شیرین عبادی: رفسنجانی همه واقعیت را نگفت

برگردان: مجید روشن زاده

شیرین عبادی در گفت و گو با هفته‌نامه معتبر آلمانی اشپیگل (دوشنبه ۲۰ ژوئیه، ۲۹ تیر) حضور میلیونی مردم معترض در نماز جمعه به امامت علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی را یک رویداد تاریخی برای کل مسلمانان جهان توصیف کرد. خانم عبادی در این مصاحبه ضمن تقدیر از رفسنجانی، به انتقاد از او پرداخت و گفت: «رفسنجانی از قربانیان و کسانی که از سرنوشتشان هنوز اطلاعی در دست نیست، حرفی نزد. او همه واقعیت‌ها را نگفت.»

خانم عبادی هم‌چنین از روسیه و چین انتقاد کرد و این دو کشور را از ناقضان جدی حقوق بشر در جهان معرفی کرد. متن کامل مصاحبه را در ادامه می‌خوانید.

شیرین عبادی (عکس: رویترز)

در نماز جمعه گذشته دو کاندیدای اصلاح‌طلب، میرحسین موسوی و مهدی کروبی پس از مدت‌ها دوباره در انظار عمومی ظاهر شدند. به نظر شما این موضوع تا چه اندازه برای جنبش اصلاحات اهمیت دارد؟

به دلیل شرکت فعال و وسیع طرفداران جنبش اعتراضی، نماز جمعه اخیر در تاریخ ایران و حتی کل جهان اسلام بی‌سابقه بود. علاوه بر آن، شعار‌هایی هم که سر داده می‌شد، بسیار مهم بود. مردم برای نخستین بار شعار «مرگ بر روسیه» و «مرگ بر چین» سر دادند. آن‌ها با این کار و این شعارها دو کشورمهم حامی رژیم در مجامعی مانند سازمان ملل را محکوم کردند. مردم خوب فهمیدند که چه کسانی سال‌هاست از این رژیم حمایت می‌کنند. در واقع این دو رژیمی که تا کنون از ایران حمایت می‌کردند، خود ناقض شدید حقوق بشر هستند.

رفسنجانی در خطبه‌های جمعه گفت که رد مشروعیت ریاست جمهوری احمدی نژاد از طرف اپوزیسیون قابل درک است. آیا به نظر شما می‌توان گفت که او با این موضع جانب اپوزیسیون را گرفت؟

هم بله و هم خیر. رفسنجانی انتقاداتی کرد؛ اما این انتقادات کامل و کافی نبود. او فقط نیمی از واقعیت را بیان کرد. او باید صریح‌تر حرف می‌زد. او می‌بایست از قربانیانی که توسط نیروهای انتظامی مجروح، ربوده و کشته شده بودند، سخن می‌گفت. از سرنوشت خیلی‌ها هنوز اطلاعی در دست نیست. این‌ها بخشی دیگر از واقعیت هستند و رفسنجانی باید همه واقعیت را می‌گفت.

رفسنجانی در خطبه‌های نماز جمعه خواهان جامعه‌ای شد که در آن همه بتوانند آزادانه نظرشان را بیان کنند. آیا شما انتظار چنین سخنانی را از او داشتید؟

او تنها چیزی را بیان کرد که مردم سال‌هاست می‌گویند و تقاضا می‌کنند. اما با این همه خوب است که این سخنان از زبان یکی از سردمداران حکومت شنیده می‌شود. اکنون جامعه جهانی می‌تواند ببیند که تأکید ما بر وجود سانسور در ایران واقعی است. سخنان رفسنجانی مؤید آن است که ایران بزرگ‌ترین زندان آزادی بیان در جهان است.

رفسنجانی دو طیف درگیر را دعوت به صبر و آشتی کرد. به نظر شما در پی این دعوت اوضاع کشور آرام‌تر خواهد شد؟

مسأله فراتر از جنگ قدرت میان دو طیف است. مسأله بر سر آشتی مردم با حکومت است. اگر اعتماد مردم به رهبران دوباره برنگردد، فاصله این مردم روز به روز با حکومت بیشتر می‌شود. این کار اما زمانی امکان‌پذیر است که رهبران به نوبه خود به خواسته‌های مردم احترام بگذارند؛ نه این‌که جنبش اصلاحات را سرکوب کنند. درهمین جمعه گذشته بار دیگر گاز اشک‌آور شلیک کردند و با چوب و چماق به تظاهرات مسالمت‌آمیز حمله کردند.

خود رفسنجانی هم گویا متوجه این موضوع شد و در خطبه‌های نماز جمعه نسبت به خطر بی‌اعتماد شدن مردم به رهبران و حتی کل جمهوری اسلامی هشدار داد.

نظام جمهوری اسلامی در یک بحران سختی به سر می‌برد. حکومت تنها زمانی می‌تواند بر شکاف موجود میان رهبران و مردم غلبه کند که در وهله نخست، دست از خشونت علیه مردم خود بردارد و همه بازداشت‌شدگان را بی هیچ قید و شرطی آزاد کند. دیگر آن‌که به خانواده قربانیان خسارت پرداخته شود و بالاخره انتخابات باطل و تحت نظارت سازمان ملل از نو برگزار شود.

اگر حکومت عقلانیت از خود نشان دهد و به خواسته‌های مردم توجه کند، می‌توان امید داشت که راه حلی برای این اختلافات پیدا شود. در غیر این صورت، تردیدی نیست که این اعتراضات ادامه خواهند یافت.