا از این تخلفات می‏گوید:

«تعدادی که سن‏شان پایین‏تر از سن قانونی برای شرکت در انتخابات بوده و حتا ده ساله بوده‏اند، کارت انتخابات داشته‏اند. اما ناظرین حاضر در حوزه‏های رأی‏گیری، اجازه نداده‏اند آنان رأی بدهند. هم‏چنین رنگی که برای رنگ کردن انگشت استفاده شده بود، به راحتی پاک می‏شود و این امکان را می‏دهد که فرد دوباره رأی بدهد.»

او در ادامه می‌گوید: «در برخی نقاط تا ده و بیست متری عکس‏ها و پوسترهای کاندیداها بوده است. در حالی که این عکس‏ها و پوسترها، قانوناً، تا فاصله‏ی صد متری نیز نمی‏باید چسبانده می‏شدند. دستگاهی که کارت را با آن سوراخ می‏کرده‏اند، در بیشتر مراکز، خراب بوده و از قیچی استفاده کرده بودند.»

اعلام نتیجه‏ی اولیه انتخابات افغانستان تا دو هفته‏ی دیگر طول می‏کشد و احتمال به دور دوم کشیده شدن انتخابات نیز وجود دارد. در این صورت، مردم افغانستان باید دوباره در فصل پاییز، پای صندوق‏های رأی بروند.