در مرز شمال غرب ایران چه خبر است؟

ترجمه: فرهاد امیرمنش

یودیت نورینک، خبرنگار دایمی روزنامه تراؤ‌ هلند در شمال عراق در یکی از شماره‌های تازه این روزنامه نوشت:

چکیده‌ای از متن این گزارش که از کوهستان قندیل در مرز ایران و عراق ارسال شده را با هم می‌خوانیم:

اوایل ژوئیه است و همین امشب هم بمب‌های هواپیماهای ترکیه در اطراف محل استقرار پژاک در کوه‌های عراق فرو ریخت. در دامنه این کوه با آمدن ما امروز بعد از ظهر رفت‌وآمدی انجام شده‌بود و هواپیماهای جاسوسی باید این تغییرات را ثبت کرده‌باشند.

افراد مسلح آمده بودند تا من و عکاس روزنامه را ببینند. روستای مارادو در پایین کوه تخلیه شده و ساکنانش به بالا آمده‌اند ولی پژاکی‌ها گزارش می‌کنند که در بالای کوه تعدادی افراد کشته شده‌اند.

بخش شرقی کوهستان قندیل عراق که محل فعالیت پژاک است هم از سوی کاتیوشاهای ایران و هم از ماه فوریه توسط بمب‌های ترکیه گلوله‌باران می‌شود. مدت‌ها است که هیچ روزنامه‌نگاری در این منطقه نبوده‌است. حکومت محلی کردستان عراق معمولاً به روزنامه‌نگاران اجازه ورود به منطقه را نمی‌دهد.

رسماً افراد پژاک و پ.ک.ک. عضو دو گروه مختلفند؛ ولی ترکیه تأکید می‌کند که هر دو گروه در اصل یک گروه است. در راه محل استقرار گروه پژاک از یک ایرانی کرد که ما را همراهی می‌کرد شنیدیم: «پژاک از کردهای ایران، عراق، سوریه و ترکیه تشکیل شده.» به مقر می‌رسیم و فرمانده به ما می‌گوید: «پژاک فقط می‌خواهد در ایران دموکراسی بیاورد. نرکیه از ما سوء استفاده می‌کند. ما با ترک‌ها دشمنی نداریم.»

این‌جا ما در فاصله پنج ساعت پیاده‌روی از مرز ایران قرار داریم. منطقه چنان کوهستانی است که اتوموبیل به هیچ دردی نمی‌خورد. زمانی که هواپیماها در حال پرواز نیستند و افراد مجبور به متفرق شدن نباشند، پژاکی‌ها وقت خود را به تماشای فوتبال در تلویزیون‌های که با ژنراتور روشن می‌ماند می‌گذرانند.

با دو مرد پنجاه و چندساله به صحبت می‌نویشینیم. معلوم می‌شود که از کردهای ترکیه و سوریه هستند و ۱۸ تا ۲۰ سال است که عضو پ.ک.ک. هستند. همه صحبت آن‌ها هم در مورد پ.ک.ک. و تاریخچه آن است. از آن‌ها می‌پرسم: مگر ما این‌جا نزد پژاک نیستیم؟ در جواب می‌گویند که فرقی ندارد. هر دو یکی است. ما دموکراسی می‌خواهیم.

این دو مرد نمی‌توانند به گویش سورانی که گویش رایج در این قسمت از عراق و ایران است صحبت کنند. گویش آن‌ها کرمانجی است که گویش کردهای ترکیه است.

پس از مدتی، جوانی از حزب دموکرات ایران نفس‌نفس‌زنان از کوه‌ها بالا آمده به محل ما می‌رسد. او آمده است تا کتاب و پوستر ببرد. او یکی از اعضای ‌این حزب اپوزیسیون ایرانی است که در شمال عراق پناه گرفته‌اند.

او می‌گوید: «در سطح رهبری نه ولی در سطح پایین ما با تماس زیادی با پژاک داریم. با این‌که ما جنگ چریکی نمی‌کنیم ولی آرمان‌هایمان یکی است. طبق قرارهایی که با جکومت محلی کردستان عراق داریم حق نداریم در امور چریکی با پژاک همکاری داشته‌باشیم.». او با دسته‌ای کتاب در مورد عبدالله اوجالان و زندگی‌نامه دیگر افراد پ.ک.ک. محل را ترک می‌کند.

آسو هُنر، یکی از رهبران پژاک به ما می‌گوید: «ما به خاطر مردم ایران، از هر کس که می‌خواهد در ایران دموکراسی بیاورد حمایت می‌کنیم. ما قوی‌ترین اپوزیسیون در ایران هستیم.»

به گفته آسو هنر، رهبر پژاک، حاجی احمد نام دارد. آمریکایی‌ها هم امروزه در مورد پژاک تردیدهای زیادی دارند. آن‌طور که گفته می‌شود آن‌ها از پژاک در مبارزه با دشمن مشترک خود یعنی ایران پشتیبانی کردند، ولی آسو هنر الان در مورد وفاداری متغیر آمریکایی‌ها بسیار نگران است.

او اذعان می‌کند که رهبر پژاک، حاجی احمد، به ایالات متحده رفته و در آن‌جا تماس‌هایی برقرار کرده‌است. او می‌گوید: «هدف ما یکی است. ما در مورد براندازی حکومت صحبت نمی‌کنیم، ولی خواهان تغییر دموکراتیک در ایرانیم. در این سطح حاضریم با آمریکایی‌ها همکاری کنیم.»

جالب این‌جاست که هم اینک همین آمریکایی‌ها تصاویر ماهواره‌ای از منطقه را در اختیار ترکیه می‌گذارند تا بهتر بتواند مقر پژاک (دوست سابق خود را) بمباران کند. آمریکایی‌ها به نیروهای ترکیه هواپیماهای جاسوسی بدون سرنشین هم در جنگ علیه پ.ک.ک. و پژاک تحویل داده‌اند. افراد آسو هنر این هواپیماها را در منطقه خود دیده‌اند و بمب‌هایی هم که پیدا کرده‌اند ساخت آمریکا و اسراییل است.

افراد پ.ک.ک. به خاطر بمباران قسمت دیگر کوهستان قندیل اکنون به این قسمت آمده‌اند و نیروهای دو گروه در هم است. یکی از پیرمردهای پک.ک. به ما می‌گوید: «ما کشور مستقل نمی‌خواهیم، ما فقط آزادی بیان می‌خواهیم. آزادی سیاسی و فکری. همین.»

حزب کارگران کردستان ترکیه که یک حزب مائویستی است، در سال ۲۰۰۳ پژاک را تشکیل داد. قصد پ.ک.ک. این بود تا در تمام کشورهایی که اقلیت کرد دارد شعبه بزند. این کار در سوریه موفق نبود.

در عراق حزب کوچکی که شعبه پ.ک.ک. بود در انتخابات سال ۲۰۰۶ شرکت کرد ولی تنها ۲۵۰۰ رای آورد و الان فقط پژاک را داریم. ولی گروه پژاک هم تا‌کنون چندین انشعاب درونی داشته‌است.

منابع شمال عراق گزارش می‌کنند که بیشتر رهبران گروه‌های جدید ساخته‌شده توسط پ.ک.ک. کمی پس از جدایی از پ.ک.ک. تحت شرایط مشکوکی کشته می‌شوند.

به باور این منابع، قتل آن‌ها توسط پ.ک.ک. صورت می‌گیرد. همین منابع معتقدند که حاجی احمد، تنها اسماً رییس پژاک است و هیچ کاری بدون اجازه پ.ک.ک. انجام نمی‌دهد.

گروه‌های اپوزیسیون ایرانیان کرد که در درون ایران هستند، خشونت را کنار گذاشته‌اند و خواهان تشکیل یک جبهه مشترک با پژاک نیستند.