«حضور ناتو و آمریکا در افغانستان ضروری است»

شهزاده سمرقندی

آندرس فوگ راسموس، دبیرکل سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، گفت : قرار است تا پایان سال ناتو کنترل قسمتی از افغانستان را به دست مقامات افغانستانی بسپارد.

آثار حکیمی می‏گوید:

فکر می‏کنم آمریکا و کل کشورهای غربی از آغاز حضورشان در افغانستان، شناخت کافی از این کشور نداشتند و آن‏‏طور که باید افغانستان را از نظر شرایط جغرافیایی، فرهنگی و اجتماعی نشناخته بودند. بر همین اساس هم مشکلاتی پدید آمد که با گذشت بیش از ۹ سال نه تنها هنوز حل نشده باقی مانده‏اند، بلکه در موارد زیادی با گذشت زمان بدتر و بیشتر نیز شده‏اند.

اگر شرایط افغانستان را از سال ۲۰۰۱ به این سو در نظر بگیریم، می‏بینیم که وضعیت امنیتی افغانستان هر سال بدتر از سال پیش شده است.

در حالی که مردم افغانستان در آغاز به حضور جامعه‏ی جهانی در کشورشان خیلی خوش‏بین بودند، این خوش‏بینی به مرور زمان کم‏کم رنگ باخت.

به نظر من، یکی از مشکلاتی که از همان آغاز وجود داشت، این بود که مشاورینی که کشورهای غربی و در رأس‏ آن‏ها آمریکا، از افغانستان برگزیده بودند و یا افغانستانی‏هایی که از بیرون از افغانستان هم‌راه خود آوردند، با عقده‏های شخصی و قومی عمل کردند و پلاتفرمی را که برای عملی شدن در افغانستان پیش روی غربی‏ها قرار دادند، با واقعیت‏های عینی افغانستان سازگار نبود.

از سوی دیگر، در این ۹ سال هیچ صداقتی از دولت افغانستان در مبارزه با تروریسم دیده نشده است. ما در برخوردهای رئیس جمهور افغانستان هیچ نشانه‏ای از این که طالب‏ها به عنوان یک جریان دشمن شناخته شوند نمی‏بینیم و نیروهای دولتی هیچ انگیزه‏ای برای مبارزه با این گروه از خود بروز نمی‏دهند. برابر خواندن‏های گروه طالبان و ملاعمر از سوی رییس جمهور همواره ادامه داشته است.

این‏ها همه عواملی هستند که نشان می‏دهند صداقتی در امر مبارزه با تروریسیم و طالبان وجود ندارد.

در چنین شرایطی، گفته‏های آقای راسموس برای همه‏ی ما مایه‏ی تعجب است؛ در شرایطی که ناامنی‏های افغانستان که در سال ۲۰۰۱ و ۱۰۰۲ فقط در مناطق جنوب وجود داشت، امروز به مناطق شمال نیز گسترش یافته است، چگونه نیروهای ناتو می‏توانند افغانستان را ترک کنند.

افغانستانی که چند ماه پیش در ۱۰۰ متری دفتر ریاست جمهوری‏اش شاهد چندین ساعت ناامنی توسط گروهی از طالب‏ها بودیم. آن‏ها ساختمانی را در اختیار خود گرفتند و برای ساعاتی امنیت تمام کابل را به مخاطره انداختند.

بر این اساس، به نظر من نیروهای امنیتی افغانستان ظرفیتی را که باید در این ۹ سال کسب کرده باشند تا بتوانند امنیت شهروندان این کشور را تأمین کنند، متاسفانه ندارند.

آثار حکیمی: نیروهای بین‏المللی در افغانستان تنها به انجام عملیاتی که ضروری می‏بینند مشغول هستند و هدف‏هایی را که لازم تشخیص می‏دهند، با عملیات‏های زمینی و یا هوایی مورد حمله قرار می‏دهند؛ این نیروها متاسفانه برای تأمین امنیت عامه، کار چشم‏گیری انجام نمی‏دهند.

تدارکات امنیتی‏ای که نیروهای خارجی برای حفظ امنیت شهروندان افغانستان و نه تنها سازمان‏های بین‏المللی‏ای که در این کشور فعال هستند می‏بینند، در چه حد است؟

نیروهای بین‏المللی در افغانستان تنها به انجام عملیاتی که ضروری می‏بینند مشغول هستند و هدف‏هایی را که لازم تشخیص می‏دهند، با عملیات‏های زمینی و یا هوایی مورد حمله قرار می‏دهند.

این نیروها متاسفانه برای تأمین امنیت عامه، کار چشم‏گیری انجام نمی‏دهند. در هرکجا با نیروهای بین‏المللی اعم از ناتو و یا نیروهای آمریکایی روبرو می‏شوید، احساس نمی‏کنید که برای امنیت شهروندان عادی افغانستان کاری صورت می‏دهند.

چند روز شاهد این صحنه‏ بودم که وقتی قطاری از سربازان خارجی به سوی شمال حرکت داشتند، مسیر پروان و بغلان برای چهار ساعت مسدود بود و هیچ‏کس حق نداشت در این محدوده رفت و آمد کند و هر ماشینی را که نزدیک می‏شد از فاصله‏ی ۱۰۰متری تهدید می‏کردند.

این امر بازگو کننده‏ی این حقیقت بود که این نیروها برای تأمین امنیت شهروندان عادی کاری نمی‏کنند. وگرنه سرنشینان این خودروها شهروندان عادی بودند.

درست است که مشکلاتی از قبیل عملیات انتحاری وجود دارد و این نیروها هر لحظه با خطر مواجه هستند، ولی با مشاوره‏های غلطی که مشاورین داخلی ما با انگیزه‏های قومی به نیروهای بین‏المللی داده‏اند، رابطه‏ی خوبی را که مردم افغانستان در کل انتظار داشتند و احساس می‏کردند با حضور جامعه‏ی جهانی مشکلات‏شان حل شود، تحکیم نشد و روز به روز فاصله بیشتری ایجاد شد.

تصور امروز مردم افغانستان این است که نیروهای خارجی بیشتر برای رسیدن به اهداف خودشان در افغانستان حضور دارند و حقوق و خواسته‏ها و امنیت مردم افغانستان به فراموشی سپرده شده است.

در این راستا، مردم هم از دولت افغانستان گله‏مند‏ند و هم از جامعه‏ی جهانی که در این ۹ سال نتوانست اعتمادی به‏وجود بیاورد. یا این که نیروهای ملی‏ای را در افغانستان تقویت کنند که به طور مساوی امنیت مردم کشور را تأمین کنند.

«تصور امروز مردم افغانستان این است که نیروهای خارجی بیشتر برای رسیدن به اهداف خودشان در افغانستان حضور دارند و حقوق و خواسته‏ها و امنیت مردم افغانستان به فراموشی سپرده شده است»

آن‏طور که گفتید، نیروهای خارجی کار زیادی در جهت تامین امنیت مردم افغانستان انجام نمی‏دهند. در این صورت آیا بهتر نیست که این نیروها از افغانستان بیرون بروند و خود مردم این کشور با طالبان به توافقی برسند؟ این راهی است که خیلی از تحلیل‏گران مطرح می‏کنند. نظر شما چیست؟

ما یک امنیت اجتماعی‏ داریم و همچنین تهدید بالفعلی را داریم که از سوی مخالفین ایجاد شده است. در ارتباط با تهدیدی که از سوی طالبان و حزب اسلامی ایجاد شده، هیچ مبارزه‏ی جدی‏ای را از سوی دولت افغانستان و نیروهای جامعه‏ی جهانی در برابر آن نمی‏بینیم.

زمانی که آمریکا جدیتی به خرج می‏دهد که با طالبان مبارزه کند و نیروهای نظامی طالب‏ها را در هم بشکند، به مخالفت انگلیس برمی‏خورد. زمانی که طرحی از طرف انگلیس پیش کشیده می‏شود، آمریکا مخالفت می‏کند. یعنی در کل، هدف واحدی در میان کشورهایی که در افغانستان حضور دارند، وجود ندارد.

مداخلات منطقه‏ای نیز تاثیرات خود را برجا می‏گذارد. در این میان نقش پاکستان و دخالت‏های این کشور در مسائل افغانستان برجسته است.

اما آن‏چه برای من و برای بیشتر افغانستانی‏ها نگران کننده است، سیاست دولت افغانستان است. سیاست دولت افغانستان با توجه به تعلق طالب‏ها به یک قوم خاص، هرگز یک سیاست صادقانه و سیاست امحای شورش‏گری و سنت‏گرایی نبوده است.

همواره زمانی که طالبان در جایی در اثر فشارهای نیروهای بین‏المللی با شکست مواجه شده‏اند یا سرکوب شده‏اند، دولت افغانستان و شخص رئیس جمهور مداخله‏ی جدی کرده و این مسئله را به تعویق انداخته‏اند تا طالب‏ها جان دوباره بگیرند.

از سوی دیگر، سخنان رییس جمهور افغانستان همواره در جهت بسیج کردن انگیزه‏های ملی در برابر نیروهای خارجی و کم‏رنگ ساختن نقش این نیروها بوده است. همه‏ی این‏ها عواملی هستند که باور مردم افغانستان را نسبت به حضور جامعه‏ی جهانی برای برقراری یک امنیت پایدار کم‏رنگ ساخته است.

این مسئله را هم نباید فراموش کرد که حضور جامعه‏ی جهانی با همه‏ی مشکلاتی که وجود دارد، از یک مشکل بزرگ جلوگیری کرده و آن این که نگذارد نیروهای خودسر رشد کنند و طالب‏ها در حضور این نیروها با موانعی روبه رو هستند.

در حالی که اگر حضور جامعه‏ی جهانی نباشد، ما دوباره به جنگ‏های داخلی دهه‏ی ۷۰ خورشیدی برمی‏گردیم و باز دوباره طالب‏ها چون مسلح هستند و با نیروهایی که دارند، بر افغانستان مسلط خواهند شد و مشکل مردم را بیشتر خواهند کرد.

از نظر من، حضور جامعه‏ی جهانی برای افغانستان خیلی ضروری است و تا زمانی که یک ارتش ملی واقعی نداشته باشیم ضرورت است. امروز این ضرورت کماکان احساس می‏شود و سخنان آقای راسموس از این واقعیت به‏دور است.