رادیو زمانه > خارج از سیاست > تحولات رسانه ای > دیجیتال شدن یا نشدن، مسأله این است | ||
دیجیتال شدن یا نشدن، مسأله این استامید حبیبینیا
سالی که چند روزی است آن را پشت سر گذاشتهایم در عرصهی ارتباطات و رسانهها سالی سرشار از وقایع و رخدادهای مهم بود در این مرور به برخی از مهمترین این رخدادها در سال ۲۰۰۸ نگاهی میاندازیم. اوباما میتازدانتخابات ریاست جمهوری آمریکا و چالشهای سیاسی در عرصه رسانهها، شاید مهمترین نقطه عطف سال گذشته بود. باراک اوباما که پیشتر با کتابهای خود شهرت و محبوبیت بسیاری برای خود دست و پا کرده بود، به عنوان نامزد دمکراتها وارد عرصه رقابتها شد. او با بهرهگیری از تبلیغات موثر تیم روابط عمومی خود به ویژه در اینترنت به سرعت همهی رقبای خود را پشت سر گذارد و هواداران او نیز با استفاده از شبکههای اجتماعی، وبلاگها، اتاقهای گفت و گو و نیز سایتهای اشتراک ویدیو نظیر یوتیوب، موج عظیمی از تبلیغات سیاسی برای او به راه انداختند که عرصه رقابت را برای حزب رقیب تنگ ساخت. اشتباهات، گافها و سوابق مککین و پیلین در هزاران وبلاگ منتشر میشد و از طریق سایتهای اشتراک لینک مانند دیگ به بسیاری از کاربران اینترنت عرضه میشد.
باراک اوباما که سخنرانیهایش به خوبی پردازش و با خواستههای طبقه متوسط جامعه آمریکا سازگارتر میشد، آنلاینترین نامزد و رییس جمهور آتی ایالات متحده، لقب گرفته است و برخی از نظرسنجیها حاکی است طرفداران وی بیش از همه اخبار مرتبط با او را از اینترنت دریافت میکردند. نقش اینترنت در انتخابات اخیر ایالات متحده نیز اهمیت بیشتری یافته است، برخی نظرسنجیها حاکی از آن بود که بیش از هشتاد درصد از کاربران اینترنت در این کشور از اینترنت به عنوان نخستین رسانه برای آگاهی از اخبار مرتبط بهره میگیرند در حالی که این میزان در انتخابات قبلی ریاست جمهوری تنها بیست درصد بود. پیروزی اوباما در انتخابات ریاست جمهوری همچنین سبب شد تا میزان اساماسها در شب اعلام نتایج در آمریکا به سه برابر برسد و در تاریخ کمپانی ایتیاندتی (AT&T) که بزرگترین شرکت ارتباطی این کشور محسوب میشود، این میزان به رقم بیسابقه چهل و پنج درصد افزایش یابد. میزان حمایتکنندگان اوباما در فیسبوک که بزرگترین و حرفهایترین شبکه اجتماعی اینترنت است در هفته پیش از انتخابات به بیش از چهار برابر مککین رسیده بود و میزان مخاطبان تبلیغات اوباما در یوتیوب با مککین قابل مقایسه نبود. ویدیوهای اوباما بیش از نود و هفت میلیون ببینده داشت و مککین تنها بیست و پنج میلیون. به این ترتیب به اعتقاد بسیاری از کارشناسان ارتباطات نبردهای تبلیغاتی آتی نه در صحنه تلویزیون بلکه روی اینترنت صورت خواهد گرفت زیرا انتخابات جاری نشان داد که وب ۲ چه قابلیتهایی برای اقناع افکار عمومی دارد.
اپل وارد میشودشرکت اپل در سال ۲۰۰۸ به موفقیتهای چشمگیری دست یافت، اپل در سال ۲۰۰۸ با فروش میلیونها دستگاه ایفون جدید و ارائه برخی نوآوریهای دیگر نظیر iMobile برای هماهنگی شبکهای بین ایفون، مک و سایر محصولات اپل در عرصه تلفن همراه یکهتاز بود. آغاز عرضه ایفونهای نسل سوم در بسیاری از کشورهای غربی به یک رخداد جالب بدل شد که با صفهای طویل مشتریان برای دستیابی به ایفون جدید با نصف قیمت قبلی توجه بسیاری را به خود جلب کرد. تنها در طول یک فصل، نزدیک به هفت میلیون ایفون جدید فروخته شد که کل فروش ایفون را به نزدیک به چهارده میلیون دستگاه رساند و نفس غولهای تولید کنندهی تلفن همراه جهان را در دوی سرعت برید. اپل همچنین در عرصه تولید و بازاریابی لپتاپ و رایانه مک نیز به توفیق بسیاری دست یافت و در حالی که در اولین روزهای سال ۲۰۰۹ استیو جابز بار دیگر برای معرفی محصولات اپل روی صحنه خواهد رفت، بسیاری بر این اعتقادند که اپل با ارائه ایفون و تمکیل آن به تنهایی توانسته است موقیعت خود را در بازار ارتباطات مستحکم کند. به علاوه، رایانههای رویایی مک برای کسانی که از دست سیستم عامل ویندوز و رایانههای معمولی کلافه شدهاند نجات دهنده خوبی به شمار میرود. در حالی که تا پایان سال ۲۰۰۷ تعداد کاربرانی که از رایانههای مک استفاده میکردند کمتر از هفت و نیم درصد بود، اکنون این میزان به ده درصد رسیده است. پیشبینی میشود با ورود مدلهای جدیدتر با قابلیتها و کارآییهای تازه بر مشتریان اپل نیز افزوده میشود زیرا رویکرد جدید اپل برای پوشش دادن به همهی نیازهای مشتری در عرصه اینترنت بیسیم و موبایل چیزی است که علاوه بر کیفیت بهتر، نقاط ضعف کمتر و ایمنی بیشتر کاربران را به خود جذب میکند. با این حال هنوز بسیاری از برنامههای وب با سیستم عامل ویندوز کار میکنند اما ترفندهای تازه و امکانات تازهای نیز برای استفاده از این ابزارها یا استفاده توأم از هر دو سیستم عامل لئوپارد و ویندوز فراهم شده است. بنابراین بسیاری پیشبینی میکنند اگر اپل همچون مکبوک ائر و سری دوم ایفون، محصول تکمیلی تازهای ارائه کند، کار و بارش در سال جدید سکه خواهد شد.
اعتصاب فیلمنامهنویسانفیلمنامهنویسان هالیوود در اعتراض به سطح دستمزد خود و پرداخت نشدن حقوقی برای بازپخش سریالها و برنامههای تلویزیونی و نیز داشتن سهمی از بازار فروش ویدیویی آنها از اواخر سال ۲۰۰۷ دست به اعتصاب زدند. این اعتصاب که مراسم سالیانه گلدن گلوب را تقریباً به تعطیلی کشاند، پس از متوقف شدن پخش سریالهای محبوب و افت شدید میزان بینندگان تلویزیون که میلیونها دلار زیان در پی داشت، در آستانه برگزاری مراسم اسکار با توافقاتی که سبب افزایش دستمزد و تثبیت حقوق بازپخش پس از صد روز شد، به پایان رسید. این اعتصاب که توسط اتحادیه نویسندگان آمریکا شرق و غرب سازمان یافت یکی از بدترین بحرانهایی بود که در سالهای اخیر، هالیوود درگیر آن شد و حدود ۴۰۰ کمپانی بزرگ تولید فیلم و برنامههای تلویزیونی و ویدیویی را با زیانهای هنگفت روبهرو ساخت. فیلمنامهنویسان آمریکا پیشتر نیز در سال ۱۹۸۸ دست به اعتصاب زده بودند اما این اعتصاب که به بزرگترین زیان تاریخ رسانههای آمریکا تا آن زمان یعنی به مبلغ نیم میلیارد دلار منجر شده بود با توافقهای محدودی پس از ۲۱ هفته به پایان رسیده بود. اعتصاب سال گذشتهی نویسندگان هالیوود به گزارش مطبوعات لسآنجلس سبب زیان نزدیک به دو میلیارد دلاری این شهر شده بود و کلیه فعالیتهای تولیدی عمده کمپانیهای بزرگ هالیوود را به تعطیلی کشانده یا دچار رکود کرده بود. آرنولد شوارتزنگر، فرماندار کالیفرنیا که نگران وخامت وضعیت اقتصادی این ایالت به دنبال رکود فعالیتهای هالیوود بود، دست به میانجگری گستردهای بین اتحادیه نویسندگان و تهیهکنندگان زد و به زودی پای هیلاری کلینتون، باراک اوباما و بسیاری دیگر از سیاستمداران در کنار ستارگان هالیوودی در حمایت از اتحادیه نویسندگان به میان کشیده شد.
ایران و آمریکا در آستانه رویارویی نظامیپس از سالها شناورهای ایران و آمریکا در دریای عمان در آستانه یک رویارویی نظامی خطرناک قرار گرفتند، این رخداد که کمی پیش از سفر جورج بوش به منطقه رخ داد با پوشش وسیع رسانهای روبهرو شد. وزارت دفاع آمریکا ادعا کرد که قایقهای تندروی سپاه پاسداران راه ناوهای آمریکایی را در آبهای بینالمللی سد کرده، آنها را تهدید به انفجار کرده و در دریا مواد منفجره ریختهاند، در مقابل سپاه پاسداران نیز مدعی شد که هیچ عملیات رهگیری غیر عادی در بین نبوده و شناسایی و مکالماتی عادی بین شناورهای دو طرف جریان داشته و در عوض ناو آمریکا به شلیک بیمورد اخطار پرداخته است. آمریکاییها بلافاصله ویدیویی از مذاکرات فرمانده قایقهای تندروی ایرانی را پخش کردند که وی در آن میگوید ما داریم میآییم سر وقت شما، به زودی منفجرتان میکنیم! در عوض سپاه نیز ویدیوی دیگری از همین مذاکرات را پخش کرد که حاکی از عادی بودن مکالمات دو طرف بوده است. وزارت دفاع آمریکا، دولتمردان و جورج بوش از این واقعه به عنوان ابزاری تبلیغاتی برای نشان دادن خطر جنگافروزی جمهوری اسلامی استفاده کردند اما به مرور با تحلیل جزییات ویدیوهای ارائه شده توسط دو طرف برخی از تحلیلگران و روزنامهنگاران نسبت به صحت ادعای آمریکاییها مبنی بر واقعی بودن تهدید قایقهای تندروی ایرانی ابراز تردید کردند. کمی بعد برخی از منابع معتبر نظامی با انتشار گزارشهایی اعلام کردند که تهدید صورت گرفته نه از جانب نیروهای ایرانی بلکه از سوی یک منبع ناشناس که سابقه چنین مکالمات برای ایجاد مزاحمت یا تمسخر با شناورهای منطقه را دارد و به میمون فلیپینی مشهور است، صورت گرفته است. نیروی دریایی آمریکا نزدیک به دو دهه پیش در همین منطقه یک هواپیمای مسافربری ایرانی با دویست سرنشین را به دلیل آنچه اشتباه عملیاتی خوانده شد، سرنگون کرده بود.
دیجیتالیزه شدنشتاب دیجیتالی شدن در عرصه رسانهها سبب تحولات گستردهای در بازار سرگرمیها شد، در بسیاری از کشورها پخش دیجیتال برنامههای تلویزیونی آغاز و در برخی دیگر از کشورها که پیشتر این شیوه پخش آغاز شده بود، پخش آنالوگ برنامههای تلویزیونی منسوخ شد. با ورود تلویزیونهای دیجیتال موسوم به وضوح بالا به بازار، خط تولید تلویزیونهای آنالوگ در همه کمپانیهای بزرگ تولید تلویزیون از میان رفت به علاوه رسیورهای دیجیتال رادیویی و رسیورهای دیجیتال ماهوارهای از فروش بهتری برخوردار شدند. رقابت گیجکننده بین دو فرمت بلوری و دیویدی (HD DVD) نیز سرانجام به نفع بلوری به پایان رسید. در این میان تنها پخش کننده نوارهای ویدیویی (VHS) در آمریکا در اواخر سال گذشته اعلام کرد که به توزیع نوارهای ویدیویی خاتمه خواهد داد و به این ترتیب دوران ویدیوهای VHS در آمریکا نیز به پایان رسید. در حال حاضر با ورود فرمتهای دیجیتال ضبط و پخش سیدی نیز در خطر انقراض قرار دارد و پیشبینی میشود تا چند سال دیگر سیدیها و به طبع آن دستگاه پخش سیدی نیز روانه موزهها شوند. پخش آنالوگ برنامههای تلویزیونی در آمریکا از هجدهم فوریه به پایان خواهد رسید و به نظر میرسد که بخش عمدهای از ساکنان بیست و یک میلیون خانهای که تا سال گذشته از تلویزیون آنالوگ استفاده میکردند با کاهش قیمت تلویزیونهای دیجیتال به خرید این تلویزیونها روی آوردهاند. برخی از اقشار کم درآمد از کمک دولت برای خرید این تلویزیونهای جدید برخوردار شدهاند، به این ترتیب عصر آنالوگ در بسیاری از کشورهای غربی در سال ۲۰۰۸ عملاً به پایان رسید.
رکوردشکنی فایرفاکسپس از اپل، فایرفاکس راوی دومین خبر بد برای مایکروسافت بود، مرورگر موزیلا موسوم به فایرفاکس در اواسط سال گذشته نسخه سوم مرورگر خود را که در قابلیتهای چند رسانهای و اینترنتیاش پیشرفتهای تازهای وجود داشت ارائه کرد و برای پیادهسازی آن در یک مهلت ۲۴ ساعته به کاربران اینترنت فراخوان داد تا رکورد تازهای از دانلود یک نرم افزار از اینترنت برجای گذاشته شود. در طول این ۲۴ ساعت یعنی در روز شانزدهم ژوئن، این مرورگر بیش از هشت میلیون بار از سایت موزیلا پیاده شد و در طبقهبندی رکوردهای گینس ثبت شد. ایران دهمین کشور جهان از نظر فراوانی پیادهسازی این مرورگر شناخته شد. سهم فایرفاکس از بازار مرورگرها که تا پیش از این در انحصار ویندوز اکسپلورر بود تا پایان سال به بیست و یک درصد رسید و به این ترتیب سهم مایکروسافت از نود درصد به کمتر از هفتاد درصد کاهش یافت، سفری مرورگر تحسین شده اپل نیز با رشد پنجاه درصدی در آستانه تسخیر ده درصد از بازار است.
مصائب ویندوزسال گذشته برای مایکروسافت سال خوبی نبود، برخی از مراجع بررسی خدمات ارتباطاتی در اتحادیه اروپا از ویندوز ویستا به عنوان بدترین سیستم عامل در سری ویندوزها یاد کردند، امری که برای شرکت مایکروسافت که سالها بازار سیستمهای عامل را در انحصار خود داشت و با تبلیغات و ادعاهای بسیار نسخههای متفاوتی از ویستا را روانه بازار کرده بود، ابداً خوشایند نبود. بسیاری از کاربرانی که سر و کارشان با ویستا افتاده بود از پیچیدگی، کندی و پایین بودن سطح امنیت آن در مقایسه با اکسپی شکایت داشتند و در مواردی حتی برخی از کاربران ترجیح داده بودند تا به نسخه پیشین بازگردند. ویندوز ویستا به دلیل قیمت گران، پشتیبانی ضعیف و نقص سیستم امنیتی و همچنین امکان عملی رهگیری کلیه فعالیتهای کاربران مورد انتقاد بسیاری قرار گرفت، این در حالی بود که مایکروسافت اعلام کرده بود پس از ویندوز ویستا تا مدتی از ارائه سیستم عامل جدید خودداری کرده و به ارتقای ویستا خواهد پرداخت. همچنین خدمات مرتبط با اکسپی را نیز تا چند سال آینده خاتمه خواهد داد که این امر نیز با توجه به آنکه اغلب سیستمهای عامل موجود روی رایانهها تا پیش از سال ۲۰۰۷ اکسپی بوده است با انتقاد بسیاری روبهرو شد. از آن گذشته، فروش ویندوز ویستا با توجه به بهای گزاف آن با استقبال مورد انتظار مایکروسافت روبهرو نشد و مایکروسافت ناچار شد تا در اواسط سال کمی از بهای آن بکاهد اما این امر نیز سبب داغ شدن بازار ویستا نشد. از همین رو مایکروسافت درصدد برآمد تا نسخه تازهای از ویندوز موسوم به ویندوز هفت را به صورت آزمایشی روانه بازار کند که به اعتقاد برخی از کارشناسان نسبت به ویستا تقلید بیشتری از سیستم عامل لئوپارد مک است، اما عملاً کارآیی آن در مدیریت بدون اختلال برنامهها بدون فریز یا کرش را ندارد. در نسخه فعلی ویندوز در هر روز به طور متوسط ۱.۲ بار اختلال رخ میدهد در حالی که در نسخه اکسپی حرفهای این میزان ۱.۱ بود. مایکروسافت میگوید نسخه تازه ویندوزش سه برابر سریعتر از اکسپی است.
ادغام نافرجام دو غولپیشنهاد مایکروسافت برای خرید یاهو در سال گذشته یکی از مهمترین اخبار بازار ارتباطات بود که در صورت موافقت یاهو به ظهور امپراتوری تازهای در دنیای ارتباطات منجر میشد اما یاهو در ابتدا در فوریه سال گذشته، پیشنهاد چهل و چهار میلیارد دلاری مایکروسافت را به دلیل کم بودن مبلغ پیشنهادی رد کرد. در همین حال، شایعاتی مبنی بر تقاضای گوگل برای ادغام با یاهو نیز بر سر زبانها افتاد که منجر به داغ شدن بازار یاهو شد. چند هفته بعد مایکروسافت این مبلغ را به چهل و پنج میلیارد دلار افزایش داد اما با پاسخ روشنی از سوی یاهو روبهرو نشد و پس از مدتی تقاضای خود را پس گرفت و یاهو نیز اعلام کرد که مذاکرات دو شرکت برای فروش یاهو به پایان رسیده است. یاهو، نخستین وب سایت محبوب در جهان است که بیش از ۱.۵ میلیارد کاربر اینترنت در سال ۲۰۰۸ مشتری آن بودهاند.
کلید واژههای گوگلرکود کمسابقه اقتصادی و انتخابات آمریکا در سال ۲۰۰۸ سبب شد تا جستوجوی کلید واژهها در گوگل را نیز تحتتأثیر قرار دهد. براساس اعلام گوگل مهمترین کلید واژههای سال ۲۰۰۸ عبارت بودهاند از: سارا پیلین، المپیک پکن، ورودی فیس بوک، تونتی (شبکه اجتماعی اسپانیایی زبان)، هیث لجر (بازیگر هالیوود که سال گذشته درگذشت)، اوباما، ناسازا (شبکه اجتماعی لهستانی زبان)، ورکنت ون (شبکه اجتماعی آلمانی زبان)، یورو ۲۰۰۸ (جام ملتهای اروپا)، یوناس برودرز (گروه موسیقی پاپ آمریکایی) بحران اقتصادی نیز بیشترین مفهوم جستوجو شده در گوگل در سال ۲۰۰۸ بوده است و خبرهای مربوط به آن نیز مخاطبان بیشتری در سایت گوگل داشته است. در ایالات متحده اوباما بیشترین کلید واژه جستوجو شده در سال گذشته بوده است و تصاویر مربوط به سارا پیلین بیشتر تصاویر جستوجو شده، کلید واژه ایران بیش از همه به ترتیب در امارات متحده عربی، سوئد، ترکیه، کانادا، آمریکا، آلمان، مکزیک، سوئیس و هند مورد جستوجو قرار گرفته است. کلید واژه احمدینژاد به فارسی نیز بیش از همه در شهرهای: قم، اردبیل، زنجان، بابل و بندرعباس هدف جستوجوی کاربران ایرانی بوده است. کلید واژه احمدینژاد به انگلیسی بیش از همه به ترتیب در: ایران، اندونزی، ایالات متحده، اسرائیل، کانادا، سوئد، ایتالیا، بریتانیا، هلند و استرالیا مورد جستوجو قرار گرفته است. پاکستان، هند، مصر، ترکیه، امارات متحده عربی، ویتنام، مراکش، اندونزی، مالزی، لهستان، افغانستان و ایران نیز در بین کشورهای جهان سرآمد جستوجو در واژگان پورنو هستند. در عوض واژگان علمی بیش از همه در آمریکا، کانادا، استرالیا، سنگاپور، هند، چین، بریتانیا و آلمان مورد جستوجوی کاربران اینترنت بوده است. دادههای گوگل همچنین نشانگر آن است که در طول سالهای گذشته به تدریج از اهمیت کلیدواژه ایران برای جستوجو در این موتور جستوجو کاسته شده است. بیشترین خبر بازدید شدهی مربوط به ایران، توسط کاربران گوگل در سال ۲۰۰۸ خبر مربوط به افزایش صادرات آمریکا به ایران در دوران بوش بوده است.
رشد چشمگیر اینترنتسال گذشته، سال خیزش چشمگیر اینترنت در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و رو به توسعه در جهان بود، برخی برآوردها حاکی است که رشد دسترسی به اینترنت در سال ۲۰۰۸ معادل نوزده درصد بوده است و در برخی کشورهای در حال توسعه نظیر آفریقای جنوبی، هند، چین و ویتنام این رشد نمود بیشتری داشته است. وب ۲ در سال ۲۰۰۸ با پیوند دادن به جنبههای تعاملی و درآمیختن رسانهها با یکدیگر فضایی چند رسانهای و تعاملی پدید آورد که اینترنت را جذابتر و محبوبتر از سالهای گذشته کرد. به علاوه افزایش سرعت اینترنت در بسیاری از کشورهای اروپایی و در برخی موارد کاهش یا ثابت ماندن بهای اشتراک اینترنت به رغم افزایش سرعت در این کشورها سبب شد تا برنامههای تلویزیونی و فیلمهای سینمایی با حجم زیاد و گاه با کیفیت وضوح بالا به راحتی قابل مشاهده باشند. هم اکنون در ژاپن، کره جنوبی، ایالات متحده، کانادا و برخی از کشورهای اروپایی اینترنت با سرعت بیش از سه گیگا بیت در دسترس است و متوسط سرعت اینترنت در کشورهای اروپای غربی ۱۵۰ کیلوبیت است. این در حالی است که سرعت واقعی اینترنت در ایران کمتر از ده کلیوبیت در ثانیه برآورد میشود. هم اکنون یاهو و اینتل در تلاش هستند تا شبکه تازهای برای تماشای تلویزیون از طریق اینترنت تأسیس کنند و به این ترتیب دسترسی همگان به کانالهای تلویزیونی عمده را فراهم آورند. تعداد کاربران اینترنت در جهان، تقریباً یک چهارم جمعیت جهان یعنی معادل ۱.۵ میلیارد نفر برآورد میشود که شصت درصد از این جمعیت ساکن کشورهای توسعه یافته هستند، ضریب نفوذ اینترنت در کشورهایی نظیر سوئیس، سوئد، دانمارک، ایسلند، نروژ، آلمان و فنلاند در حال نزدیکی به مرز صد درصد است و تقریباً همه مردم به اینترنت دسترسی دارند. در میان کشورهای خاورمیانه در سال ۲۰۰۸، اسرائیل و امارات متحده بیشترین کاربران اینترنت را داشتهاند که در هر یک نیمی از جمعیت به اینترنت دسترسی داشتهاند. ایران با رشدی معادل شصت درصد بالاترین میزان رشد کاربران اینترنت در منطقه در سال گذشته را داشته است که تعداد کاربران اینترنت را به بیست و سه میلیون نفر یعنی معادل سی و پنج درصد جمعیت رسانده است. کارشناسان ارتباطات پیشبینی میکنند با ارزانتر شدن خدمات اینترنتی و رشد تجارت اینترنتی در کشورهای در حال توسعه در سال ۲۰۰۹ این کشورها خیز بلندتری برای بهرهبرداری از اینترنت بردارند. با این حال هنوز میزان استفاده از اینترنت در آفریقا بسیار کم است و در ازای هر ۲۰ نفر یک نفر به اینترنت دسترسی دارد و در حدود نیمی از کشورهای این قاره میزان دسترسی مردم به اینترنت تقریباً صفر است. بازار ارتباطات: پرفروشها (آمریکا) |
نظرهای خوانندگان
اول: بازگشت آقای حبیبی نیا به زمانه و سری مطالب رسانه ای را تبریک عرض می نمایم!
دوم: به نظرم چند تا موضوع هم این وسط فراموش شد حالا نمی دانم مهم بوده یا نه، قضیه امی واینهاس و گلشیفته و حواشی المپیک و...
سوم: مرور خوبی بود و همچنان جای رسانه در زمانه خالی ست!
-- شادی ، Jan 6, 2009 در ساعت 05:30 PMبا تشکر از آقای حبیبی نیا امیدوارم که همکاری شما با رادیو زمانه متوقف نشود.
-- ساناز ، Jan 8, 2009 در ساعت 05:30 PMاینکه ایرانیان سرآمد جستجوگران پورنو و آمریکایی ها سرآمد واژگان علمی هستند جای بسی افتخار دارد اما اگر چنین اوضاعی بر مملکت حاکم نبود و همه چیز عادی بود ای بسا از این مقام شامخ تنزل می کردیم و به جای جستجو در فضای مجازی، به امور مهم تری دل می بستیم و غریزه اصلی را می گذاشتیم برای وقت وقتش نه 24 ساعته دائم ال... بگذریم، با این حضراتی که بر مسند امور هستند ای بسا بخش مهمی از جستجوگران خودشان باشند که در پی تکنیک ها و علوم تازه برای کاربردهای عملی در اتاق های خلوت و بدون دوربین مخفی باشند، خدا برکت بدهد!
-- ایرانی از سوئیس ، Jan 8, 2009 در ساعت 05:30 PM